Şanlıurfa sini taraklığı, Şanlıurfa iline özgü, kuzu taraklığı etinden (pirzola) hazırlanan, tepside fırında pişirilen geleneksel bir yemektir. Bileşenleri arasında domates, acı taze kırmızı biber, kuru soğan, sarımsak, Şanlıurfa sadeyağı ve özel baharat karışımı bulunur. 23.01.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından mahreç işareti olarak tescil edilmiştir. Bu ürün, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi tarafından coğrafi işaret korumasına alınmıştır.
Ürünün Tanımı ve Bileşenleri
Şanlıurfa sini taraklığı, kuzu taraklığı eti, domates, acı taze kırmızı biber, kuru soğan, sarımsak, sadeyağ, domates salçası, su, karabiber, tuz ve tarçın, kimyon, çemen, yenibahar, zencefil ve karanfilden oluşan özel bir baharat karışımının bir tepside fırında pişirilmesiyle elde edilen yemektir.
Et: Kullanılan kuzu taraklığı (pirzola), bölgede yaygın olarak yetiştirilen ivesi ırkı kuzudan elde edilir.
Yağ: Üretiminde, coğrafi işaret olarak tescilli Şanlıurfa sadeyağı (Urfa yağı) kullanılır.
Üretim Yöntemi
Yemeğin hazırlanışı aşağıdaki aşamaları içerir:
- Hazırlık: Kuzu taraklığı (pirzola) temizlenir. Domatesler küp şeklinde, kuru soğan yarım halka şeklinde, sarımsaklar ince dilimlenmiş olarak hazırlanır. Acı taze kırmızı biber, uzun ve ince olacak şekilde doğranır.
- Karışım: Bir karıştırma kabına kuzu taraklığı, doğranmış sebzeler, sadeyağ, salça, su, karabiber, tuz ve özel baharat karışımı eklenir. Tüm bileşenler, et ve sebzelerle iyice harmanlanarak marine edilir.
- Tepsiye Dizme: Marine edilen karışım, sininin (büyük tepsi) ortasına, etler ve sebzeler eşit dağılacak şekilde yerleştirilir. Karışımın üzeri domates ve biber dilimleriyle süslenebilir.
- Pişirme: Hazırlanan sini, önceden ısıtılmış taş fırında yaklaşık 180-200°C sıcaklıkta, etler yumuşayıncaya ve üzeri kızarıncaya kadar pişirilir.
Servis Şekli
Şanlıurfa sini taraklığı yemeğinin servisi; kuru soğan, ayran ve coğrafi işaret olarak tescilli Urfa açık ekmeği veya Şanlıurfa tırnaklı ekmeği ile birlikte yapılabilir.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Coğrafi Sınır: Şanlıurfa sini taraklığının coğrafi sınırı Şanlıurfa ili ile özdeşleşmiştir. Ürünün ünü, geleneksel bilgi birikimi ve üretim metodolojisi bu coğrafi sınırla ilişkilidir.
Denetim: Denetim mercii, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi koordinatörlüğünde; Şanlıurfa Ticaret Borsası ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Gıda Kontrol Laboratuvarı'ndan birer temsilcinin katılımıyla oluşan Denetim Komisyonu'dur. Denetimler yılda en az bir kez yapılır. Gerekli görüldüğünde ek denetimler de gerçekleştirilebilir.
Denetim kriterleri: Kullanılan etin türü ve bölgesi (ivesi ırkı kuzu), kullanılan sadeyağ (Şanlıurfa sadeyağı), diğer bileşenlerin uygunluğu, üretimde kullanılan taş fırın veya uygun pişirme koşulları ve nihai ürünün duyusal özellikleri. Coğrafi işaret ambleminin kullanımı denetimler sonucunda belirlenir. Amblemi kullanmaya hak kazananlar, yemeği geleneksel üretim metotlarına uygun olarak üretenlerdir.
