Afyon tandır çorbası/Afyonkarahisar tandır çorbası, Afyonkarahisar mutfak kültürüne özgü, dana tandır eti, et suyu, yoğurt, un, yumurta sarısı, su, tuz ve tereyağı ile hazırlanan terbiyeli bir çorbadır. Temel özelliğini, uzun süre haşlanarak pişirilen ve liflerine ayrılarak tiftiklenen dana tandır etinin yoğurtlu terbiyeye katılmasıyla kazanır. Etin mühürlenip pişirilmesiyle başlayan üretim süreci, et suyu ile hazırlanan terbiyeye etin eklenmesi ve sıcak servisle tamamlanır. Özellikle nişan, kına ve düğün gibi özel gün sofralarında yer alır.

Hazırlık Süreci

Afyon tandır çorbasının hazırlanışı, dana etinin mühürlenmesiyle başlar. Et, önceden kızdırılmış bir yüzeyde yaklaşık 35 dakika boyunca döndürülerek mühürlenir. Dış yüzeyi kahverengimsi, iç kısmı ise yumuşak ve açık pembe hâle geldiğinde mühürleme tamamlanır. Ardından, et sıcak su ile yüksek ateşte yaklaşık 2,5 saat boyunca pişirilir ve dinlenmeye bırakılır.

Bu sırada et suyu ayrı bir kapta su ile seyreltilerek kaynatılır. Yoğurt, un ve yumurta sarısından oluşan terbiye karışımı, et suyundan azar azar eklenerek temperleme yöntemiyle hazırlanır. Ardından kısık ateşte kaynatılır ve iyice homojen hâle geldikten sonra çorbaya eklenir. En son, daha önceden pişirilmiş ve tiftiklenmiş dana etleri ilave edilerek beş dakika daha pişirilir. Servis öncesinde tereyağı gezdirilir.

Malzeme Miktarları (4 Kişilik)

• Dana tandır: 250 g
• Et suyu: 500 ml
• Su: 720 ml
• Tuz: 10 g
• Tereyağı: 30 g

Terbiye için:

• Yoğurt: 400 g
• Buğday unu (özel amaçlı): 15 g
• Yumurta sarısı: 1 adet

Tarif/Üretim Yöntemi ve Coğrafi Bağ

Dana tandırın hazırlanmasında kullanılan kol, incik veya gerdan gibi et bölümleri, “haşlamalı et” olarak tanımlanır. Bu etlerin Afyonkarahisar’da yetiştirilen hayvanlardan temin edilmesi zorunludur. Afyon tandır çorbası, bölgedeki mutfak geleneğinde özellikle nişan, düğün, kına gibi özel günlerde sunulan sofraların temel unsurlarından biridir. Bu yönüyle, ürünün hem tarihi hem de sosyokültürel olarak Afyonkarahisar coğrafi sınırları ile ün bağı bulunduğu açıkça ortaya konulmuştur. Coğrafi işaretin mahreç işareti türünde tescil edilmesi, üretimin bölgeye özgü bilgi ve becerilerle yapıldığını işaret eder.

Coğrafi Sınırda Üretim Şartı

Ürünün tüm üretim aşamaları (et temini, mühürleme, haşlama, terbiye hazırlığı, pişirme ve servise sunum), Afyonkarahisar ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmek zorundadır. Dana etinin coğrafi sınır içerisinde yetiştirilen hayvanlardan elde edilmesi, bölgesel kimlik açısından önemlidir. Ürünün ismi ve mahreç işareti amblemi, ürün veya ambalaj üzerinde; mümkün değilse işletmede görülebilecek şekilde bulundurulmalıdır.

Denetim Mekanizması

Afyon tandır çorbasının coğrafi işaret koşullarına uygunluğu, yılda en az bir defa yapılan düzenli denetimlerle kontrol edilir. Ayrıca gerekli görülen durumlarda veya şikâyet üzerine denetimler yapılabilir. Denetimlerden sorumlu kurul, Afyonkarahisar Belediyesi’nin koordinasyonunda aşağıdaki kurumlardan birer uzman temsilcinin katılımıyla oluşturulur:

• Afyonkarahisar Belediyesi
• Afyonkarahisar İl Tarım ve Orman Müdürlüğü
• Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası
• Afyon Kocatepe Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü
• Afyonkarahisar Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği

Denetim kriterleri; üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve coğrafi işaret ambleminin doğru kullanımı başlıklarında toplanır. Denetim sürecinde gerektiğinde kamu kurumları veya özel sektörden destek alınabilir. Ayrıca, tescil ettiren kurum yasal hakların korunmasından sorumludur.