Amasya Yanuç, Amasya iline özgü, farklı iç harçlarla hazırlanan ve sac üzerinde pişirilen geleneksel bir hamur işi çeşididir. Amasya mutfağının özgün lezzetlerinden biri olan bu ürün hem günlük öğünlerde hem de bayram, düğün gibi özel günlerde sıklıkla tercih edilmektedir. Peynirli, kıymalı, patatesli ve ıspanaklı gibi çeşitleriyle tüketiciye sunulan Amasya Yanuç, hazırlanışı ve pişirilmesinde ustalık isteyen bir üründür. Tüm üretim süreci Amasya ili sınırları içinde gerçekleştirilmekte olup 22 Kasım 2023 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenmiştir.

Ayırt Edici Özellikleri

Amasya Yanuç’un en önemli özelliklerinden biri, farklı iç harçlarla hazırlanabiliyor olmasıdır. Peynirli maydanozlu, kıymalı, patatesli ve ıspanaklı gibi çeşitlere sahip bu ürün; hamur, iç harç ve pişirme aşamalarındaki geleneksel uygulamalarıyla öne çıkar. İçeriğinde kullanılan hamur, buğday unu, tuz, maya ve su ile hazırlanır. Ürün tercihen sac veya tavada, geleneksel olarak odun ateşinde pişirilir. Pişirme sürecinde ürünün her iki yüzeyinin eşit oranda kızartılması esastır.

İç harcın hazırlanmasından pişirme aşamasına kadar geçen süreç, usta eli gerektirir. Özellikle homojen pişirme, uygun kıvam ve malzeme oranlarının korunması, ürünün özgün yapısının oluşmasında belirleyicidir. Üzerine tereyağı sürülerek sıcak şekilde servis edilmesi önerilir. Ürünün herhangi bir katkı maddesi içermez oluşu, geleneksel niteliklerinden biridir.

^{Amasya Yanuç (Türkiye Kültür Portalı)}

Üretim Metodu

Hamurun Hazırlanışı

Hamur; 1 kg ekmeklik buğday unu, 0,6 litre su, 20 g tuz ve 10 g yaş maya ile hazırlanır. Tüm bileşenler genişçe bir kapta karıştırılır ve yaklaşık 10 dakika yoğrularak elastik, parlak görünümlü, homojen bir kıvam elde edilir. Hazırlanan hamur en az 1 saat dinlendirilerek fermantasyona bırakılır. Sonrasında hamur 6 veya tercihe göre 12 eşit bezeye ayrılır. Bu bezeler elle yuvarlandıktan sonra ikinci kez 20 dakika dinlendirilir.

İç Harcın Hazırlanışı

Farklı iç harçlara göre uygulanan işlemler şu şekildedir:

• Peynirli iç harç: 500 g peynir, 15 g tereyağı, isteğe bağlı olarak 30 g maydanoz, 30 g yeşil soğan ve 5 g pul biber karıştırılır.
• Kıymalı iç harç: 350 g kıyma, 100 g kuru soğan, 50 g tereyağı, 10 g tuz ve isteğe göre 30 g maydanoz ile 5 g karabiber veya pul biberle birlikte yaklaşık 15 dakika kavrulur.
• Patatesli iç harç: 500 g haşlanmış patates, 100 g kuru soğan, 10 g tuz ve tercihe bağlı olarak 30 g maydanoz ile 5 g baharat ile yaklaşık 10 dakika kavrulur.
• Ispanaklı iç harç: 500 g doğranmış ıspanak, 100 g kuru soğan, 10 g tuz ve 5 g pul biberle birlikte 15 dakika kavrularak hazırlanır.

Şekillendirme ve Pişirme

Dinlenen bezeler, oklava yardımıyla yaklaşık 1–1,5 mm kalınlığında açılır. Açılan yufkanın yarısına hazırlanan iç harçtan serilir ve diğer yarısı üzerine kapatılarak yarım ay şekli verilir. Ürünler tercihen odun ateşinde ısıtılmış sac veya uygun tava üzerinde önlü arkalı pişirilir. Her iki yüzeyin eşit oranda kızarması sağlanır. Pişirme işlemi tamamlanan ürünlerin üzerine isteğe bağlı olarak tereyağı sürülerek sıcak şekilde servis edilir.

Coğrafi İşaret ve Denetim

Amasya Yanuç, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 22 Kasım 2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Tescil numarası 1501 olan bu ürünün başvuru sahibi Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği’dir. Amasya Yanuç’un hazırlanmasında kullanılan geleneksel yöntemler, bölgesel ustalık becerileri ve içeriğinde kullanılan bileşenlerin yöresel temini, ürün ile Amasya ili arasında güçlü bir ün bağı oluşmasını sağlamıştır. Bu nedenle ürünün tüm üretim, işleme ve pişirme süreçleri yalnızca Amasya ili sınırları içinde gerçekleştirilebilir.

Ürünün denetimi Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği’nin koordinasyonunda yürütülmektedir. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta, gerekli durumlarda veya şikâyet üzerine de gerçekleştirilebilmektedir. Denetimlerde; kullanılan bileşenlerin uygunluğu, üretim yöntemi, pişirme ve sunum aşamalarının doğruluğu ile mahreç işareti ve coğrafi işaret ibaresinin doğru kullanımı kontrol edilmektedir. Denetim sonuçları her yıl Türk Patent ve Marka Kurumu’na raporlanmakta ve gerekli görülen durumlarda kamu kurumları ya da uzman kişilerden destek alınabilmektedir.