Hatay alinazik; Hatay iline özgü, közlenmiş patlıcanın süzme yoğurt, tahin ve sarımsakla birleştirilmesi ve üzerine dana ya da kuzu etinin eklenmesiyle hazırlanan geleneksel bir kebap türüdür. Üretiminde kullanılan bileşenlerin niteliği, hazırlanış tekniği ve sunum biçimiyle Hatay mutfak kültürünün karakteristik yemekleri arasında yer alır. Ürün, Hatay iliyle kurduğu ün bağı nedeniyle Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti kapsamında tescil edilmiştir.

Coğrafi İşaret Bilgileri

Hatay alinazik, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Coğrafi işaret tescili, ürünün geleneksel üretim yöntemlerinin, yöresel bilgisinin ve Hatay iliyle özdeşleşmiş niteliklerinin korunmasını amaçlamaktadır.

Ayırt Edici Özellikleri

Hatay alinazik; közlenmiş patlıcan, süzme yoğurt, tahin, sarımsak, dana veya kuzu eti ve çeşitli baharatlar kullanılarak hazırlanan bir yemektir. Patlıcanların közlenmesiyle elde edilen isli aroma, yoğurt ve tahinle birleştirilerek kremamsı bir taban oluşturur. Bu karışımın üzerine sıcak etlerin eklenmesi, yemeğin temel yapısını meydana getirir.

Yemeğin ayırt edici özelliklerinden biri, etlerin servis esnasında sıcak olması gerekliliğidir. Bu durum, yoğurtlu patlıcan tabanı ile et arasında sıcak–soğuk dengesi oluşturarak ürünün özgün duyusal yapısını belirler. Hatay alinazik genellikle pide veya lavaş eşliğinde servis edilir.

Fiziksel ve Duyusal Özellikler

Hatay alinaziğin görünümü, közlenmiş patlıcanın koyu mor veya kahverengimsi tonlarının yoğurt ve tahinle birleşmesi sonucu kremamsı bir renk alır. Doku bakımından pürüzsüz ve homojen bir kıvama sahiptir; patlıcanın lifli yapısı hafif biçimde hissedilir.

Tat profili; yoğurdun hafif ekşiliği, tahinin dolgunluğu ve patlıcanın köz aromasının dengeli birleşimiyle oluşur. Üzerine eklenen et ve tereyağı, yemeğin lezzet bütünlüğünü tamamlayan unsurlar arasında yer alır.

Tarihsel ve Kültürel Bağlam

Hatay ili, tarih boyunca farklı kültür ve medeniyetlerin bir arada yaşadığı bir coğrafya olması nedeniyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Hatay alinazik, bu kültürel çeşitliliğin mutfak alanındaki yansımalarından biri olarak değerlendirilir. Ürün, uzun yıllardır Hatay’da üretilmekte ve tüketilmekte olup, bölgenin yemek kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda Hatay alinazik, yalnızca bir yemek değil; aynı zamanda yerel mutfak bilgisinin, pişirme tekniklerinin ve malzeme kullanım alışkanlıklarının bir ifadesi olarak görülmektedir.

Üretim Metodu

Hatay alinaziğin üretiminde taze ve parlak renkli patlıcanlar tercih edilir. Patlıcanlar fırında, ocakta veya tandırda közlenir; kabukları soyulduktan sonra iç kısımları zırh yardımıyla ezilerek püre haline getirilir.

Sarımsak rendelenerek süzme yoğurtla karıştırılır ve patlıcan püresi bu karışıma eklenir. İsteğe bağlı olarak tahin ilave edilerek karışım dinlendirilir. Dana veya kuzu eti, çöp şiş boyutunda doğranır ve suyunu salıp çekene kadar pişirilir; ardından tereyağı ve baharatlar eklenerek pişirme tamamlanır.

Servis aşamasında yoğurtlu patlıcan karışımı tabağa yayılır, ortasına sıcak etler yerleştirilir ve tereyağında kavrulmuş kırmızı pul biber gezdirilir. Yanında genellikle taze pide veya lavaş sunulur.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Hatay alinaziğin üretim, işleme ve sunumuna ilişkin tüm aşamalar Hatay ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün yöreyle olan ün bağı, geleneksel üretim bilgisi ve yerel mutfak pratiğiyle doğrudan ilişkilidir. Bu durum, mahreç işareti tescilinin temel gerekçesini oluşturmaktadır.

Denetim ve Koruma

Hatay alinaziğin denetimleri, Hatay Valiliği koordinasyonunda oluşturulan denetim mercii tarafından yürütülmektedir. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta; kullanılan bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna uyum ve coğrafi işaret ibarelerinin doğru kullanımı kontrol edilmektedir.