İnce bulgur ve yağsız kıymanın yoğurulup fındık büyüklüğünde şekillendirilerek haşlandıktan sonra sadeyağda kızartılmasıyla hazırlanan Gaziantep Arap köftesi, Gaziantep mutfağına özgü geleneksel bir yemektir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınmış bu ürün, 19 Ekim 2021 tarihinde tescillenmiş ve yalnızca Gaziantep ili sınırlarında üretilmek üzere coğrafi işaretle tanımlanmıştır. Tescil başvurusu Gaziantep’i Geliştirme Vakfı tarafından yapılmış, ürünün ün bağı ise yöreye özgü üretim tekniğiyle doğrudan ilişkilendirilmiştir.

Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Gaziantep Arap köftesi; ince bulgur (simit), yağsız dana veya koyun kıyması, baharatlar ve soğanla hazırlanan, fındık büyüklüğünde şekillendirilmiş köftelerin önce haşlanıp ardından sadeyağda kızartılmasıyla elde edilir. İsteğe bağlı olarak üzerine sarımsaklı yoğurt, kıyılmış maydanoz veya salça eklenebilir. Ayrıca, maydanoz, semizotu veya pazı gibi sebzelerle hazırlanan sarımsaklı yoğurtlu cacık eşliğinde servis edildiğinde “Cacıklı Gaziantep Arap Köftesi” adını alır.

Yemeğin ayırt edici yönü, Gaziantep’e özgü pişirme tekniğinde yatar. Köftelerin önce suda haşlanması, ardından sadeyağda kızartılması; hem lezzet hem de doku açısından karakteristik bir sonuç verir. Bu yöntem, Gaziantep mutfağında köklü bir geçmişe sahip olup çeşitli yemek kitaplarında ve bilimsel yayınlarda yer bulmuştur.

Yapılışı

Gaziantep Arap köftesinin hazırlanmasında temel malzemeler olarak yağsız koyun veya dana kıyması, köftelik ince bulgur (simit), soğan, tuz, karabiber, kırmızıbiber ve kızartma için sadeyağ kullanılır. İsteğe bağlı olarak sarımsak, maydanoz ve domates ya da biber salçası eklenebilir. Cacıklı versiyonu içinse maydanoz, semizotu veya pancar yaprağı gibi yeşillikler; sarımsak ve süzme yoğurtla birlikte kullanılır.

Hazırlık süreci, bulgurun baharatlar ve rendelenmiş soğanla birlikte yoğurulmasıyla başlar. Ilık su yavaş yavaş eklenerek bulgurun yumuşaması sağlanır. Ardından kıyma ilave edilir ve ayrışmayan, bütünlüklü bir hamur elde edilene kadar yoğurma işlemi sürdürülür. Bu hamurdan fındık büyüklüğünde köfteler şekillendirilir.

Şekillendirilen köfteler, ateş üzerinde kaynamakta olan tuzlu suda haşlanır. Haşlama işlemi tamamlandıktan sonra köfteler süzgeç yardımıyla süzdürülür. Ardından sadeyağda çevrilerek kızartılır. Bu aşama, köftenin dış yüzeyine özgün bir kıtırlık ve iç dokusuna dengeli bir yumuşaklık kazandırır.

Servis sırasında isteğe göre köftelerin üzerine sarımsaklı yoğurt, kıyılmış maydanoz veya salça eklenebilir. Cacıklı versiyon hazırlanacaksa; kıyılmış yeşillikler, sarımsak ve süzme yoğurt karıştırılarak elde edilen cacık eşliğinde sunulur. Bu sunum biçimi, yemeğe hem ferahlatıcı bir lezzet hem de görsel çeşitlilik kazandırır.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Gaziantep Arap köftesinin üretimi, ustalık gerektiren yerel teknikler nedeniyle yalnızca Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilebilir. Bu coğrafi bağ, ürünün özgünlüğünü ve kültürel değerini korumak amacıyla zorunlu kılınmıştır.

Denetim Mekanizması

Ürünün üretimi ve işaret kullanımı, Gaziantep’i Geliştirme Vakfı koordinatörlüğünde; Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği temsilcilerinden oluşan bir denetim mercii tarafından kontrol edilir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya şüphe durumlarında da gerçekleştirilebilir. Denetim sürecinde kamu ve özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir.