Volan, içten yanmalı motorlarda hem ilk hareketin sağlanmasında hem de motorun döner hareketinin dengelenmesinde önemli bir rol oynayan disk biçiminde bir parçadır. Genellikle motor ile şanzıman arasında konumlanır. Marş motorunun ürettiği dönme kuvvetini krank miline iletir, bu hareket krank mili aracılığıyla pistonlara aktarılır ve motorun çalışması sağlanır. Volan, aynı zamanda motorun ürettiği dönüş enerjisini sabitleyerek titreşimi azaltır ve sürüş konforuna katkı sağlar.

^Volan 

Yapı ve Konum

Volan, büyük oranda çelikten imal edilen ve motorun arkasında, krank miline bağlı olarak konumlanan disk biçiminde bir parçadır. Marş motorunun dönme kuvveti, marş motoru dişlisi üzerinden volana, oradan da krank miline aktarılır. Bu aktarma sayesinde krank mili dönmeye başlar ve motor çalışmaya hazır hâle gelir. Aynı zamanda debriyaj mekanizmasının bir parçası olarak görev yapar ve tork aktarımında da rol oynar.

İşlevi

Kelime kökeni Fransızca "volant" olup, "hareketi ileten veya oluşan hızı dengeleyen tekerlek" anlamına gelir. Genellikle 30–40 cm çapında olan volanlar, çelik gibi ağır metallere sahip malzemelerden üretilir. Araçlardaki şanzıman yapısı volanın büyüklüğünü etkileyen başlıca faktördür.

Volanlar yapısal olarak iki ana gruba ayrılır:

• Sabit kütleli volan: Genellikle düşük tork gereksinimi olan araçlarda kullanılır.
• Çift kütleli (oynar) volan: Titreşim sönümleyici yaylarla desteklenmiş olup, dizel motorlarda ve yüksek torklu araçlarda tercih edilir.

^{Volan Mekanizması(Yapay Zeka İle Oluşturulmuş Görsel)}

Görevleri

Volanın işlevleri çok yönlüdür ve motor sistemindeki birçok mekanizmayla bağlantılıdır:

1. Marş motorundaki enerjiyi krank miline iletmek: Araç çalıştırıldığında marş motoru dönmeye başlar. Bu dönme hareketi, volan üzerinden krank miline aktarılır. Bu sayede pistonlar harekete geçer ve motor kendi döngüsünü başlatır.
2. Motor hareketini şanzımana iletmek: Volanın bir yüzeyi krank miline, diğer yüzeyi debriyaj balatasına bağlıdır. Debriyaja basılmadığında, volan ile balata arasındaki temas sayesinde dönme kuvveti şanzımana aktarılır.
3. Motorun dönme kuvvetini sabitlemek: İçten yanmalı motorlar, dört zamanlı çevrim sırasında kısa süreli kesintiler yaşar. Bu sırada volan, enerji depolayarak motorun dönüş hızını sabit tutar ve sürüşte sarsıntıyı azaltır.
4. Titreşimi azaltmak: Krank mili, pistonlardan gelen ani yüklenmeler nedeniyle titreşim üretebilir. Volan, büyük kütlesi sayesinde bu titreşimi dengeler ve motorun daha düzgün çalışmasına yardımcı olur.

Arıza Belirtileri

Volan arızası genellikle dolaylı semptomlarla anlaşılır. Bu belirtiler başka sistem arızalarıyla da karıştırılabilir, ancak şu durumlar özellikle dikkat çeker:

• Aracın geç marş alması veya hiç çalışmaması,
• Debriyaj pedalında tepkime gecikmesi veya yumuşama,
• Kalkış sırasında titreme ve yanık kokusu hissedilmesi,
• Motor kapandıktan sonra devam eden sürtünme ya da çıtırtı sesleri,
• Vites geçişlerinde zorlanma,
• Metal sürtünme seslerinin duyulması,
• Motorun çalışırken düzensiz sesler çıkarması.

Dizel araçlarda en belirgin işaret, motorun tek marşta çalışmaması ve yoğun yanık kokularının hissedilmesidir.

Bozulma Nedenleri

Volan, ağır metallere sahip olmasına rağmen zamanla veya hatalı kullanım sonucu arıza yapabilir. Başlıca bozulma nedenleri:

• Aracın çalışır durumdayken marşa basılması,
• Aşırı patinajlı kullanım,
• Aşırı ısınmaya bağlı yüzey aşınması,
• Uzun süreli kullanım ve malzeme yorulması.

Yüzeysel hasarlarda zımparalama gibi geçici çözümler uygulanabilir, ancak kırık ya da eğrilmiş volanlarda mutlaka parça değişimi gerekir.

Volan Değişimi

Volan değişimi teknik bir işlemdir ve birkaç aşamada gerçekleştirilir:

1. Şanzıman sökülür,
2. Debriyaj seti (baskı-balata) çıkarılır,
3. Volan bağlantı cıvataları sökülerek parça yerinden alınır,
4. Yeni volan dikkatli şekilde monte edilir.

Bu işlem sırasında debriyaj sistemi de kontrol edilmeli, gerekiyorsa birlikte değiştirilmelidir.

Volan Değişimi ve Bakımı

Volan arızası durumunda genellikle tamir yerine parça değişimi önerilir. Değişim işlemi şanzımanın sökülmesini, debriyaj setinin çıkarılmasını ve ardından volan ile conta parçalarının yenilenmesini gerektirir. Bu işlem teknik bilgi ve ekipman gerektirdiğinden, yetkili oto servislerde yapılması tavsiye edilir.

Volan dişlisi, kullanım şartlarına ve aracın modeline bağlı olarak ortalama 100.000 kilometre ömre sahiptir. Ancak bu süre, aracın kullanım şekli, marş sayısı ve debriyaj sistemine binen yük gibi faktörlere göre değişkenlik gösterebilir.