Tuva Cihangir Atasever (d. 12 Ağustos 1992, Ankara), Türk elektrik-elektronik mühendisi ve Türkiye’nin uzaya çıkan ikinci astronotudur. 8 Haziran 2024 tarihinde Virgin Galactic’in VSS Unity aracıyla gerçekleştirdiği yörünge altı (suborbital) araştırma uçuşu ile uzay görevini tamamlamış ve böylece Türkiye’den uzaya giden ikinci kişi unvanını kazanmıştır. Atasever, mühendislik kariyeri boyunca savunma ve uzay projelerinde görev almış, 2022 yılında Türkiye Uzay Ajansı’nın astronot programına seçilmeden önce ROKETSAN’da mühendis olarak çalışmış ve çeşitli teknoloji girişimlerinin kuruculuğunu yapmıştır.
Tuva Cihangir Atasever (Axiom Space)
Eğitim ve Yükseköğrenim
Tuva C. Atasever, ilk ve ortaöğreniminin ardından Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde lisans eğitimi aldı ve 2014 yılında mezun oldu. Lisans eğitimi sonrasında Amerika Birleşik Devletleri’ne giderek Kaliforniya Üniversitesi, Irvine’de fotonik alanında yüksek lisans derecesini 2016 yılında tamamladı. Uzay bilimlerine duyduğu ilgi nedeniyle 2018 yılında Uluslararası Uzay Üniversitesi’nin (International Space University, ISU) Delft Teknik Üniversitesi ve Avrupa Uzay Ajansı ESTEC iş birliğiyle düzenlediği Uzay Çalışmaları Programı’na katılarak sertifika programını bitirdi.
Girişimcilik ve Mühendislik Kariyeri
Atasever yüksek lisans sonrası teknoloji girişimciliğine yönelerek iki startup şirketinin kurucu ortağı oldu. 2016 yılında kurduğu Blue Dot VR girişiminde CEO olarak görev alarak sanal gerçeklik (VR) teknolojisiyle kullanıcıların sosyal ve çevresel konularda empati geliştirmesine yönelik etkileşimli deneyimler tasarladı. 2017 yılında ise HyperSight Inc. adlı artırılmış gerçeklik (AR) odaklı bir şirkete kurucu ortak olarak katıldı; bu girişim kapsamında yeni nesil AR uygulamalarının geliştirilmesi üzerine çalıştı.
Teknoloji girişimleri deneyiminin ardından Atasever, savunma ve uzay sanayiine geçiş yaparak ROKETSAN A.Ş.’de aviyonik sistem mühendisi pozisyonunda çalışmaya başladı. Bu görevinde Mikro Uydu Fırlatma Aracı (MUFA) ve Uzay Sonda Roketi (USR) projelerinin aviyonik alt sistemlerinden sorumlu mühendis olarak görev aldı. ROKETSAN’da yaklaşık beş yıl süren kariyeri boyunca özellikle Uzay Sonda Roketi projesinde faydalı yük entegrasyon yöneticisi olarak bilimsel ve ticari yüklerin seçimi, teknik gereksinimlerinin belirlenmesi ve fırlatma aracına entegrasyonu süreçlerini yönetti. Bu görevler sayesinde uzay teknolojileri ve fırlatma sistemleri alanında teknik katkılar sağladı.
Astronot Seçimi ve Uzay Misyonu
Türkiye’nin ilk astronotluk programı kapsamında, Mayıs 2022’de Türkiye Uzay Ajansı (TUA) tarafından başlatılan astronot seçim sürecine başvuran Atasever, çok aşamalı elemeleri başarıyla geçerek Türkiye’nin ilk iki astronotundan biri olarak seçildi. 29 Nisan 2023 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen TEKNOFEST etkinliğinde Cumhurbaşkanı tarafından yapılan duyuruda, Atasever’in yedek astronot (ikinci astronot) olarak, asli görev için seçilen Alper Gezeravcı ile birlikte kamuoyuna tanıtıldığı açıklandı. Seçimi takip eden dönemde Atasever, Axiom Space tarafından organize edilen kapsamlı astronot eğitim programına katılarak temel astronot eğitimi, yaşam destek sistemleri, deney yükleri kullanımı ve hayatta kalma teknikleri gibi konularda eğitim aldı. Ayrıca SpaceX ve NASA tesislerinde gerçekleştirilen uluslararası astronot eğitimlerine de iştirak etti.
Atasever, Axiom Mission 3 (Ax-3) adı verilen ve Uluslararası Uzay İstasyonu’na düzenlenen ticari uzay seferinde yedek görev uzmanı (backup mission specialist) olarak ekibe dahil edildi. Bu görev, Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı’nın 2023–24 döneminde ISS’e gerçekleştirdiği tarihi ziyaretin bir parçasıydı. Yedek astronot olarak Ax-3 görevi için eğitim alan ve hazırlıklarını sürdüren Atasever, asli mürettebatın görevi başarıyla tamamlaması üzerine kendisi için planlanan alternatif uzay uçuşuna odaklandı. TUA ile Axiom Space arasındaki anlaşma gereği, Ax-3 görevinin ardından Türk Uzay Bilim Misyonu kapsamında Atasever’e yörünge altı uzay uçuşu imkânı sağlandı.
8 Haziran 2024 tarihinde Tuva C. Atasever, Virgin Galactic şirketinin VSS Unity uzay aracıyla gerçekleştirilen Galactic 07 isimli yörünge altı araştırma uçuşunda görev aldı. Uçuş, ABD’nin New Mexico eyaletindeki Spaceport America tesisinden Türkiye saatiyle 17:30’da kalkış yapan taşıyıcı uçak ve VSS Unity aracı ile başladı. Yaklaşık 1 saat 10 dakika süren uçuş esnasında VSS Unity, taşıyıcı uçak ile 14 km irtifaya yükseldikten sonra roket motorunu ateşleyerek yaklaşık 90 kilometre irtifaya ulaştı. Bu irtifa, uzay sınırına yakın bir yörünge altı uçuş yüksekliği olup Atasever’i resmen uzaya çıkan ikinci Türk vatandaşı konumuna getirdi.
Virgin Galactic #Galactic07 Recap (Youtube-Virgin Galactic)
Uçuşun zirve noktasında roket motorunun sönümlenmesiyle yaklaşık 3 dakikalık mikro yerçekimi (ağırlıksızlık) periyodu yaşandı. Atasever, bu kısa süreli mikrogravite ortamında yedi farklı bilimsel deney gerçekleştirdi. Yörünge altı uçuş sırasında Atasever’in yürüttüğü deneyler, uzay ortamının insan biyolojisi ve malzeme üzerindeki etkilerine dair çok disiplinli araştırmalardı. Özellikle astronotun vücudundaki sıvı dağılımı ve beyin içi basınç değişimlerinin ölçülmesi, maruz kalınan uzay radyasyonunun gerçek zamanlı izlenmesi ve mikrogravitede insülin enjeksiyonunun uygulanabilirliğinin test edilmesi gibi deneyler uçuşa entegre şekilde gerçekleştirildi. Bu amaçla Atasever’in özel tasarlanmış uçuş giysisine sensör ve cihazlar entegre edildi; kafa bölgesindeki dolaşımı izlemek için yakın kızılötesi spektroskopi tabanlı bir sensör, üzerindeki dozimetre ile astronotun maruz kaldığı iyonize radyasyonu kaydeden bir cihaz ve insülin ilacının basınçsız ortamda uygulanmasını sınayan mekanizmalar kullanıldı. Ayrıca uçuş öncesi ve sonrasında alınan kan, idrar, tükürük gibi numunelerle epigenetik değişimler, bağışıklık sistemi tepkileri ve metabolik etkiler üzerine dört ayrı araştırma daha Türk bilim insanları tarafından yürütüldü. Bu deneysel çalışmalar, Türkiye’nin uzay tıbbı ve biyolojisi alanındaki bilgi birikimine katkı sağlamayı ve gelecekte uzun süreli uzay görevleri öncesinde uygulanabilecek sağlık önlemleri geliştirmeyi hedeflemektedir.
Astronaut 027 Tuva Atasever: Journey to Space (Youtube-Virgin Galactic)
Atasever, bu suborbital uçuşun ardından yaptığı açıklamada “Uçuşumuz oldukça başarılı geçti; bilimsel deneyler açısından tüm hedeflerimize ulaştık” diyerek görevin bilimsel hedeflerinin eksiksiz yerine getirildiğini vurgulamıştır. Bu tarihi uçuşla birlikte Tuva Cihangir Atasever, Türkiye’nin uzay araştırmaları programında önemli bir kilometre taşına imza atmış; gerek mühendislik birikimi gerek gerçekleştirdiği bilimsel deneylerle ülkenin uzay çalışmalarına akademik ve teknik katkılar sunmuştur.
Uzayda Gerçekleştirdiği 7 Bilimsel Deney
UZİKAT (Uzayda İnsülin Kalemi Testi)
Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve Axiom Space iş birliğiyle gerçekleştirilen bu deneyde, özel bir kutuya yerleştirilmiş iki farklı insülin kalemi uzaya taşınmıştır. Mikrogravite ortamında bu kalemlerin doz aktarım verimliliği test edilmiştir. Bu çalışma, gelecekte diyabetli bireylerin uzayda tedavi yöntemlerinin etkinliğini değerlendirmek amacıyla ilk adım olarak kabul edilmektedir.
IvmeRad – Giyilebilir Radyasyon Dozimetresi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İVMER tarafından geliştirilen IvmeRad, astronotun uçuş tulumu üzerine entegre edilerek, görev süresince maruz kalınan iyonize radyasyon dozunu anlık olarak ölçmüştür. Bu veriler, uzay ortamındaki radyasyon seviyelerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini anlamak için kullanılacaktır.
YUVA (Yörünge Altı Uçuşta Vezikül Analizi)
Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM) tarafından yürütülen bu deneyde, astronottan uçuş öncesi ve sonrası alınan biyolojik örneklerdeki hücre dışı veziküller analiz edilmiştir. Bu çalışma, mikrogravite ortamının hücre iletişimi üzerindeki etkilerini inceleyerek, uzayda uzun süreli görevler öncesinde uygulanabilecek uyum terapilerinin geliştirilmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir.
BEACON (Beyin Görüntüleme Deneyi)
Harvard Üniversitesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirilen bu deneyde, astronotun kafasına takılan yakın kızılötesi spektroskopi cihazı ile beynin prefrontal korteks bölgesindeki kan yayılımı ve omurilik sıvısının dinamikleri incelenmiştir. Bu çalışma, uzay ortamının beyin fizyolojisi üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik önemli veriler sunmaktadır.
MESSAGE (Moleküler Genetik Analiz Deneyi)
Bu deneyde, astronottan alınan biyolojik örnekler kullanılarak, mikrogravite ortamının gen ekspresyonu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu çalışma, uzayda uzun süreli görevlerde insan sağlığını korumaya yönelik stratejilerin geliştirilmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
METABOLOM (Metabolik Profil Analizi)
Astronotun metabolik profili, uçuş öncesi ve sonrası alınan biyolojik örnekler aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu deney, mikrogravite ortamının insan metabolizması üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik önemli bilgiler sunmaktadır.
MIYELOID (Bağışıklık Sistemi Hücre Analizi)
Bu deneyde, astronotun bağışıklık sistemi hücreleri üzerinde mikrogravite ortamının etkileri incelenmiştir. Bu çalışma, uzayda bağışıklık sistemi fonksiyonlarının nasıl değiştiğini anlamaya ve olası sağlık risklerini önceden tespit etmeye yönelik önemli veriler sağlamaktadır.
Tuva Cihangir Atasever Uzayda Ne Yapacak? (Youtube-TÜBİTAK Bilim Genç)
