Erzurum Patates Boranisi, Erzurum ilinde üretilen geleneksel bir yemektir. Ana malzemeleri patates, sarımsaklı yoğurt, tereyağı ve baharatlardan oluşmaktadır. Borani kelimesi, Farsça kökenli "būrānī" teriminden dilimize geçmiş olup, genellikle kesilmiş hamur parçaları, sebze ve etle yapılan yemekleri ifade eder. Ancak Erzurum mutfağındaki borani çeşidi, diğer yörelerin ıspanak veya fasulye gibi sebzeler kullandığı boranilerden farklı olarak patatesle hazırlanır. Bu yemek özellikle kış aylarında tüketilir ve bölgenin mutfak kültüründe önemli bir yer tutar.
Ürünün Ayırt Edici Özellikleri
Erzurum Patates Boranisi, coğrafi sınır içindeki üretimi ve özgün malzeme kombinasyonuyla ayırt edilir. Diğer borani türlerinde sebze olarak ıspanak veya fasulye tercih edilirken, Erzurum versiyonu patates kullanımı ile karakterizedir. Sarımsaklı yoğurt ve tereyağının birlikte kullanılması, lezzet profilini ve yapısını belirleyen temel unsurlardandır.
Coğrafi İşaret Tescili ve Önemi
Erzurum Patates Boranisi, 01 Ekim 2024 tarihinde 1641 numara ile mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Başvuru, 12 Nisan 2021 tarihinde yapılmış ve Erzurum Ticaret Borsası tarafından yürütülmüştür. Coğrafi işaret tescili, ürünün Erzurum iline özgü kimliğini ve üretim yöntemlerinin korunmasını amaçlar.
Erzurum Patates Boranisi (Türk Patent)
Üretim Aşamaları ve Metodoloji
Erzurum Patates Boranisi’nin yapımında kullanılan başlıca malzemeler 1000-1100 gram patates, 1000-1100 gram su, 15-25 gram sarımsak, 200-250 gram çırpılmış yoğurt, 25-35 gram tuz, 150-200 gram tereyağı, 5-10 gram toz nane ve 10-20 gram pul biberdir. Üretim süreci patateslerin yıkanması ve su ile haşlanmasıyla başlar (25-30 dakika). Ayrı bir kapta yoğurt, sarımsak ve tuz çırpılır. Tereyağı tavada eritilerek hazırlanır. Haşlanan patateslerin kabukları soyulur ve tereyağının yarısı ile ezilir. Sarımsaklı yoğurt karışımına kalan tereyağı eklenir ve bu karışım patateslerin üzerine dökülür. Son aşamada toz nane ve pul biber serpilerek servis edilir.
Denetim ve Kontrol Mekanizması
Erzurum Patates Boranisi’nin üretim standartları, Erzurum Ticaret Borsası koordinasyonunda oluşturulan denetim heyeti tarafından düzenli olarak kontrol edilir. Heyet, Atatürk Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, Erzurum Ticaret Borsası ve Erzurum Gıda Kontrol Laboratuvarı Müdürlüğü’nden uzmanlardan oluşur. Denetimler yılda bir düzenli olarak yapılmakta, gerektiğinde ve şikâyet durumlarında ise anlık olarak da uygulanmaktadır. Denetim kriterleri arasında kullanılan bileşenlerin uygunluğu, üretim yöntemine uyum ve coğrafi işaret amblem ve logosunun doğru kullanımı yer alır. Gerekli durumlarda denetim sürecine kamu veya özel kuruluşlardan uzmanlar da dahil edilebilir. Tescil ettiren kurum, hakların korunması için hukuki süreçleri yürütür.
Kullanım ve Ambalajlama
Erzurum Patates Boranisi ürününün ambalajında "Erzurum Patates Boranisi" ibareli logo ve mahreç işareti amblemi yer alır. Eğer ambalaj üzerinde kullanım mümkün değilse, bu logo ve amblem ürünün üretildiği işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulmak zorundadır. Bu uygulama, ürünün tescilli kimliğinin korunmasını ve tüketiciye tanıtılmasını sağlar.
