Biyorafineri tesisleri, biyokütleden enerji, yakıt, kimyasal ve yüksek katma değerli ürünlerin sürdürülebilir yöntemlerle elde edildiği entegre üretim merkezleridir. Bu tesislerde fosil yakıt kullanımına alternatif olarak yenilenebilir biyolojik kaynaklar değerlendirilmekte, çevresel etkiler en aza indirgenmeye çalışılmaktadır. Son yıllarda, özellikle mikroyosun temelli biyorafineri sistemleri, biyoyakıt üretimi ve karbon emisyonlarının azaltılması konularında önemli bir araştırma ve uygulama sahası hâline gelmiştir.

Türkiye bu alanda öncü bir adım atarak Avrupa’nın ilk ve tek karbon negatif biyorafineri tesisini hayata geçirmiştir. Bu tesis, rüzgar enerjisiyle çalışan ve sıfır atık hedefiyle tasarlanmış olup tam kapasiteye ulaştığında yılda yaklaşık 1200 ton ıslak yosun işleyebilecek durumdadır.

^{Biyorafineri tesisi ( T.C. Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı)}

Mikroyosun Temelli Biyorafineri Yaklaşımı

Biyo-yakıt üretiminde kullanılan mikroyosunlar (mikroalgal biyo-kütle), yüksek fotosentetik verimlilikleri ve çevresel koşullara adaptasyon kabiliyetleriyle dikkat çekmektedir. Mikroyosunlar, atmosfere salınan karbondioksiti emerek büyür ve biyokütle üretir. Bu özellikleri sayesinde karbon negatif süreçlerin uygulanmasına olanak tanırlar. Aynı zamanda mikroyosunlardan yalnızca yakıt değil; gıda katkı maddeleri, gübre, antioksidan, antibakteriyel bileşikler ve farmasötik hammaddeler gibi çeşitli katma değerli ürünler de elde edilebilmektedir. Spirulina gibi türlerden elde edilen protein katkıları ve omega-3 yağ asitleri, insan beslenmesinde; yosun kaynaklı yem ve gübre ürünleri ise tarım ve hayvancılık alanında kullanılmak üzere geliştirilmektedir.

Türkiye'de Biyorafineri Uygulaması ve İnovasyon

Türkiye’nin ilk karbon negatif biyorafineri tesisi, Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Bilimleri ve Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından geliştirilmiştir. İstanbul’da kurulan bu pilot ölçekli tesis, mikroyosunlardan jet yakıtı üretmeyi başaran Avrupa’daki ilk ve tek örnek olma özelliğini taşımaktadır. Kurulum süreci, Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti mali iş birliği çerçevesinde finanse edilen ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın koordinasyonunda yürütülen INDEPENDENT (Biyoekonomi Odaklı Kalkınma için Entegre Biyorafineri Konsepti Projesi) kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Projeye yaklaşık 6 milyon avro bütçe ayrılmış, bu bütçenin %85’i Avrupa Birliği, %15’i ise Türkiye tarafından karşılanmıştır. Söz konusu tesisin kurulumu TÜBİTAK ve Boğaziçi Üniversitesi iş birliğiyle yürütülmüş olup projenin hedef grupları arasında ilgili sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ’ler, Ar-Ge firmaları ve teknoloji geliştirme bölgeleri yer almaktadır. Proje kapsamında geliştirilen bilgi birikimi ve teknolojilerin özel sektöre aktarılması da amaçlanmaktadır.

^{Türkiye’nin Yosundan Jet Yakıtı Üreten Biyorafineri Tesisi (TÜBİTAK Bilim Genç)}

Tesisin temel amacı, Türkiye’nin karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik ulusal hedeflerine katkı sağlamak ve fosil yakıt bağımlılığını azaltacak sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesini teşvik etmektir. Bu bağlamda geliştirilen mikroyosun bazlı jet yakıtı, uluslararası havacılıkta kullanılabilecek nitelikte olup çevre dostu bir alternatif olarak öne çıkmaktadır.

Karbon Negatif Teknolojiler ve Sürdürülebilirlik Perspektifi

Karbon negatif biyorafineri yaklaşımı, sadece karbon salımını azaltmakla kalmayıp aynı zamanda atmosferdeki mevcut karbonun da tutulmasını hedeflemektedir. Bu yönüyle Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile de uyumlu bir teknoloji profili sergilemektedir. Türkiye'nin bu alandaki yatırımı, çevreye duyarlı yenilikçi çözümler geliştirme açısından stratejik bir adım olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca tesisin enerji ihtiyacı tamamen rüzgar enerjisi ile karşılanmakta, bu yönüyle de sürdürülebilir enerji uygulamalarına örnek teşkil etmektedir.