Bilimsel olarak Amygdalus communis L. (eş anlamlısı Prunus dulcis) olarak bilinen badem, Orta ve Batı Asya'da kadim kökenlere sahip önemli bir sert kabuklu meyve türüdür. O zamandan beri Çin, Hindistan, İran, Suriye ve Akdeniz ülkeleri dahil olmak üzere çeşitli bölgelere yayılmıştır. Bademler, yenilebilir içleri için değerlidir ve dünya genelinde ılıman iklimlerde yetiştirilir. Türkiye, ABD, İspanya, İtalya, İran, Fas ve Suriye'nin ardından dünyanın önde gelen badem üreticileri arasında yer almaktadır.

^{Badem (Pexels)}

Botanik ve Morfolojik Özellikleri

Badem ağaçları çalı formunda veya 10 metreye kadar boylanabilen ağaçlar şeklinde büyüyebilir, dik veya yayvan bir habitusa sahip olabilirler. Gövde tipik olarak grimsi-kırmızımsı kahverengidir. Dallar grimsi kahverengi ve sık dallıdır. Yapraklar uzun, mızraksı ve parlak koyu yeşildir.

Badem çiçekleri Rosaceae familyasının tipik özelliklerini taşır; beş çanak yaprak, beş taç yaprak, yirmi erkek organ ve bir dişi organ içerir. Taç yaprakları genellikle pembemsi kırmızı renkte olup üzeri koyu damarlıdır. Yumurtalıkta iki tohum taslağı bulunur, genellikle bunlardan sadece biri gelişerek iç bademi oluşturur; her ikisi de gelişirse "çift badem" meydana gelir. Nadiren iki yumurtalığın gelişmesi sonucu ticari değeri olmayan "ikiz badem" oluşur. Bademlerde kromozom sayısı n=8'dir. Tozlaşma esas olarak arılarla olur. Çoğu badem çeşidi kendine uyuşmaz olup, çeşitler arasında da karşılıklı uyuşmazlık görülebilir, bu da başarılı bir meyve tutumu için en az iki uyumlu çeşidin bir arada dikilmesini gerektirir.

Botanik olarak badem meyvesi, şeftali ve kayısı gibi bir sert çekirdekli meyvedir (drupa). Ancak, iç bademi tüketildiği için ticari olarak sert kabuklu meyveler grubunda sınıflandırılır.

Badem Çeşitleri

Bademler genel olarak iki pomolojik gruba ayrılır:

Acı Bademler

Bunlar, önemli miktarda tüketildiğinde toksik olan hidrosiyanik (prusik) aside dönüşen amigdalin içerirler. Acı bademler esas olarak yağ çıkarımında kullanılır.

Tatlı Bademler 

Bunlar çok az amigdalin içerir veya hiç içermezler. Tatlı bademler kabuk sertliğine göre ayrıca sınıflandırılır:

• El Bademleri (Kağıt Kabuklu): Çok ince kabukludurlar, iç randımanı %70'e varabilir. Saklanmaları zor olabilir.
• Diş Bademleri (Yumuşak Kabuklu): Elle veya dişle kolayca kırılabilirler, iç randımanları %50 civarındadır. Saklanmaları da sorunlu olabilir. El ve diş bademleri bazen aynı grup altında toplanabilir.
• Sert Kabuklu Bademler: Elle kırılması zordur, iç randımanları %40'a kadar çıkabilir.
• Taş Bademleri: Çok kalın ve sert kabukludurlar, bu da düşük bir iç randımanına (%18-30) neden olur. Sert ve taş bademlerde iç randımanı düşüktür.

İstenen kabuk özellikleri arasında ne çok sert ne de çok yumuşak olması ve karın kısmının (dikiş yeri) iyi kapanmış olması yer alır. İç badem için ise açık renkli, pürüzsüz (kırışıksız) yüzeyli ve tüysüz olması tercih edilir.

Ekolojik İstekleri

^{Yalancı Bahara Aldanan Badem Ağacı (AA)}

İklim

Badem, ılıman iklimlere, özellikle de ılıman, yağışlı kışlar ve sıcak, kurak yazlarla karakterize Akdeniz iklimine uygundur. Kışın −25°C'ye kadar düşük sıcaklıklara dayanabilirler, ancak çiçek tomurcukları −18°C'nin altında zarar görebilir. Bademin soğuklama ihtiyacı 7.2°C'nin altında yaklaşık 300-500 saattir.

İlkbahar geç donları, badem yetiştiriciliğinde önemli bir sınırlayıcı faktördür çünkü bademler diğer birçok ılıman iklim meyve ağacından daha erken çiçek açar. Tam çiçeklenmedeki badem çiçekleri kısa bir süre için −4.4°C'ye kadar dayanabilir; taç yaprakları dökülmeye başladığında bu dayanıklılık −2.2°C'ye düşer ve küçük meyveler −0.6°C ila −1°C'de zarar görebilir. Don riskini azaltmak için bahçeler soğuk havanın akabileceği yamaçlara kurulabilir ve geç çiçeklenen, uzun çiçeklenme periyoduna sahip çeşitler tercih edilmelidir.

Meyve olgunlaşması için çiçeklenmeden hasada kadar 6-8 ay süren yüksek sıcaklıklar gereklidir. Badem, meyve türleri arasında kuraklığa oldukça dayanıklıdır. Ancak yıllık 500-600 mm yağış veya ek sulama verimi ve meyve kalitesini artırır. Çiçeklenme dönemindeki yağmur, tozlaşmayı olumsuz etkileyebilir ve hastalık görülme sıklığını artırabilir. Hasattan hemen önceki yağmur da meyve kalitesini düşüreceğinden istenmez.

Toprak

Badem, toprak tipi konusunda çok seçici değildir ve diğer meyve ağaçlarının iyi yetişemeyeceği kurak, taşlı, çakıllı ve kireçli topraklarda iyi büyüyebilir. Ancak derin ve iyi drenajlı toprakları tercih eder. Kumlu-tınlı topraklar genellikle en iyi sonuçları verir. Aşırı toprak nemini ve değişken taban suyunu sevmezler. Kurak, çakıllı, kumlu topraklar organik madde ile iyileştirilmelidir. Badem, şeftali kadar önemli bir azot ihtiyacına sahiptir. Besin eksiklikleri ağaç gelişiminin zayıf olmasına, düşük meyve tutumuna ve içinin kabuğu doldurmayıp buruşuk kalmasına neden olabilir.

Çoğaltma ve Anaçlar

Çoğaltma

Badem generatif (tohumla) ve vegetatif olarak çoğaltılabilir. Tohumla çoğaltma ıslah, ağaçlandırma ve anaç elde etme amacıyla yapılır. Ticari fidan üretimi için durgun T göz aşısı yaygın bir yöntemdir. Ilıman kışların olduğu bölgelerde sürgün göz aşıları tercih edilir. Kurak bölgelerde, özsuyu erken çekildiği için aşılamanın erken yapılması gerekir. Türkiye'nin GAP bölgesi gibi sıcak bölgelerde, sıcaklıkların nispeten düştüğü Eylül ayına kadar aşılamanın ertelenmesi yaygındır; bu durumda kabuk iyi kalkmayabileceğinden yonga göz aşısı tercih edilir. Yaşlı ağaçların çeşitlerini değiştirmek için genellikle kabuk altı kalem aşısı (çoban aşısı) gibi kalem aşıları kullanılır.

Anaçlar

Anaç seçimi, üzerine aşılanacak çeşitle uyuşma, toprak koşulları, su durumu ve taçlı kök uru ve nematod gibi toprak kaynaklı zararlıların varlığına bağlıdır.

• Badem Çöğürleri (Tohum Anacı): Özellikle derin, iyi drenajlı, sulanmayan ve kireçli topraklarda badem için en uygun anaçtır. İyi uyuşma sağlar ve kuvvetli, uzun ömürlü ağaçlar oluşturur. Acı badem tohumlarından elde edilen çöğürlerin, kapnodis zararlısına (fidan dip kurdu) oldukça dayanıklı olduğu ve kurak şartlara iyi uyum gösterdiği bildirilmektedir. Ancak, badem anaçları genellikle taçlı kök uruna ve nematodlara karşı hassastır. Texas, Cristomorto ve Desmayo gibi çeşitlerin tohumları homojen ve kuvvetli fidanlar oluşturur. Badem tohumları iyi bir çimlenme için 3-4 hafta 0−5°C'de soğuk katlamaya ihtiyaç duyar.

• Şeftali Çöğürleri (Tohum Anacı): Yeterli yağış alan veya sulanan, alüvyal veya kumlu-tınlı topraklarda kullanılır. Nemaguard, nematodlu topraklarda kullanılır. Şeftali anaçları daha erken meyveye yatmayı teşvik eder ancak badem anaçlarına göre daha kısa ömürlü ağaçlar oluşturur. Badem çeşitleriyle uyuşması genellikle zayıftır, aşı yerinde şişkinlik oluşur ve 10-12 yaşından sonra verim düşmeye başlar. Kireçli, kurak veya bor oranı yüksek topraklara uygun değildir. Virüslere karşı hassastırlar.

• Badem x Şeftali Melezleri: GF 677 gibi bu melezler yaygın olarak kullanılır ve çeşitli toprak koşullarına adapte olabilirler. GF 677 özellikle popülerdir; kuvvetli gelişim, erken verime yatma, yüksek verim ve kireçli topraklara tolerans (kloroz direnci) sağlar. Vegetatif olarak çoğaltılır. Ancak, GF 677 ağır, drenajı zayıf topraklarda iyi performans göstermez.

• GN Serisi (Garnem, Felinem): Bunlar karmaşık melezlerdir (örn. Myrobalan eriği x şeftali x badem). Garnem (GN 15) en yaygın olanıdır. Myrobalan eriği ebeveynliği nedeniyle GF 677'ye göre ağır topraklara ve zayıf drenaja daha iyi tolerans gösterirler ve kök uru nematodlarına dayanıklıdırlar. Ayrıca kuvvetli gelişim sağlarlar.

• Erik Anaçları: Ağır, drenajı zayıf veya kök çürüklüğü sorunu olan topraklarda kullanılabilir. Ancak, bademle uyuşmaları genellikle zayıftır, bu da düşük verim, meyve kalitesi sorunları (kabuğun içe yapışması) ve kısa ömürlü ağaçlara neden olur. Marianna 2624 ve Marianna GF 8-1 kullanılan erik klon anaçlarına örneklerdir.

• Kayısı Anaçları (Zerdali Anacı): Kayısı, bademle benzer toprak koşullarına adapte olur ve nematodlara dayanıklıdır. Başlangıçta iyi bir gelişim olsa da, sonradan uyuşmazlık sorunları ortaya çıkar ve aşı yerinden kırılmalara neden olur. Pratikte yaygın olarak kullanılmaz.

Bahçe Tesisi ve Yıllık Bakım İşleri

Bahçe Tesisi

Ticari badem bahçeleri, aşılı fidanlarla veya özellikle kurak, sulanmayan alanlarda doğrudan tohum ekimi ve ardından yerinde aşılama yoluyla kurulabilir. Sulanan araziler için aşılı fidanlar tercih edilir. Optimum verim ve kalite için yaklaşık 2 metre derinliğinde, verimli ve geçirgen topraklara kurulmalıdır.

Kendine uyuşmazlık nedeniyle bahçeler en az iki birbiriyle uyumlu çeşitle kurulmalıdır. Tozlayıcı çeşitlerin ana çeşitle çiçeklenme zamanları örtüşmelidir. Ana çeşitten iki sıra, tozlayıcı çeşitten bir sıra şeklinde veya iki uyumlu ana çeşitten ikişer sıra şeklinde dikim düzenleri kullanılabilir. Etkili tozlaşma için arı kovanları (örn. 5 dekara 1 kovan veya 10 dekara 5-8 kovan ) zorunludur. Arılar hava sıcaklığı 12°C'nin üzerine çıktığında aktifleşir.

Dikim aralıkları çeşide, anaca, ekolojik koşullara ve planlanan bakıma bağlı olarak değişir; 3×3 m'den 6×6 m'ye veya verimli topraklarda 7×9 m'ye kadar çıkabilir. Kurak arazilerde köklerin yayılması için daha geniş, sulanan arazilerde ise taç büyüklüğü dikim aralığını belirler. Ilıman kışların olduğu bölgelerde sonbahar dikimi, sert kışların olduğu yerlerde ise ilkbahar dikimi yapılmalıdır. Badem kök sistemi seyrek ve hassas olduğundan, tüplü fidan kullanmak dikim şokunu azaltabilir ve tutma oranını artırabilir.

Toprak İşleme

İlkbaharda bahçeler genellikle diskaro ile sürülerek kışlık yabancı otlar toprağa karıştırılır. Hasattan önce toprağın düzeltilmesi için hafif bir sürgü çekilmesi, yere dökülen bademlerin toplanmasını kolaylaştırır. Sonbahar sürümü kış yağışlarının toprakta tutulmasını sağlar. Özellikle taçlı kök urunun sorun olduğu yerlerde kök yaralanmasını önlemek için toprak işleme yüzeysel yapılmalı, gerekirse elle çapa yapılmalıdır.

Sulama

Yaygın bir yanılgının aksine, badem ağaçları sulamadan önemli ölçüde fayda görür. Düzenli sulama meyve verimini ve kalitesini artırır ve kabuk çatlamasını kolaylaştırır. Büyüme mevsiminde yapılacak iki veya üç ek sulama, özellikle yağışın yetersiz olduğu durumlarda büyümeyi ve verimi artırır. Hasattan hemen önce sulamadan kaçınılmalıdır. Damla sulama, su tasarrufu sağlayan ve gübrelemeye (fertigasyon) olanak tanıyan etkili bir yöntemdir. Sulanan koşullarda verim, sulanmayan koşullara göre iki ila üç kat daha fazla olabilir ve iç bademler daha iri olur.

Gübreleme

Gübreleme uygulamaları toprak analiz sonuçlarına göre yapılmalıdır. Azot, büyüme ve verim için özellikle önemlidir; dekara 10-25 kg saf azot genel bir öneridir. Çiftlik gübresi de toprak yapısını ve verimliliğini artırmak için faydalıdır. Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesinde topraklar genellikle organik maddece fakir, kil ve kireç içeriği ile pH değeri yüksek olup, bu da fosfor ve çinkonun bitkilere yarayışlılığını azaltmaktadır.

Budama

Badem genellikle aşırı budama istemez. Ölü, birbirine giren veya içe doğru büyüyen dalların düzenli olarak çıkarılması ve tacın içine ışık girmesini sağlayacak şekilde seyreltilmesi faydalıdır. Genç ağaçların şekillendirilmesinde genellikle doruk dallı (modifiye lider) terbiye sistemi uygulanır. Üçüncü yıldan itibaren yıllık sürgünler kısaltılabilir (örn. 40-50 cm'den) ve sık dallar çıkarılır. Badem, yıllık sürgünler ve buket dallar (mahmuzlar) üzerinde meyve verir. Verim çağındaki ağaçlarda her yıl düzenli budama yapılmalı ancak şiddetli budamadan kaçınılmalıdır. 15-20 yıl sonra gençleştirme budaması gerekebilir. Budama genellikle ılıman bölgelerde sonbaharda, soğuk bölgelerde ise kış sonlarında (Şubat), yaprakların önemli bir kısmı döküldükten sonra yapılır.

Badem Çeşitleri

Yerli Türk Seleksiyonları/Çeşitleri 

Türkiye'de, özellikle Ege Bölgesi'nde yapılan seleksiyon çalışmalarıyla bazı ümitvar yerli badem tipleri belirlenmiştir. Bazı örnekler şunlardır:

• 48-1: Erken çiçeklenir, tozlayıcı ister (Akbadem, 48-3, Hacı Alibey). İç badem ağırlığı 1.50 g, randımanı %37.97'dir. Çağla olarak da tüketilebilir.

• Akbadem (48-2): Kuvvetli ağaçları vardır, erken çiçeklenir, el bademidir. Tozlayıcıları 48-1, 48-3, 48-4 ve Hacı Alibey'dir. İç badem ağırlığı 1.80 g, randımanı %35.17'dir. Verimliliği çok iyidir. Çağla ve iç badem olarak kalitelidir.

• Hacı Alibey (48-5): Orta kuvvette ağaçl far oluşturur, çok erkenci bir çeşittir. Tozlayıcıları 48-1, 48-3, 48-4 ve Akbadem'dir. İç badem ağırlığı 1.15 g, randımanı %35.17'dir. Verimliliği çok iyidir.

• Gülcan 1 (101-23): Orta kuvvette ağaçlar oluşturur, geççi^【1】  bir çeşittir. Tozlayıcıları 101-9 ve 101-13'tür. İç badem ağırlığı 0.85 g, randımanı %27.96'dır. Badem dal kanserine dayanıklıdır. Taş badem grubuna girer.

• 101-9: Kuvvetli büyüyen ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları 101-13 ve Gülcan 1'dir. İç badem ağırlığı 1.02 g, randımanı %31.88'dir.

• 101-13: Kuvvetli büyüyen ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları 101-9 ve Gülcan 1'dir. İç badem ağırlığı 0.95 g, randımanı %26.10'dur. Çift badem oluşturmaz. Oldukça geç derilir. Taş badem grubuna girer.

Yabancı Badem Çeşitleri

• Cristomorto: Kuvvetli ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları Rachele ve Texas'tır. İç badem ağırlığı 1.6 g, randımanı %36'dır. Kök boğazı çürüklüğüne dayanıklıdır. Geç derilir.

• Drake: Orta irilikte ağaçlar oluşturur, orta-geç çiçeklenir. Tozlayıcıları Marcona, Nonpareil ve Peerless'tir. İç badem ağırlığı 1.2 g, randımanı %46'dır. Monilia ve Nekrozlara karşı duyarlıdır.

• Ferraduel: Kuvvetli ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları Ai, Ferragnes, Filippo Ceo, Tuono ve Texas'tır. İç badem ağırlığı 1.3 g, randımanı %28'dir. Monilia'ya dayanıklı, nekrozlara karşı duyarlıdır. Geç derilir.

• Ferragnes: Orta kuvvette ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları Ai, Cristomorto, Ferraduel, Ferrastar, Filippo Ceo, Tuono ve Texas'tır. İç badem ağırlığı 1.5 g, randımanı %41'dir. Çift badem yapmaz. Monilia'ya orta dayanıklıdır. Geç derilir. Sert kabuklu bademdir.

• Nonpareil: Orta kuvvette ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. El bademidir. Tozlayıcıları Desmayo largueta, Drake, Marcona ve Ne Plus Ultra'dır. İç badem ağırlığı 1.4 g, randımanı %60-70'tir. Monilia'ya ve tomurcuk silkmesine duyarlıdır.

• Texas (Mission): Kuvvetli ağaçlar oluşturur, geç çiçeklenir. Tozlayıcıları Cristomorto, Ferraduel, Ferragnes, Tuono'dur. İç badem ağırlığı 1.5 g, randımanı %50'dir. Monilia'ya duyarlıdır. Geç derilir. Diş badem grubuna girer.

• Tuono: Kuvvetli ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşit olup kendine uyuşur (verimlidir). Tozlayıcıları Ferraduel, Ferragnes, Texas'tır. İç badem ağırlığı 1.6 g, randımanı %41'dir. Orta erken derilir. Nekrozlara duyarlıdır.

• Picantili: Kuvvetli ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşittir. Tozlayıcıları Ferraduel, Ferrastar ve Genco'dur. İç badem ağırlığı 1.6 g, randımanı %46'dır. Monilia'ya dayanıklıdır.

• Genco: Kuvvetli büyüyen ağaçlar oluşturur, geççi bir çeşit olup kendine uyuşur. Tozlayıcıları Ferrastar, Filippo Ceo, Tuono ve Texas'tır. İç badem ağırlığı 1.2 g, randımanı %35'tir. Verimliliği gayet iyidir.

Hastalık ve Zararlılar

Bademler çeşitli hastalık ve zararlılara karşı hassastır. Yaygın hastalıklar şunlardır:

• Yaprak Kıvırcıklığı (Klok - Taphrina deformans): Yaprakları, çiçekleri, meyveleri ve genç sürgünleri etkileyerek kalınlaşma ve şekil bozukluğuna neden olur.

• Yaprak Delen (Çil - Coryneum beijerinckii): Yapraklarda kırmızımsı kahverengi lekeler oluşturur, bu lekeler daha sonra dökülerek delikler bırakır. Ayrıca sürgünleri, tomurcukları, çiçekleri ve meyveleri de etkiler.

• Et Leke Hastalığı (Polystigma ochraceum): Yapraklarda et renginde, kabarık lekelenmelerle karakterizedir.

• Külleme (Sphaerotheca pannosa): Yaprak ve sürgünlerde beyaz unsu bir tabaka halinde görülür; meyveyi de etkileyebilir.

Yaygın zararlılar şunlardır:

• Akarlar: Çeşitli türleri yapraklarda beslenerek renk değişimine ve erken yaprak dökümüne neden olabilir.

• Yeşil Şeftali Yaprak Biti (Myzus persicae): Genç sürgün ve yapraklarda beslenir ve virüs taşıyabilir.

• Fidan Dip Kurdu (Kapnodis - Capnodis tenebrionis): Larvaları kök ve kök boğazında galeriler açarak özellikle genç ağaçları kurutabilir. Zayıf ağaçlar daha hassastır.

• Yazıcı Böcekler (Scolytus spp.): Odun ve kabuk kısımlarında galeriler açarak besin akışını engeller, dalları ve ağaçları zayıflatır veya kurutur. Genellikle zayıf ağaçlara saldırırlar.

Güncel zararlı ve hastalık yönetimi önerileri için yerel tarım kuruluşlarına danışılması tavsiye edilir, çünkü pestisit yönetmelikleri ve etkinlikleri değişebilir.

Hasat ve Hasat Sonrası İşlemler

^{Elazığda Badem Yetiştiriciliği (AA)}

Hasat Zamanının Belirlenmesi

Olgunluk, dış yeşil kabuğun kuruması, derimsi bir hal alması ve çatlamasıyla anlaşılır. Ağacın iç kısımlarındaki meyvelerin yeşil kabuğu açılmadan hasada başlanmaz.

• Erken hasat: Silkme ve çırpmayı zorlaştırır, dış yeşil kabuğu ayırmak güçleşir ve iç bademler kuruyunca tam iriliğini almamış, buruşuk ve haşlak bir hal alır.

• Geç hasat: Bademler kendiliğinden yere dökülür, toplama işi güçleşir, kuş ve böcek zararı artar ve yağışlı, sisli havalarda iç badem rengi kararır.

Hasat Yöntemleri

Bademler genellikle dallara sırıkla vurularak veya silkelenerek toplanır. Sırıkların uçlarına kauçuk geçirilmiş topuzlar kullanılarak ağaca daha az zarar verilir. Ağaçların altına örtüler serilerek hasat işi kolaylaştırılır. Ticari bahçelerde mekanik sarsıcılar ve toplayıcılar kullanılır. Karbon-fiber taraklı, elle kumanda edilen ve aküyle çalışan hasat makineleri, çiçek gözlerine zarar vermeden meyveleri ağaçtan düşürerek hasadı kolaylaştırır ve hızlandırır.

Dış Kabuktan Ayırma (Kavlatma)

Toplanan meyveler hemen kavlatılmalıdır. Kavlatma gecikirse bademlerde kurtlanma ve küflenme görülebilir, iç bademin rengi kararabilir. Kavlama kolaylığı önemli kalıtsal bir özelliktir. Dış kabuklar elle veya makinelerle ayrılır. Kabuk çok kurumuşsa, bademlerin ıslatılması ayırma işini kolaylaştırabilir. Fındık patoz makinelerinin delikleri genişletilerek badem kavlatmasına başarıyla uyarlandığı görülmüştür.

Kurutma

Kavlatılmış bademler sonbahar aylarında yığın yapmamak ve zaman zaman karıştırmak koşuluyla açık havada kolayca kurur. Varsa, diğer ürünler için kullanılan kurutma tesislerinden de yararlanılabilir. Kurutma kısa sürede yapılmalıdır. İç badem büküldüğünde eğilmeyip kırılıyorsa kurutma yeterlidir.

Ağartma

Kabuklu olarak piyasaya sunulacaksa, kabuk renginin bir örnek açık sarı renk alması için ağartma yapılır. Ağartma kükürtdioksit gazı ile yapılır. 100 kg kabuklu badem için 50-150 g kükürt çiçeği yakılır. Ağartma süresi 10-30 dakika arasındadır. İç kalitesi azalmaz. Ancak koyu renk almış bademleri ağartmak için uzun süre tutulur veya konsantrasyon yüksek olursa için tadı bozulur, sabunumsu bir tat alır.

Kırma ve Sınıflandırma

Piyasaya iç olarak sürülecek bademler üretici veya satıcı tarafından kırılır. Kırma, elle veya makinelerle yapılır. Bir işçi elle günde 8-10 kg badem kırabilir. Kırılan içler serin ve gölge bir yerde kurutulur (güneşte kurutulmamalıdır). İç bademler elekten geçirilip sınıflandırılırsa, daha istikrarlı bir pazarlama olanağı doğar ve üretici daha çok para kazanır.

Depolama

İyi şekilde kurutulmuş kabuklu bademler serin ve kuru ambarlarda altı ay kadar saklanabilir. Sert kabuklu depolama en uygunudur. Soğuk hava depolarında 0°C'de ve %70-75 nemde kabuklu veya iç olarak bir-iki yıl saklanabilir. Uygun şartlarda, fümige edildikten sonra depolara konulmalıdır.

Verim

Badem bahçelerinde verim genellikle kabuklu sert meyve veya modern üretimde daha yaygın olarak birim alandan (dekar veya hektar) elde edilen iç badem miktarı olarak ifade edilir. İç randımanı şu şekilde hesaplanır: İç Badem Randımanı = (İç Badem Ağırlığı / Kabuklu Sert Meyve Ağırlığı) x 100. Bu oran kabuk kalınlığına bağlı olarak değişir; örneğin Nonpareil (ince kabuklu) %60-70 iç randımanına sahipken, Ferragnes (orta kalın kabuklu) %40 civarındadır.

Verim çağındaki sulanan bahçelerde dekardan çeşitlere bağlı olarak 2000-3000 kg arasında yeşil kabuklu yaş badem elde edilir. Bu, bu yeşil kabuklu badem ürününün yaklaşık %6.6 - %9.0'ı kadar iç badem miktarına karşılık gelir. Kaliforniya'da (ABD) sulanan bahçelerde dekardan 200 kg civarında iç badem alınmaktadır. Türkiye'deki modern badem bahçelerinde de bu verime ulaşılmaktadır. Bazı kaynaklar dekara 300 kg iç badem verimi alınabildiğini bildirmekteyse de, mevcut yetiştirme tekniği ile şimdilik bu verim düzeyine ulaşmak zor bir hedef gibi görülmektedir. Bu nedenle ekonomik analizler yapılırken ağaçlar büyüdüğünde en iyi koşullarda bir dekardan en fazla 200 kg dolayında iç badem alınabileceğini hesaplamak daha gerçekçi olur. Sulanmayan bahçelerde ise dekardan en fazla 60-70 kg dolayında iç badem alınabilir. Sulanan bahçelerdeki verimin sulanmayanlara göre en az iki, üç kat fazla olmasının yanı sıra, iç bademler de daha iri ve gösterişli olmaktadır.