Gaziantep pirpirim aşı (Antep pirpirim aşı), Gaziantep mutfağına özgü, geçmişi eskiye dayanan geleneksel bir yemektir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınmış ve 6 Aralık 2021 tarihinde tescillenmiştir. Tescil sahibi Gaziantep Büyükşehir Belediyesidir.

Tanımı ve Özellikleri

Bu yemek, Gaziantep yöresinde semizotu olarak bilinen pirpirim bitkisiyle hazırlanır. Kuru veya taze pirpirim; loğlaz (börülce), pilavlık bulgur, yeşil mercimek, nohut, domates ve biber salçası, kuru nane, sumak ekşisi, kuru sarımsak, soğan, zeytinyağı veya sadeyağ ve çeşitli baharatlarla bir araya getirilerek pişirilir. İsteğe bağlı olarak domates kurusu ve kuru biber de eklenebilir. Etli versiyonunda kuşbaşı et veya zırh kıyma kullanılır.

Gaziantep pirpirim aşı hem içerik hem de üretim yöntemi açısından coğrafi sınırla ün bağı taşıyan bir yemektir. Yemeğin hazırlanışında kullanılan malzemelerin oranları, pişirme sıralaması ve teknikleri Gaziantep mutfağına özgüdür.

Üretim Şekli

Yemeğin hazırlanışı, pirpirim türüne göre değişiklik gösterir. Kuru pirpirim kullanıldığında, bir gece önceden suyla temizlenip kaynar suyla bir taşım kaynatılarak sabaha kadar bekletilir. Nohut da aynı şekilde önceden ıslatılır. Taze pirpirim kullanılıyorsa iri doğranarak süzgeçte bekletilir.

Pişirme süreci, soğan ve salçaların kavrulmasıyla başlar. Ardından sıcak su eklenip yeşil mercimek pişirilir. Sonrasında önceden haşlanmış nohut, loğlaz, pirpirim, bulgur, sarımsak, sumak ekşisi ve baharatlar eklenerek düşük ateşte pişirme tamamlanır. Üzerine kızdırılmış yağda kavrulmuş kırmızı toz biber ve kuru nane gezdirilir. Etli versiyonda, etin kavrulması ve yumuşatılması işlemi eklenir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Yemeğin ünü ve üretim yöntemi Gaziantep iliyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle üretimin tüm aşamaları Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Denetimler, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda, Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim mercii tarafından yürütülür. Denetimlerde bileşen uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımına dikkat edilir.

Kullanım Biçimi

Gaziantep pirpirim aşı ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer almalıdır. Ambalaj üzerinde kullanılamadığı durumlarda, bu ibare ve amblem işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulmalıdır.