Balıkesir Aba Dokuması, Türkiye’nin Balıkesir iline özgü, köklü bir kültürel miras unsuru olan geleneksel bir dokuma sanatıdır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret olarak tescil edilmiş olup bu tescil Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından 15 Mart 2023 tarihinde başvurusu yapılarak, 29 Eylül 2023 tarihinde resmi olarak kaydedilmiştir.

Üretim Süreci

Balıkesir Aba Dokuması, koyun yününden elde edilen ipliklerle üretilen bir tekstil ürünüdür. Üretim süreci, geleneksel yöntemlere dayanır ve tamamen Balıkesir il sınırları içerisinde gerçekleştirilir.

Hammadde Hazırlığı

• Koyun yünü, öncelikle yıkanarak temizlenir. Temizlenen yün, taraklarla taranarak iplik haline getirilmek üzere hazırlanır.
• Taranan yün, iplik eğirme işlemi için tezgâha yerleştirilir. Eğrilen iplikler, dokuma için uygun hale getirilmek amacıyla bir süre dinlendirilir.

Dokuma Süreci

• İplikler, geleneksel tezgâhlarda dokunur. Dokuma işlemi, iğneli tokmakların bir ileri bir geri hareketiyle gerçekleştirilir. Bu hareket, ipliklerin sıkıca birleşmesini ve kumaşın dayanıklı bir yapı kazanmasını sağlar.
• Dokuma sırasında, kumaşın pürüzsüz bir yüzey elde etmesi için "otu" adı verilen bir araç kullanılır. Otu, dokuma ve dikilmiş kumaş üzerindeki kırışıklıkları gidermek için tasarlanmıştır.
• Dokuma tezgâhına hazırlanan ipliklerin ölçümleri, "cetvel" ya da "mezura" ile yapılır. Bu ölçümler, kumaşın düzgünlüğünü ve standardını korumak için önemlidir.

Dikim ve Son İşlemler

• Dokunan kumaş, çul, pamuk, çuval ya da yemeni gibi çeşitli ürünler haline getirilmek üzere dikilir. Dikim işlemi, elde ya da geleneksel yöntemlerle yapılır ve kumaşın kullanım amacına göre şekillendirilir.
• Dikim sonrasında, kumaşın son hali "dikka malmara" adı verilen bir işlemle tamamlanır. Bu işlem, kumaşın düzgün bir görünüm kazanmasını ve kullanım için hazır hale gelmesini sağlar.

Kullanım Alanları

Balıkesir Aba Dokuması, dayanıklılığı ve doğal yapısı sayesinde çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Geleneksel olarak çul, çuval, yemeni ve pamuk gibi ürünlerin üretiminde kullanılır. Bu ürünler, hem günlük yaşamda hem de kültürel etkinliklerde önemli bir rol oynar. Dokumanın sağlam yapısı, özellikle tarım ve taşımacılık gibi alanlarda çuval yapımında tercih edilmesini sağlar. Ayrıca, yemeni gibi giyim eşyalarında da estetik ve fonksiyonel bir malzeme olarak öne çıkar.

Kültürel ve Coğrafi Önemi

Balıkesir Aba Dokuması, yalnızca bir tekstil ürünü olmanın ötesinde, Balıkesir’in kültürel dokusunun bir parçasıdır. Uzun bir geçmişe sahip olan bu dokuma sanatı, bölgenin geleneksel yaşam biçimini ve el sanatlarındaki ustalığını yansıtır. Coğrafi işaret tescili, bu ürünün Balıkesir’le olan bağını resmi olarak tanımış ve koruma altına almıştır. Tescil, Balıkesir il sınırları içerisinde üretilen aba dokumalarının özgünlüğünü ve kalitesini garanti altına alır.