Yakovlev Yak-11 (NATO rapor adı: "Moose"), Sovyetler Birliği döneminde Yakovlev tasarım bürosu tarafından geliştirilen, tek motorlu bir askeri eğitim uçağıdır. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Sovyet Hava Kuvvetleri ve Varşova Paktı ülkelerinin pilot eğitim programlarında önemli bir rol oynamıştır. Genellikle gelişmiş eğitim aşamalarında kullanılmış ve jet dönemine geçişin bir aracı olmuştur.

^{Yakovlev Yak-11 (Pixabay)}

Geliştirilme Amacı ve Tarihçesi

Yak-11'in geliştirilmesi, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından savaş pilotlarının eğitim ihtiyaçlarını karşılamak üzere 1946 yılında başlatılmıştır. Uçağın amacı, pilotlara hem temel hem de gelişmiş akrobasi ve savaş taktikleri eğitimi verebilecek, güçlü ve dayanıklı bir platform sağlamaktı. İlk uçuşunu 1947'de gerçekleştiren Yak-11, kısa sürede Sovyetler Birliği ve müttefikleri arasında yaygın olarak kullanılmaya başlandı. 1956 yılına kadar yaklaşık 4.500 adet üretilmiş olup bu sayı onun eğitim rollerindeki önemini göstermektedir. Ayrıca, Çekoslovakya'da Let C-11 adıyla lisans altında da üretilmiştir.

^{Yakovlev Yak-11 Takeoff (Warbirds)}

Tasarım ve Teknik Özellikleri

Yakovlev Yak-11, sağlam yapısı ve eğitim görevlerine uygun tasarımıyla dikkat çekmektedir:

• Motor: Genellikle 700 beygir gücünde Shvetsov ASh-21 yedi silindirli yıldız tipi (radial) motorla donatılmıştır. Bu motor, uçağa yeterli güç ve güvenilirlik sağlamıştır.
• Kanat Yapısı: Tek kanatlı (monoplane) bir tasarıma ve alçak konumlandırılmış kanatlara sahiptir.
• Kokpit: İki kişilik tandem (art arda) kokpit düzenine sahiptir. Ön kokpitte öğrenci pilot, arka kokpitte ise eğitmen oturur.
• İniş Takımları: Geri çekilebilir iniş takımları bulunur.
• Performans: Yak-11'in maksimum hızı yaklaşık 460 km/s (250 knot) civarındadır. Eğitim görevleri için yeterli menzil ve tırmanma oranlarına sahiptir.

Operasyonel Kullanım ve Günümüzdeki Durumu

Yak-11, Sovyetler Birliği'nin yanı sıra Doğu Almanya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Çin gibi birçok ülkenin hava kuvvetlerinde uzun yıllar boyunca temel ve gelişmiş pilot eğitiminde kullanılmıştır. Jet uçaklarına geçiş öncesinde piston motorlu avcı uçaklarının temel özelliklerini öğretmek için kritik bir platform olmuştur.

Günümüzde, Yak-11'lerin çoğu askeri hizmetten çekilmiştir. Ancak, sağlamlığı ve uçuş özelliklerinden dolayı "warbird" olarak adlandırılan tarihi askeri uçak koleksiyoncuları ve hava gösterisi meraklıları arasında popülerliğini korumaktadır. Birçok Yak-11, sivil tescil altında restore edilmiş ve yeniden uçuşa elverişli hale getirilmiştir. Bu uçaklar, hava gösterilerinde sergilenmekte veya özel koleksiyonlarda yer almaktadır. Bazı örnekler, akrobasi ve hava yarışı etkinliklerinde de kullanılmaktadır.