Mısır–Avrupa Birliği Zirvesi, 22 Ekim 2025 tarihinde Belçika’nın Brüksel kentinde düzenlenmiş olan ve Avrupa Birliği (AB) ile Mısır arasında gerçekleştirilen ilk üst düzey ikili zirvedir. Zirve, AB Konseyi Başkanı António Costa, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin katılımıyla yapılmıştır.
Mısır–Avrupa Birliği Zirvesi, 22 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Zirvenin Arka Planı ve Önemi
Mısır–AB ilişkileri, 2004 yılından beri yürürlükte olan Ortaklık Anlaşması ve 17 Mart 2024 tarihinde Kahire’de imzalanan “Stratejik ve Kapsamlı Ortaklık (SCP)” belgesi üzerine inşa edilmiştir. Bu ortaklık, altı temel sütun üzerine kurulmuştur: siyasi ilişkiler, ekonomik istikrar, ticaret ve yatırım, göç ve hareketlilik, güvenlik, demografi ve insan sermayesi. 2024–2027 dönemini kapsayan bu anlaşma çerçevesinde, toplam 7,4 milyar avro tutarında bir finansman ve yatırım paketi öngörülmüştür. Paket; 5 milyar avroluk uygun koşullu kredi, 1,8 milyar avroluk ek yatırım ve 600 milyon avroluk hibe desteğinden oluşmuştur.
2025 yılı zirvesi, bu ortaklığın uygulanmasını ilerletmeyi, ekonomik iş birliğini derinleştirmeyi ve bölgesel istikrara katkı sağlamayı amaçlamıştır. AB Dış İlişkiler Servisi (EEAS), zirveyi “iki taraf arasındaki ortaklığın tüm potansiyelini ortaya çıkarma fırsatı” olarak nitelendirmiştir.
Zirve Katılımcıları ve Toplantı Gündemi
Zirve, AB’yi temsilen Avrupa Konseyi Başkanı António Costa ile Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, Mısır’ı temsilen ise Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerin ana gündemini Orta Doğu’daki gelişmeler, Ukrayna’daki savaş, ticaret, enerji güvenliği, göç, deniz güvenliği ve çok taraflılık ilkeleri oluşturmuştur.
Mısır–Avrupa Birliği Zirvesi, 22 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Zirve kapsamında düzenlenen yan etkinlikte, “AB–Mısır Stratejik ve Kapsamlı Ortaklığının Uygulanması: Stratejik Yatırımların, Sanayi Dönüşümünün ve Yeniliğin Hızlandırılması” başlıklı üst düzey toplantı yapılmıştır. Bu etkinlikte Avrupa ve Mısır’ın siyaset, iş dünyası, kalkınma kurumları ve araştırma çevrelerinden temsilciler bir araya gelerek yatırım ve yenilik konularında görüş alışverişinde bulunmuştur.
İmzalanan Anlaşmalar
Zirve sırasında üç ana belgeye imza atılmıştır.
- Makro-Finansal Destek Mutabakat Zaptı (MoU): AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis ile Mısır Planlama ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Rania el-Maşat arasında imzalanan mutabakat zaptı, Mısır’a 4 milyar avro tutarında finansal destek sağlamayı öngörmüştür. Bu destek, makroekonomik istikrarın güçlendirilmesi, iş ortamının iyileştirilmesi ve yeşil dönüşümün desteklenmesini hedeflemiştir.
- Sosyo-Ekonomik Reformlar Finansman Anlaşması: AB Komiseri Dubravka Šuica ile Bakan el-Maşat arasında imzalanan ikinci anlaşma, yerel düzeydeki sosyal ve ekonomik reform projelerine 75 milyon avroluk hibe sağlamayı öngörmüştür. Bu program, eğitim, sağlık, su ve sanitasyon gibi temel hizmetlere erişimi iyileştirmeyi amaçlamıştır.
- Ufuk Avrupa (Horizon Europe) Katılım Anlaşması: AB’nin bilim, araştırma ve inovasyon programı olan Horizon Europe’a Mısır’ın katılımını öngören anlaşma, AB Komiseri Ekaterina Zaharieva ile Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdelatty tarafından imzalanmıştır.
Ayrıca Avrupa Komisyonu, 2025 yılı içinde uygulanacak üç ek mali destek operasyonunu duyurmuştur:
- Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik yönetişim ve mesleki eğitim alanlarında 110,5 milyon avro tutarında bir hibe,
- Mısır’ın yeşil dönüşüm projeleri için 50 milyon avro tutarında yatırım desteği,
- Göç başlığında öngörülen 200 milyon avroluk paketten finanse edilecek ilk projelerin 2025/2026 döneminde faaliyete geçmesi planlanmıştır.
Mısır–Avrupa Birliği Zirvesi, 22 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Liderlerin Açıklamaları
Avrupa Konseyi Başkanı António Costa, zirvenin “ilişkilerde önemli bir dönüm noktası” olduğunu belirtmiş ve Mısır’ın bölgesel istikrarda oynadığı “hayati rolü” vurgulamıştır. Costa, Gazze’de ateşkesin ilk aşamasının sağlanmasında Mısır’ın arabuluculuk çabalarının belirleyici olduğunu ifade etmiş ve “İsrail ile yaşayan tüm esirlerin ailelerine kavuştuğunu, iki yıl süren yıkımın ardından Filistin halkına umut doğduğunu” söylemiştir.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise “AB–Mısır ortaklığının hiç olmadığı kadar güçlü hale geldiğini” belirtmiş, 5 milyar avroluk makro-finansal destek ve Horizon Europe anlaşmasının önemine değinmiştir. Von der Leyen ayrıca, AB’nin “Filistin için donör grubunu” başlatmaya hazırlandığını ve Gazze’ye insani yardım ulaştırılmasında aktif rol oynayacağını açıklamıştır.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, zirvenin “Avrupa Birliği ile Akdeniz’in güney kıyısı arasında stratejik ortaklığın derinleştirilmesi için gerçek bir başlangıç noktası olması gerektiğini” belirtmiştir. Sisi, Avrupa ülkeleri liderleriyle düzenlenen çalışma yemeğinde yaptığı konuşmada, “Mısır’ın AB kurumlarıyla olduğu kadar üye devletlerle de bütüncül bir iş birliği yürütmek istediğini” ifade etmiştir.
Mısır–Avrupa Birliği Zirvesi, 22 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Mısır–Avrupa Birliği Ortak Bildirisi
Zirve sonunda kabul edilen “Mısır–Avrupa Birliği Ortak Bildirisi”, 22 Ekim 2025 tarihinde Brüksel’de yayımlanmıştır. Bildiri, iki tarafın uzun vadeli istikrar, barış, güvenlik ve refah hedeflerine yönelik ortak taahhütlerini vurgulamıştır. AB ve Mısır, Birleşmiş Milletler Şartı’nın ilkelerine, uluslararası hukukun üstünlüğüne ve çok taraflılık esasına bağlılıklarını yeniden teyit etmiştir. Zirve sonunda taraflar, 2027 yılında yapılacak ikinci zirvenin Mısır’da düzenlenmesi konusunda mutabakata varmıştır.
Gazze ve Orta Doğu Gündemi
Ortak bildiride Gazze çatışmasının sona erdirilmesine yönelik Kapsamlı Plan’ın ilk aşaması ele alınmıştır. Taraflar, ABD Başkanı Donald Trump tarafından sunulan planın ilk aşamasında varılan anlaşmayı ve 13 Ekim 2025 tarihinde Şarm eş-Şeyh’te düzenlenen Barış Zirvesi’nin sonuçlarını memnuniyetle karşıladıklarını açıklamıştır. Mısır’ın bu süreçteki arabuluculuk faaliyetleri not edilmiştir. Gazze Şeridi’ne güvenli, hızlı ve engelsiz insani erişimin sağlanması çağrısı yapılmıştır.
Bildiride Gazze’deki insani durumun ağırlaştığı belirtilmiş, sağlık altyapısının onarılması ve BM kurumlarının, özellikle UNRWA’nın insani yardım sürecinde merkezi rol üstlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Taraflar, iki devletli çözüm temelinde kalıcı bir barış hedefini teyit etmiş, İsrail Devleti ile bağımsız Filistin Devleti’nin barış ve güvenlik içinde yan yana yaşaması gerektiğini vurgulamıştır.
Batı Şeria’daki yerleşim faaliyetlerinin uluslararası hukuka aykırı olduğu bildirilmiş; yerleşimci şiddeti, ilhak girişimleri ve Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesine yönelik her türlü eylem kınanmıştır. Hamas’ın Gazze üzerindeki yönetiminin sona erdirilmesi ve Filistin Yönetimi’nin yetkilerinin yeniden tesis edilmesi çağrısı yapılmıştır. Mısır’ın, kalıcı ateşkesin ardından Gazze’nin yeniden inşası için uluslararası bir konferansa ev sahipliği yapacağı kaydedilmiştir.
Ukrayna, Libya ve Afrika Boyutu
Bildiride Ukrayna’daki savaş konusu ele alınmıştır. Taraflar, BM Genel Kurulu kararlarına atıfta bulunarak, uluslararası ilişkilerde güç kullanımından kaçınma ilkesini yinelemiştir. Ukrayna’nın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne desteklerini ifade etmişlerdir.
Libya konusunda, BM Libya Destek Misyonu’nun barış planına destek verilmiştir. Taraflar, Libya’da kurumların birleşmesi, belirli bir takvim içinde seçimlerin yapılması ve yabancı güçlerin ülkeden çekilmesi yönünde çağrıda bulunmuştur. Sudan’daki çatışmaların durdurulması, ülkenin egemenliği, birliği ve toprak bütünlüğünün korunması gerektiği belirtilmiştir.
Afrika Boynuzu’nda terörizm, iklim değişikliği ve zorunlu göç gibi istikrarsızlık nedenlerine karşı uluslararası iş birliği yapılacağı ifade edilmiştir. Kahire’de bulunan Afrika Birliği Çatışma Sonrası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Merkezi’nin faaliyetleri desteklenmiştir. Mısır’ın Afrika Birliği Destek ve İstikrar Misyonu’na (AUSSOM) katılım planı not edilmiştir.
Enerji, Yeşil Dönüşüm ve Ekonomik İş Birliği
Zirvede enerji ve yeşil dönüşüm konuları üzerinde durulmuştur. Taraflar, düşük emisyonlu ve iklim dirençli ekonomilere geçişte iş birliği yapacaklarını bildirmiş, güneş ve rüzgâr enerjisi alanlarında ortak çalışmalar yürütme kararı almıştır. Su-Gıda-Enerji Bağlantısı (NWFE) çerçevesinde şebeke altyapısının güçlendirilmesi ve karbon yakalama teknolojilerinin geliştirilmesi öngörülmüştür.
AB, Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Fonu Plus (EFSD+) aracılığıyla Mısır’ın yeşil enerji geçişi için 5 milyar avroya kadar yatırım mobilize edeceğini açıklamıştır. Taraflar, Trans-Akdeniz Enerji ve Temiz Teknoloji İşbirliği Girişimi (T-MED) kapsamında yeni enerji projeleri geliştirecektir.
Paris Anlaşması ve BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne bağlı kalınacağı belirtilmiş, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve döngüsel ekonomi uygulamalarının destekleneceği ifade edilmiştir. Gıda ve su güvenliği alanında ortak hareket edilmesi kararlaştırılmış, AB’nin Mısır’ın su güvenliğini uluslararası hukuk çerçevesinde destekleyeceği bildirilmiştir. Etiyopya Barajı konusundaki iş birliğinin “zarar vermeme” ve “ön bildirim” ilkeleri doğrultusunda sürdürülmesi vurgulanmıştır.
Göç ve Güvenlik İşbirliği
Bildiride göç yönetimi, ortak sorumluluk ve yük paylaşımı ilkeleri temelinde ele alınmıştır. AB, Mısır’ın mülteci ve sığınmacılara ev sahipliği yapma çabalarını takdir etmiş ve 2024–2027 dönemi için 200 milyon avroluk desteğini sürdürmüştür. Mısır’ın 2024’te yürürlüğe giren Ulusal İltica Yasası’nın 1951 Cenevre Sözleşmesi ile uyumlu olduğu belirtilmiştir.
Taraflar, düzensiz göçün nedenleriyle mücadele, insan kaçakçılığı ve göçmen ticaretiyle mücadelede iş birliğini artırma konusunda anlaşmıştır. AB–Mısır Yetenek Ortaklığı çerçevesinde yasal göç yolları geliştirilecektir. Sınır yönetimi, arama-kurtarma kapasitesi ve Frontex ile teknik iş birliği konularında koordinasyonun süreceği ifade edilmiştir.
Güvenlik, Savunma ve Adalet Alanında İş Birliği
Taraflar, güvenlik ve savunma alanında AB–Mısır Güvenlik ve Savunma Diyaloğu kurulması yönünde görüşmelere başlanacağını açıklamıştır. Deniz güvenliği, terörle mücadele, siber güvenlik ve organize suçlarla mücadele konularında kapasite geliştirme faaliyetleri planlanmıştır. Europol ile Mısır İçişleri Bakanlığı arasında 2025 yılında imzalanan iş birliği düzenlemesinin yürürlüğe girdiği, Eurojust ve Avrupa Savcılığı Ofisi (EPPO) ile benzer anlaşmaların müzakere edilmekte olduğu bildirilmiştir.
AB Barış Tesisi kapsamında Mısır Silahlı Kuvvetleri’ne yönelik ilk yardım paketinin uygulamaya geçirileceği ve ikinci paketin değerlendirme aşamasında olduğu belirtilmiştir. Taraflar, Küresel Terörle Mücadele Forumu (GCTF) kapsamındaki eş başkanlıklarını sürdürecektir.
