Erzurum Tatar Böreği, Türkiye’nin Erzurum iline özgü, köklü bir mutfak geleneğinin parçası olan geleneksel bir hamur yemeğidir. Un, yumurta, su ve tuz ile hazırlanan hamurun açılıp üçgen şeklinde kesilmesi, haşlanması ve üzerine sarımsaklı yoğurt ile tereyağı ve pul biberle hazırlanan sosun eklenmesiyle yapılan bu yemek, Erzurum mutfak kültürünün önemli bir temsilcisi olarak kabul edilir.
Ayrıca, isteğe bağlı olarak yağda kavrulmuş dana kıyma, maydanoz, karabiber ve tuz içeren bir kıyma sosuyla da servis edilebilir. Erzurum Tatar Böreği, coğrafi işaret tescili almış bir ürün olup, Erzurum il sınırları içinde üretilir ve özgün kimliğini korur.
Tarihçe ve Kültürel Önemi
Erzurum Tatar Böreği, Erzurum’un köklü mutfak kültüründe derin bir geçmişe sahiptir. Yemeğin adındaki “Tatar” ifadesi, bölgedeki tarihsel ve kültürel etkileşimlere işaret edebilir, ancak bu konuda kesin bir bilgi kaynaklarda yer almamaktadır.
Geleneksel olarak evlerde ve özel günlerde hazırlanan bu yemek, Erzurum’un gastronomik mirasının önemli bir parçasıdır. 26 Mayıs 2023 tarihinde Erzurum Ticaret Borsası tarafından tescil edilen Erzurum Tatar Böreği, coğrafi işaretle koruma altına alınarak özgünlüğü ve bölgeyle bağı resmi olarak tanınmıştır.
Üretim Metodu
Erzurum Tatar Böreği’nin hazırlanışı, belirli bir ustalık ve özen gerektirir. Hamurun hazırlanmasından sosların yapımına kadar her aşama, yemeğin karakteristik lezzetini ortaya çıkarır. Aşağıda, dört porsiyonluk Erzurum Tatar Böreği için gerekli malzemeler ve üretim yöntemi detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Malzemeler
Hamur için
- 400-500 g buğday unu
- 1-2 adet yumurta
- 8 g tuz
- 360 ml su
Sarımsaklı Yoğurt için
- 500 g yoğurt
- 3-4 diş sarımsak
Tereyağlı Sos için
- 150 g tereyağı
- 5 g pul biber
- 2 g tuz
Kıymalı Sos için (isteğe bağlı)
- 300 g yağlı dana kıyma
- 30 ml sıvı yağ
- 75 g maydanoz
- 7 g karabiber
- 5 g tuz
Hazırlanış
- Hamurun Hazırlanması: Buğday unu, yumurta, tuz ve su bir kapta yoğrulur. Hamur, pürüzsüz ve elastik bir kıvam alana kadar yaklaşık 10-15 dakika yoğrulur. Yoğrulan hamur, 2 cm kalınlığında açılır ve yaklaşık 55 x 35 cm boyutlarında dikdörtgen yufkalar haline getirilir. Bu yufkalar üçgen şeklinde kesilir. Kesilen hamurlar, haşlanmadan önce tartılarak porsiyonlanır ve isteğe bağlı olarak -4°C’de dondurularak saklanabilir.
- Hamurun Haşlanması: Kesilen üçgen hamurlar, kaynar suya atılarak yaklaşık 5-7 dakika haşlanır. Haşlanan hamurlar süzülerek bir tabağa alınır.
- Sarımsaklı Yoğurdun Hazırlanması: Yoğurt bir kâsede çırpılır. Sarımsaklar ezilerek yoğurda eklenir ve homojen bir karışım elde edilene kadar karıştırılır.
- Tereyağlı Sosun Hazırlanması: Tereyağı bir tavada eritilir, üzerine pul biber ve tuz eklenerek hafifçe kavrulur. Sos, sıcak tutulur.
- Kıymalı Sosun Hazırlanması (isteğe bağlı): Sıvı yağ bir tavada ısıtılır, dana kıyma eklenerek kavrulur. Kıyma suyunu çektiğinde, ince doğranmış maydanoz, karabiber ve tuz eklenir. Karışım, aromalar birleşene kadar kısık ateşte pişirilir.
- Servis: Haşlanmış hamurlar servis tabağına alınır. Üzerine önce sarımsaklı yoğurt, ardından tereyağlı sos gezdirilir. İsteğe bağlı olarak kıymalı sos da eklenerek sıcak servis edilir.
Coğrafi İşaret ve Kullanım
Erzurum Tatar Böreği, 26 Mayıs 2023 tarihinde Erzurum Ticaret Borsası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescil ettirilmiştir. Coğrafi işaret, ürünün Erzurum il sınırları içinde üretildiğini garanti eder ve mahreç işareti ile birlikte kullanılır. Ürün ambalajlarında veya sunumlarında “Erzurum Tatar Böreği” ibaresi ve tescilli logo, kolayca görülebilecek şekilde yer alır. Bu işaret, yemeğin geleneksel üretim yöntemlerine uygunluğunu ve kalitesini teminat altına alır.
Saklama ve Depolama
Erzurum Tatar Böreği’nin hamuru, hazırlandıktan sonra dondurularak saklanabilir. Porsiyonlanmış hamurlar, -4°C’de muhafaza edilerek uzun süre tazeliğini korur. Bu özellik, yemeğin hem evde hem de ticari üretimde pratik bir şekilde hazırlanmasını sağlar.
