Türkiye'nin Muğla ilinin Milas ilçesi sınırlarında yer alan Herakleia Antik Kenti, Latmos (Beşparmak) Dağları’nın güney yamacında, Bafa Gölü kıyısında konumlanmaktadır. Antik Karya bölgesinde yer alan kent, tarihsel süreç içerisinde hem dinî hem savunma işlevleriyle öne çıkmış bir yerleşim örneği sunmaktadır. Antik kaynaklarda Latmos olarak da anılan bu yerleşim, Helenistik dönemden itibaren “Herakleia” adını almıştır.

Konum ve Fiziksel Özellikler

Antik kent, Latmos Dağları’nın sarp kaya oluşumları ile çevrili bir coğrafyada, doğal savunma avantajına sahip bir alanda kurulmuştur. Bugünkü Milas ilçesine bağlı Kapıkırı Mahallesi sınırları içinde yer alan kent, Bafa Gölü’nün doğu kıyısına uzanır. Yerleşimin doğal çevresi, antik dönemde hem korunma hem de ulaşım açısından tercih edilen bir alan oluşturmuştur.

^{Herakleia Antik Kenti Kuş Bakışı Görünümü (AA)}

Tarihsel Gelişim Süreci

Herakleia’nın yerleşim tarihi MÖ. 8. yüzyıla kadar inmektedir. Başlangıçta Latmos adıyla anılan yerleşim, Helenistik dönemde Herakleia adını alarak yeniden inşa edilmiştir. Kentin özellikle MÖ. 4. yüzyıldan itibaren mimari ve kentsel düzenlemeleri yoğunlaşmıştır. Bu dönemde inşa edilen sur sistemi ve kamusal yapılar, kent planlamasının sistematik bir şekilde uygulandığını göstermektedir.

Kent Mimarisi ve Yapılar

Antik kentte geniş bir alana yayılan sur sistemi, yaklaşık 6,5 kilometrelik bir uzunluğa sahiptir. Sur duvarları, 65 kule ile güçlendirilmiştir. Kent içi planlamada agora, Athena Tapınağı, tiyatro, meclis binası (bouleuterion), hamam yapıları ve konut alanları tespit edilmiştir. Özellikle Athena Tapınağı, kentin dinsel kimliğini temsil eden başlıca yapıdır. Yapının planlaması ve mimari bezemeleri, klasik döneme özgü unsurlar taşımaktadır.

Athena Tapınağı ve Kült Alanı

Athena Tapınağı, Herakleia’daki dinsel yaşamın merkezinde yer almaktadır. Tapınak, doğu-batı doğrultusunda konumlanmıştır ve dor düzeninde inşa edilmiştir. Günümüzde sürdürülen arkeolojik kazı çalışmaları, yapının mimari planı ve kullanım süreci hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Kazılar, tapınağın çevresindeki kutsal alanların da belgelenmesini sağlamıştır.

Arkeolojik Kazı ve Bulgular

Herakleia Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında farklı dönemlere ait mimari yapı kalıntıları ve taşınabilir kültür varlıkları belgelenmiştir. 2023 yılında Athena Tapınağı’nda sürdürülen kazılarda, tapınağın iç mekân yapısı ve çevresel düzenlemeleri gün yüzüne çıkarılmıştır. Aynı yıl gerçekleştirilen bir diğer kazıda, dokuz adet pişmiş toprak çömlek parçası üzerinde kedi ve köpek pati izlerine rastlanmıştır. Bu bulgu, üretim süreci ve gündelik yaşam ilişkisini göstermesi açısından belge değeri taşımaktadır.

^{Çömlek Parçası Üzerinde Rastlanan Köpek Pati İzleri (AA)}

Yeni Yapı Kompleksi

2023 yılı kazı sezonunda, yedi mekândan oluşan çok bölmeli bir yapı kompleksine ulaşılmıştır. Söz konusu yapı, işlevsel olarak konut ya da kamusal kullanım amacıyla inşa edilmiş olabilir. Yapının içindeki buluntular, mimari detaylar ve yapısal bağlantılar değerlendirilerek yapının hangi döneme ait olduğu ve ne amaçla kullanıldığı konusunda araştırmalar sürmektedir.

Koruma Durumu ve Ziyaret Bilgisi

Herakleia Antik Kenti, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır. Alan, ören yeri statüsündedir ve ziyaretçilere açık durumdadır. Kentin yapıları büyük oranda yüzeyde izlenebilir durumdadır ve yerleşim, doğal çevresiyle birlikte kültürel peyzaj bütünlüğü sergilemektedir.