Yassıçal Çuha Dokuması, Amasya ilinde dokumacılığa dayalı yerel üretim geleneği içerisinde gelişmiş bir tekstil ürünüdür. Karakteristik renk ve motif yapısına sahip olan bu dokuma türü, coğrafi işaret koruması kapsamında tescillenmiştir. Ürün, tarihsel dokuma tekniklerinin ve bölgeye özgü üretim biçimlerinin bir yansıması niteliğindedir.

Coğrafi Bağlam ve Ün

Yassıçal Çuha Dokuması, Amasya ilinin dokumaya dayalı ekonomik ve kültürel geçmişiyle doğrudan ilişkilidir. Bu tarihsel bağ, ürünün yalnızca belirli coğrafi sınırlar içinde üretilmesini zorunlu kılar. Tescil süreci 22 Aralık 2021’de başlatılmış, 14 Temmuz 2023 tarihinde tescillenmiş ve mahreç işareti olarak koruma altına alınmıştır.

Malzeme ve Teknik Özellikler

Dokuma üretiminde ağırlıklı olarak kırmızı pamuk ipliği kullanılır; bunun yanı sıra isteğe bağlı olarak ipek iplikler de tercih edilebilir. Üretimde kullanılan temel malzemeler arasında krem atkı ipi, polyester katkılı pamuk ip bobinleri, mekik, kumaş çıkrık, çözgü hazırlama tezgâhı ve dokuma tezgâhı yer alır.

Renk ve Desen Çeşitliliği

Renk paleti canlı ve çeşitlidir: kırmızı başat olmakla birlikte turkuaz, mavi, yeşil, turuncu, sarı, mor ve pembe gibi tonlar da kullanılır. Dokuma üzerinde yer alan desenler yöresel isimlerle tanınır: Eminem, Süleyman, Mehmet Dede, Tekke Peşkürü, Deveci, Sinekli, Kara Viran ve Çift Mekik gibi desenler, ürünün kültürel bellekteki temsiline işaret eder.

Üretim Süreci ve Tezgâh Kurulumu

Dokuma işlemi, çözgü iplerinin masuralara sarılmasıyla başlar. Pedallar aracılığıyla çözgü ipleri yukarı-aşağı hareket ettirilir ve iplik gücüler yardımıyla motiflerin temeli atılır. Her 80 gücü ipi bir “çile” olarak adlandırılır ve çile başları renkli ponponlarla işaretlenir.

Çözgü İşlemleri şu aşamaları içerir:

• Gücü ipliklerinin geçirilmesi
• Tarağa aktarılması
• İpliklerin gerginleştirilerek dokumaya hazır hale getirilmesi

Tahtalı Tekniği, bu dokuma türüne özgü bir üretim yöntemidir. Üç katlı kırmızı ip, tahtadan geçirilen çözgü arasında kullanılır. Motif, altı iplik üzerinden oluşturularak kare formundaki geometrik bezemelerle şekillenir. Tekrarlayan motif dizilimi, ana ve ara süsleme unsurlarıyla boşluklu alanlara yerleştirilir.

^{Dokuma Tezgâhı (AA)}

Boyut ve Kullanım Alanları

Dokuma boyutları ürüne göre değişiklik gösterir; sabit ölçüler yoktur. Ürünler arasında gömlek, çarşaf, örtü, kefen bezi, salon takımı, pike, çanta ve kırlent gibi çeşitler yer alır. Örneğin:

• Göynek ve çarşaflar: 8 çile
• Örtüler: 7 çile üzerinden dokunur

Denetim ve Koruma

Üretimin tüm aşamaları Amasya ili sınırları içinde gerçekleştirilmek zorundadır. Denetim süreci, yerel kurumların temsilcilerinden oluşan en az 5 kişilik bir kurul tarafından yürütülür. Denetim kriterleri arasında:

• Bileşenlerin uygunluğu
• Üretim metotlarına sadakat
• İşaret, logo ve amblemin doğru kullanımı yer alır

Denetimler yılda bir düzenli olarak gerçekleştirilmekte; gerekli görüldüğünde veya şikâyet üzerine ise ek incelemeler yapılmaktadır.