Çekiç Ali, Türkmen-Abdal ozanıdır. Türk halk müziğinin temsilcilerinden biri olan Çekiç Ali, kısa ömrüne rağmen Kırşehir yöresi abdal geleneğinde izler bırakmış bir ozan olarak değerlendirilmiştir. Sazı ve sözüyle halkın duygularını dile getiren sanatçı, yalnızca bölgesinde değil, Anadolu’nun farklı kesimlerinde de adıyla ve türküleriyle hatırlanmıştır. Çocuk yaşta başladığı müzik serüvenini düğünlerde, halk toplantılarında ve plak kayıtlarında sürdürmüş, özgün icra tarzı ve sesiyle kendine has bir yer edinmiştir.
Çekiç Ali (Spotify)
Doğumu ve Ailesi
Çekiç Ali’nin asıl adı Ali Ersan’dır. 1932 yılında Kırşehir’in Kaman ilçesine bağlı Meşe köyünde dünyaya gelmiştir. Çocukluk döneminde ailesiyle birlikte farklı yerlerde yaşamış, 1940’lı yıllarda Kırşehir’e yerleşmiştir. Ailesine “Çekiçler” denildiği için daha sonra soyadını Ersan’dan Çekiç’e çevirmiştir. Bunun nedeni ise İstanbul’da bir plakçının kendisine ait bir plağı izinsiz çoğaltıp piyasaya sürmesi ve adını inkâr etmesidir. Bu olay üzerine nüfus kayıtlarında soyadını değiştirerek “Çekiç” yapmıştır.
Abdallık Geleneği ve Kültürel Kökeni
Çekiç Ali, Türkmen-Abdal topluluğuna mensuptur. Abdallar, kökenleri Kafkasya’ya dayanan ve Anadolu’ya göç ederek yerleşen konar-göçer Türkmen topluluklarıdır. Müzik, Abdallar için sadece bir sanat değil aynı zamanda bir yaşam biçimi ve kimlik aracı olmuştur. Çekiç Ali de bu geleneğin önemli temsilcilerinden biri kabul edilmiştir.
Sanat Hayatı
Çekiç Ali, saz çalmaya çocukluk yaşlarında başlamış ve kısa sürede çevresinde tanınmıştır. Düğünlerde çalıp söyleyerek geçimini sağlamıştır. Muharrem Ertaş, Hacı Taşan ve Neşet Ertaş gibi Kırşehirli abdallarla aynı geleneğin içinde yetişmiş, ancak onların üsluplarını taklit etmeyip kendi yorumunu geliştirmiştir.
Saz çalma tekniğinde çeviklik ve hız dikkat çekmiş, bağlama üzerinde farklı tınılar elde etmiştir. Bu kıvrak ve dinamik icrası nedeniyle “Çekiç” lakabıyla anılmıştır. Neşet Ertaş onu “bağlamanın pehlivanı” olarak tanımlamıştır.
TRT Türk Halk Müziği repertuvarında Çekiç Ali’den derlenen yedi türkü bulunmaktadır. Bu eserler arasında “Acem Kızı”, “Çorabın Enine Bak”, “Çubuğuna Lüleyim”, “Çubuk Uzun Bağlama”, “Irafa Koydum Narı”, “Kekillerin Neşte Neşte” ve “Topak Daşın Kenarı” yer almıştır. Bu türküler “Kürdi”, “Hüseyni”, “Segâh”, “Uşşak” ve “Karcığar” gibi makam özellikleri taşımaktadır.
Çekiç Ali - Doğar Yaz Ayları I Kızılırmak © 1999 Kalan Müzik (Youtube-Kalan Müzik)
Özel Hayatı ve Çevresi
Çekiç Ali’nin eşi Fatma Hanım, Muharrem Ertaş’ın yeğenidir. Bu bağ sayesinde Muharrem Ertaş ile de yakın ilişkisi bulunmuştur. Çekiç Ali’nin oğlu Aydın Çekiç, babasının hayatı ve sanatına dair birçok hatırayı aktarmıştır. Onun ifadesine göre, Çekiç Ali’nin tek geçim kaynağı düğünlerde saz çalıp türkü söylemek olmuştur.
Başarıları
1969’da İstanbul’da düzenlenen bir yarışmada oluşturduğu folklor ekibiyle birincilik kazanmış, ayrıca bir bankanın düzenlediği 9. Halk Oyunları Festivali’nde de Kırşehir ekibinin birinciliğinde önemli rol oynamıştır. Bu etkinliklerde Kırşehir’in halay ve oyunlarını Anadolu’ya tanıtmıştır.
Ölümü
Çekiç Ali, 1971’de kalp ameliyatı geçirmiş, iki yıl sonra beyin felci yaşamıştır. 13 Eylül 1973’te henüz 41 yaşında iken hayata veda etmiştir. Ölümü üzerine dostları mezarını yaptırmış ve kendisine ağıtlar yakılmıştır.
