BRICS 2009 yılında BRIC adıyla kurulan daha sonra genişlemeyle BRICS adını alan Amerika Birleşik Devletleri'ne (ABD) ve Avrupa'ya alternatif olarak ortaya çıkmış ekonomik bir örgüttür. BRIC kavramı ilk kez 2001 yılında Goldman Sachs ekonomisti Jim O’Neill tarafından ortaya atılmıştır. O’Neill, bu ülkelerin ekonomik büyüklükleri, hızla artan üretim kapasiteleri ve genç nüfuslarıyla, küresel ekonomik yapıyı dönüştürecek önemli aktörler hâline geleceğini öngörmüştür. BRIC, dört ülkenin isimlerinin baş harflerinden türetilmiştir:

• B – Brezilya
• R – Rusya
• I – Hindistan
• C – Çin

Bu dört ülkenin ekonomik potansiyeli, onları dünya ekonomisinde dikkatle izlenen ve giderek daha fazla etki sahibi olan güçler yapmıştır.

BRIC Ekonomilerinin Ortak Özellikleri

BRIC ülkeleri, sadece büyük bir ekonomik büyüklüğe sahip olmakla kalmayıp aynı zamanda birbirinden farklı birçok özelliğe sahiptir. Ancak tüm bu ülkeler arasında belirgin bazı benzerlikler de bulunmaktadır:

Hızla Büyüyen Ekonomiler: BRIC ülkeleri, gelişmiş ülkelerin aksine, büyümelerini büyük oranda iç dinamiklerden ve dış taleplerden alırlar. Çin ve Hindistan, üretim kapasitesini arttırarak küresel ticaretin merkezine yerleşmişken Brezilya ve Rusya ise doğal kaynak zenginlikleriyle büyüme gösterirler.

Genç ve Dinamik Nüfus: Bu ülkelerin büyük bir kısmı, genç ve dinamik bir nüfusa sahiptir. Özellikle Hindistan ve Çin, dünya nüfusunun büyük bir kısmını oluşturur ve bu durum iç talebin artmasını, iş gücü kapasitesinin genişlemesini ve hızlı bir şekilde şehirleşme ve sanayileşme gibi olguları beraberinde getirir.

Doğal Kaynak Zenginlikleri: Rusya ve Brezilya, büyük miktarda doğal kaynağa sahip olan ülkelerdir. Rusya, enerji sektöründe (özellikle petrol ve doğalgaz) dünya çapında büyük bir öneme sahip iken Brezilya, tarım ve maden sektörlerinde zengin kaynaklara sahiptir.

Global Ekonomik Etki: BRIC ülkeleri, uluslararası ticaretin giderek daha büyük bir parçası hâline gelmektedir. Çin, dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı olurken Hindistan ve Brezilya ise hızla gelişen pazarlar ve dış yatırımlar için cazibe merkezleri olmuştur.

Uluslararası Finansal Kurumlar ve Yatırımlar: Bu ülkeler sadece ticaretle değil, aynı zamanda büyük çapta uluslararası yatırımlarla da dikkat çekmektedirler. BRIC ülkeleri, Batı merkezli ekonomik düzenin dışına çıkarak alternatif finansal yapılar ve küresel kurumlar oluşturma sürecine girmiştir. 2014 yılında BRIC ülkeleri, kendi New Development Bank (NDB) adlı kalkınma bankalarını kurarak Batı'nın egemen olduğu Dünya Bankası ve IMF gibi kurumlara alternatif oluşturmuşlardır.

BRICS'in Genişlemesi

2010 yılında, Güney Afrika'nın BRIC'e katılmasıyla bu grup BRICS adını almıştır. Güney Afrika'nın katılımı, özellikle Afrika kıtasındaki ekonomik etkilerini artırmak amacıyla yapılmış bir hamledir. BRICS, artık sadece ekonomik bir yapı değil, aynı zamanda siyasi ve diplomatik bir platform da oluşturmuştur. Bu ülkeler, küresel yönetimde daha fazla söz sahibi olmak için birlikte hareket etmeye başlamış, çeşitli zirveler ve toplantılar düzenlemişlerdir.

 2024 yılında Rusya'da düzenlenen zirvede İran, Mısır, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri ilk kez üye devlet olarak yer almıştır. Endonezya ise 2025'in başlarında resmî üye olarak katılarak BRICS'e dahil olan ilk Güneydoğu Asya ülkesi olmuştur. BRICS+ kısaltması veya genişletilmiş şekliyle BRICS Plus, 2024'ten bu yana yeni üyeliği yansıtmak için gayriresmî olarak kullanılmaktadır.

Rusya, 2025 yılı itibarıyla dokuz ülkenin BRICS'e "ortak devlet" statüsünde katılacağını duyurmuştur. Bu açıklamaya göre, Belarus, Bolivya, Küba, Endonezya, Kazakistan, Malezya, Tayland, Uganda ve Özbekistan, 2025 itibarıyla BRICS'e "ortak devlet" olarak katılmayı kabul etmiştir. Ayrıca dört ülkeye daha aynı statüde katılmaları için davet gönderildiği bildirilmiştir.

2024 yılı itibarıyla BRICS'e üye ülkeler:

• Brezilya
• Rusya
• Hindistan
• Çin
• Mısır
• Etiyopya
• İran
• Suudi Arabistan
• Birleşik Arap Emirlikleri
• Endonezya

Ortak Devlet statüsü:

• Beyaz Rusya
• Bolivya
• Küba
• Kazakistan
• Malezya
• Nijerya
• Tayland
• Uganda
• Özbekistan

BRICS'in Politika ve Stratejik Yansımaları

BRICS ülkelerinin ekonomik ortaklıkları büyük bir politik etki yaratmaktadır. BRICS, dünya çapında daha fazla söz sahibi olmak için birlikte hareket etmeye başlamış ve çok taraflı diplomatik bir platform oluşturmuştur. Özellikle 2023'teki zirvede İran, Suudi Arabistan, Arjantin gibi ülkeler BRICS'e katılmış ve bu durum da küresel ekonomik dengeleri daha da fazla etkileyecek gelişmelere işaret etmiştir. Türkiye'nin de bu yapıya ilgi göstermesi, bu ülkelerin küresel siyasi arenada daha fazla etki sahibi olma isteğinin bir göstergesidir​.

BRICS'in ortak para birimi oluşturma amacı sadece ekonomik bir adım değil, aynı zamanda Amerikan dolarının küresel ticaretteki hakimiyetine karşı bir politika hamlesi olarak da değerlendirilmektedir. ABD'nin uyguladığı yaptırımlar ve tek taraflı politikalar, BRICS ülkelerini alternatif finansal yapıların geliştirilmesi konusunda cesaretlendirmiştir. Böyle bir para biriminin oluşturulması, küresel ekonomik volatilitelerin azaltılması, doların uluslararası ticaretteki rolünün zayıflatılması ve ülkeler arasındaki ekonomik bağımsızlığın artırılması gibi pek çok avantaj sağlayabilir​.

BRICS ve Ortak Para Birimi

BRICS'in dünya ekonomisindeki yükselen etkisi, özellikle ABD doları ve euronun küresel ticaretteki egemenliğine karşı alternatif arayışlarını körüklemiştir. Pek çok uzman, BRICS ülkelerinin küresel ticaretin daha fazla bir kısmını kendi para birimleri ile gerçekleştirmek istediklerini ve bu amaçla bir ortak para birimi üzerinde ciddi şekilde düşündüklerini belirtmektedir​.

Günümüzde BRICS ülkeleri arasında ortak bir para biriminin oluşturulması yönünde tartışmalar sürmektedir. 2023 yılı itibariyle Rusya ve Çin başta olmak üzere, bu ülkeler kendi para birimlerinin uluslararası ticarette daha fazla yer bulması için çeşitli adımlar atmaktadırlar. Rusya, Batı'nın uyguladığı yaptırımlardan kaçınmak amacıyla Çin ile ticaretini yuan üzerinden yapma kararı alırken Hindistan ise ABD doları yerine, kendi para birimi ya da yuan ile ödeme yapmayı tercih etmektedir​. Ancak şu ana kadar somut bir ortak para birimi oluşturulmuş değildir ve bu süreç, daha uzun vadeli bir hedef olarak görünmektedir​.

Türkiye'nin BRICS'e Olan İlgisi ve Geleceği

Türkiye, BRICS ülkelerinin potansiyel ortaklarından biridir ve bu blokla olan ilişkilerini derinleştirmeyi sürdürmektedir. 2024 yılı itibariyle Türkiye, BRICS'e katılmayan ancak bu platformla yakın ilişkiler kuran ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye’nin BRICS ile olan ilgisi, yalnızca ekonomik değil aynı zamanda jeopolitik ve stratejik nedenlere de dayanmaktadır.

BRICS ülkelerinin küresel ekonomik ve politik yapıda oluşturdukları yeni dinamikler, dünya ekonomik düzenini derinden etkilemeye devam etmektedir. Ortak bir para biriminin geliştirilmesi, BRICS’in ekonomik etkisini artıracak ve dünya ticaretinde doların yerini alacak yeni bir paradigma oluşturacaktır. Bu süreç, dünya ekonomisinin geleceğini şekillendiren en önemli gelişmelerden biri olarak ön plana çıkmaktadır​.

BRICS Ülkelerine İlişkin Ekonomik Veriler

Nüfus Verileri: BRICS ülkeleri, dünya nüfusunun büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Çin ve Hindistan, dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini barındıran iki dev ülkedir. Bu nedenle, BRICS ülkelerinin toplam nüfusu, dünya nüfusunun yaklaşık %40'ını geçmektedir. Bu geniş nüfus, iç pazarların büyüklüğünü ve dünya genelindeki üretim ve tüketim trendlerini etkileyen önemli bir faktördür.

• Çin: Yaklaşık 1.4 milyar
• Hindistan: Yaklaşık 1.4 milyar
• Brezilya: Yaklaşık 215 milyon
• Rusya: Yaklaşık 146 milyon
• Güney Afrika: Yaklaşık 60 milyon

Ekonomik Büyüklük: BRICS ülkelerinin ekonomik büyüklükleri, küresel ekonomi için oldukça kritik bir öneme sahiptir. Çin, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olup 2024 itibarıyla küresel GSYİH'nın yaklaşık %18'ini oluştururken Hindistan da hızla büyüyen bir ekonomi olarak dikkat çekmektedir. Rusya, Brezilya ve Güney Afrika ise daha küçük ekonomiler olmakla birlikte, BRICS'in toplam ekonomik büyüklüğünü önemli ölçüde etkilemektedir.

BRICS ülkelerinin toplam GSYİH'sı, dünya ekonomisinin yaklaşık %25-30'u kadar bir büyüklüğe sahiptir. Bu oran BRICS'in küresel ekonomik büyümedeki rolünü vurgulamaktadır. 2023 yılı itibariyle Çin'in GSYİH'sı 18 trilyon dolar civarındayken Hindistan'ın GSYİH'sı yaklaşık 3 trilyon dolar, Brezilya'nın 2 trilyon dolar, Rusya'nın ise 1,5 trilyon dolar civarındadır. Güney Afrika'nın ise GSYİH'sı 400 milyar dolar civarındadır.

Dünya Ticaretindeki Pay: BRICS ülkeleri, dünya ticaretinde de önemli bir paya sahiptir. Bu ülkeler, dünya ticaretinin %20'sinden fazlasını gerçekleştirmektedir. Çin, küresel ticaretin en önemli oyuncularından biri olup dünya mal ve hizmet ticaretinin önemli bir kısmını elinde bulundurmaktadır. Hindistan ise bilişim ve hizmet sektörlerinde güçlü bir konuma sahiptir. Brezilya ve Rusya, özellikle tarım ve enerji ürünlerinde önemli ihracatçılarken Güney Afrika da madencilik ve metal ürünlerinde etkin bir ticaret oyuncusudur.

BRICS'in dünya ticaretindeki payı, bu ülkelerin küresel arz zincirlerine entegre olmuş olmalarından kaynaklanmaktadır. Çin'in üretim gücü ve Hindistan'ın hizmet sektörü gibi alanlar, bu ülkelerin ticaretini küresel düzeyde şekillendiren faktörlerdir.

• Çin: Dünya mal ve hizmet ticaretinin yaklaşık %13-14'üne sahiptir.
• Hindistan: Bilişim ve hizmetler sektörüyle önemli bir yer tutar
• Brezilya: Tarım, enerji ve madencilik ürünlerinde güçlü ihracatçıdır.
• Rusya: Enerji, özellikle petrol ve doğalgazda önemli bir ihracatçıdır.
• Güney Afrika: Madencilik ve metal ürünlerinde önemli bir ticari aktördür.

İhracat ve İthalat: BRICS ülkeleri, hem ihracatçı hem de ithalatçı olarak küresel ekonomide önemli bir rol oynamaktadır.

• Çin: Dünyanın en büyük ihracatçısıdır, özellikle elektrikli ekipmanlar, bilgisayarlar, telefonlar ve makineler ihraç etmektedir.
• Hindistan: Bilişim hizmetleri, tekstil ve ilaç ihracatında güçlüdür.
• Brezilya: Soya fasulyesi, demir cevheri ve kahve başta olmak üzere tarım ürünleri ve madencilik ürünlerinde büyük ihracatçıdır.
• Rusya: Petrol, doğal gaz ve metal ürünleri en büyük ihraç kalemlerindendir.
• Güney Afrika: Altın, platin ve diğer değerli metaller gibi doğal kaynaklar en önemli ihracat kalemleridir.

Enflasyon Oranları: BRICS ülkeleri, gelişen ekonomiler olduğundan enflasyon oranları zaman zaman dalgalanabilir. Ancak genel olarak gelişmekte olan ekonomilerde enflasyon oranları, gelişmiş ülkelere kıyasla daha yüksek olabilmektedir.

• Çin: 2024 itibarıyla yıllık enflasyon oranı yaklaşık %2-3 civarındadır.
• Hindistan: Yıllık enflasyon oranı %5-6 civarında seyretmektedir.
• Brezilya: Son yıllarda yüksek enflasyon oranları görülse de 2024 itibarıyla %6-8 civarındadır.
• Rusya: Yüksek enflasyon oranları görülebilir, 2024 itibarıyla %5-7 aralığındadır.
• Güney Afrika: Enflasyon oranı genellikle %5-6 civarındadır.

Dış Borç: BRICS ülkelerinin dış borçları, ekonomik büyüklüklerine göre değişmektedir. Ancak genel olarak dış borçlar, gelişen ekonomilerdeki büyümeyi destekleyen ve bazen ekonomik riskler doğurabilen bir faktördür.

• Çin: Yüksek dış borçlanmaya rağmen ekonomisi büyüklük olarak bu borçları daha rahat yönetebilmektedir.
• Hindistan: Dış borç oranı, GSYİH'nın %20-25'inde seyretmektedir.
• Brezilya: Borç yükü zaman zaman artan bir ekonomiye sahiptir.
• Rusya: Dış borç oranı, dünya çapında krizler ve yaptırımlar nedeniyle dalgalanabilir.
• Güney Afrika: Dış borç yükü, genellikle GSYİH'nın %50-60'ı civarındadır.

BRICS Ülke Zirveleri

BRICS zirveleri; Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS ülkeleri tarafından her yıl düzenlenen, liderlerin bir araya geldiği yüksek düzeyli toplantılardır. İlk kez 2009 yılında düzenlenmiştir ve bu zirvelerde küresel ekonomi, kalkınma, çok taraflılık, ticaret, yatırım, enerji ve uluslararası iş birliği gibi başlıklar ele alınır.

^{BRICS Zirveleri (BRICS)}