Atatürk ve Kongre Müzesi, Sivas il merkezinde yer alan, hem mimari hem de tarihi açıdan Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecine tanıklık etmiş bir yapıdır. 4–11 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Kongresi’ne ev sahipliği yapan bu bina, aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye'nin Milli Mücadele sürecinde karargah olarak kullandığı bir merkez olmuştur.

^{Atatürk ve Kongre Müzesi (Kültür Portalı)}

Tarihçe

Bina, 5 Ekim 1892 tarihinde dönemin Sivas Valisi Mazlum Paşazade Mehmet Memduh Bey tarafından "Mülki İdadî" (lise düzeyinde bir eğitim kurumu) olarak inşa ettirilmiştir. 1911 yılında Vilayet-i Sultani (vilayet lisesi) statüsüne kavuşmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde eğitim kurumu olarak kullanılan bina, I. Dünya Savaşı sonrası yaşanan gelişmeler neticesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden süreçte kritik bir rol üstlenmiştir.

4–11 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Kongresi bu binada toplanmış; 2 Eylül–18 Aralık 1919 tarihleri arasında ise Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye tarafından 108 gün boyunca "Milli Mücadele Karargâhı" olarak kullanılmıştır. Kongreden sonra bir dönem Astsubay Okulu olarak kullanılan bina, 1924 yılında “Sivas Lisesi”ne dönüştürülmüş, 1970’li yıllara kadar bu isimle, 1981 yılına kadar ise “Kongre Lisesi” adıyla eğitim hizmeti vermiştir.

1983 yılında Kültür Bakanlığı’na devredilen yapı, onarımların tamamlanmasının ardından 19 Aralık 1990 tarihinde “Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi” adıyla ziyarete açılmıştır. 2009 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne devredilen müze binası, 2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsis edilerek Sivas Müze Müdürlüğü’ne bağlı “Atatürk ve Kongre Müzesi” olarak yeniden işlevlendirilmiştir.

^{Atatürk ve Kongre Müzesi (T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı)}

Mimari Özellikler

Barok-Ampir mimari üslubun izlerini taşıyan yapı, bodrum kat ile birlikte toplam üç katlıdır ve iç avlulu olarak inşa edilmiştir. Yapının dış cephelerinde kesme taş ve moloz taş, iç bölmelerinde ise ahşap arası taş dolgu (dolmagöz duvar) tekniği kullanılmıştır. Ana kütle planı yaklaşık 39,5 × 33,5 m. ölçülerinde, kareye yakın bir geometridedir.

Dört kapısı bulunan binanın giriş cephesi, Taşlı Sokak’a bakan kuzeybatı yönündedir. Bu cephedeki ana giriş, 1,45 × 3 m. ölçülerinde, yarım daire kemerli ve iki kanatlı ahşap bir kapıya sahiptir. Cephenin kenarları 1,8 m. dışarı taşırılmış, pencere silmeleri zemine kadar uzatılmıştır. Yapının ön cephesinde altısı tüm binayı dolaşan, ikisi giriş cephesinde sınırlı kalan sekiz adet silme vardır. Bu silmelerden bazıları boş kartuşlar ve baklava dilimi süsleme ögeleriyle hareketlendirilmiştir.

Binanın kuzeydoğu ve güneybatı cepheleri simetrik olarak düzenlenmiştir. Arka cephe olan güneydoğuda, zemin kata ulaşan merdivenlerin üzerinde dört sütunun taşıdığı bir balkon yer almaktadır. Bu bölüm, 1930 yılında Sivas’a demiryolu ulaşımının başlamasıyla önem kazanan İstasyon Caddesi’ne açılım sağlamak üzere düzenlenmiştir.

Yapının ortasında 7 × 14 m. boyutlarında, 1 m. duvar kalınlığına sahip dikdörtgen planlı bir avlu yer almakta olup bu avlu sonradan yapılan tadilatlarla kapatılmıştır. Orijinal çatı düzenlemesi korkuluklarla çevrili teras şeklindeyken, günümüzde yapı yüksek bir kırma çatı ile örtülüdür.

^{Atatürk ve Kongre Müzesi (T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı)}

^{Atatürk ve Kongre Müzesi (T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı)}

Teşhir Düzeni

Zemin Kat

Müzenin zemin ve birinci katları teşhir alanı olarak düzenlenmiştir. Zemin katta yer alan bölümler şunlardır:

• Mondros Mütarekesi ve İşgaller Odası
• Sivas Kongresi Belgeseli Odası
• Milli Mücadelede Basın Yayın Faaliyetleri Odası
• Samsun’dan Sivas’a Odası
• Milli Mücadelede Haberleşme Odası
• Kuvayi Milliye-Cemiyetler-Kongreler Odası
• Müze Mağazası
• Konferans Salonu
• Çocuk Odası
• Kütüphane

Birinci Kat

Birinci katta yer alan teşhir salonları şunlardır:

• Mustafa Kemal Odası
• Milli Mücadele Komutanları Odası
• Mustafa Kemal’in Kaldığı Oda
• Kongre Salonu
• Sivas Kongresi Odası
• Sivas Kongresi Tematik Anlatım Odası
• Manda ve Himaye Sorunu Odası
• Sivas Halkı ve Kongre Odası
• Millî Mücadelede Kadınlar Odası
• Sivas Kongresi Sonrası Odası
• Sivas Kongresi Sonunda Odası

^{Atatürk ve Kongre Müzesi (Kültür Portalı)}

Eserler ve Belgeler

Müzede, Atatürk’e ve Sivas Kongresi’ne ait 41 etnografik eser sergilenmektedir. Mustafa Kemal Atatürk’ün Sivas Kongresi sırasında kullandığı çalışma masası ve dinlenme odası, kongre dönemindeki haliyle korunmaktadır. Teşhir salonlarında ayrıca:

• Kongre öncesindeki olaylara dair belgeler,
• Atatürk’ün kongreye ilişkin talimatları ve bildirileri,
• Telgraf haberleşmesinin yürütüldüğü telgraf odası,
• Sivas’ta kurulan Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti’ne ait belgeler,
• İrade-i Milliye Gazetesi’nin basımında kullanılan matbaa makinesi ve nüshaları,
• Sivas Kongresi’ne dair tutanaklar,
• Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Genelkurmay Askerî Tarih Arşivi ve Atatürk Araştırma Merkezi’nden sağlanan belge örnekleri yer almaktadır.

İletişim Bilgileri

• Telefon: (0346) 224 31 41
• E-posta: sivasmuzesi@kultur.gov.tr
• Adres: Örtülü Pınar Mahallesi, İnönü Bulvarı, Atatürk ve Kongre Müzesi, Sivas