Millî Mücadele döneminin önemli isimlerden biri olan İbrahim Ethem Akıncı, hem mülki idare amiri hem de askerî teşkilat kurucusu ve komutanı olarak bilinmektedir. Hayatı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminden Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarına uzanan bir süreci kapsar.

Erken Yaşamı ve Eğitimi

İbrahim Ethem Akıncı, 1889 yılında Selanik Vilayeti'ne bağlı Serez Sancağı'nın Biliçe Köyü'nde doğmuştur. "Tüfekçizadeler" ailesine mensuptur. 1906'da Serez İdadisini birincilikle bitirmiş; 1908'de ise Selanik İdadisini tamamlamıştır. İki idadi bitiren Akıncı, 1912'de Selanik Hukuk Mektebinden mezun olmuştur.

Öğrencilik yıllarında Vilayet Tahrirat Kalemi'nde kâtiplik yapmış, II. Meşrutiyet sonrası Selanik'te çıkan Rumili Gazetesi'nde muhabirlik deneyimi edinmiştir. Balkan Savaşları'na gazeteci sıfatıyla katılmış ve doğduğu köy Biliçe'nin, Bulgarların eline geçmesi üzerine köyünü yakma eylemini gerçekleştirmiştir. Ayrıca Balkan Savaşları'nda aktif olarak çete faaliyetlerinde bulunmuştur.

Millî Mücadele Öncesi

Balkan Savaşları'ndan sonra İstanbul'a göç eden İbrahim Ethem Bey, 1915 yılında Sındırgı kazasına nahiye müdürü olarak atanmıştır. Bu görevini 1918'de Şamlı Nahiye Müdürlüğüne atanana kadar sürdürmüştür. Mütarekeden sonra müdürlük görevinden istifa ederek Millî Mücadele başlayana kadar Balıkesir'de avukatlık yapmıştır.

Millî Mücadele Dönemi ve Demirci Akıncıları

Balıkesir'in 1920'de Yunanlılar tarafından işgali üzerine Ankara'ya gitmiş ve Dahiliye Vekâleti Kalem-i Mahsus şifre memurluğunda iki ay kadar çalışmıştır. Millî Mücadele'nin kritik bir evresinde, 28 Kasım 1920'de, Yunan işgal bölgesiyle çevrili ve stratejik bir görev olan Demirci Kaymakamlığına atanmıştır. Bu atama, Mustafa Kemal Paşa'nın gerilla savaş taktiğinin uygulanması emri ve Demirci'nin dağlık coğrafyasının düşmanı durdurmaya uygun olması gibi faktörlerle ilişkilidir. Çerkez Ethem olaylarındaki yararlı hizmetleri nedeniyle Gördes Kaymakam Vekilliği de kendisine verilmiştir.

Demirci'ye atanmasının ardından İbrahim Ethem Bey, sivil ve askerlik eğitimi almamış olmasına rağmen, "Demirci Akıncıları" adlı askerî bir teşkilat kurmuştur. Bu teşkilat, 24 Ocak - 15 Mart 1921 tarihleri arasında Sındırgı, Demirci ve Gördes'te, gönüllü vatanseverlerden oluşmuştur. Akıncılar, küçük askerî birlikler (müfrezeler) hâlinde, savaş gerisinde ve savaş hattında istihbarat faaliyetleri yürütmüş, karakol basmış, telgraf hatlarını kesmiş, köprüleri havaya uçurmuş ve düşmanı yavaşlatmak amacıyla gerilla taktiklerini uygulamıştır. Temel görevleri arasında Yunan işgal kuvvetlerinin ikmal ve iletişim hatlarını kesmek yer almıştır.

İbrahim Ethem Akıncı "Akıncı Anayasası" adı verilen kırk maddelik bir bildiri yayımlamıştır. Bu anayasa, Akıncıların disiplinini, görev tanımını, halkla ilişkilerini, düşmana karşı tutumlarını ve hatta ahlaki değerlerini belirleyen bir belge niteliğindedir. Belgede özellikle gayrimüslimlere karşı nazik olunması, hırsızlık ve soygunculuğun yasaklanması, temizliğe önem verilmesi, düğünlerde israftan kaçınılması gibi maddeler bile bulunmaktadır.

İbrahim Ethem Bey'in bu çalışmaları, Mustafa Kemal Paşa'nın takdirini kazanmış ve kendisine "Akıncı" soyadı bizzat Atatürk tarafından verilmiştir.

^{İbrahim Ethem Akıncı (Demirci Kaymakamlığı)}

Büyük Taarruz ve Takip Harekâtı

Büyük Taarruz'un başlamasıyla birlikte, Demirci Akıncıları Yunan kuvvetlerini takip harekâtında önemli rol oynamıştır. 30 Ağustos 1922 Zaferi sonrası, Demirci, Simav, Sındırgı gibi birçok yerleşim yeri Akıncılar tarafından düşman işgalinden kurtarılmıştır.

İbrahim Ethem Bey, müfrezelerini üç kolda organize ederek Balıkesir istikametine ilerlemiş ve Bigadiç, Balıkesir, Balya, İvrindi, Havran, Burhaniye, Edremit gibi birçok ilçe ve köylerin kurtuluşunda etkili olmuştur. Özellikle Batı Cephesi Komutanlığına yazdığı raporlar ve yayımladığı beyannamelerle hem askerî koordinasyonu sağlamış hem de kurtarılan yerlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin otoritesini tesis etmiştir.

30 Eylül 1922 tarihinde, görevinin sona erdiğini bildirerek tüm akıncılara hitaben 10 maddelik son bildirisini yayımlamış ve müfrezeleri terhis etmiştir. Bu bildiri, Millî Mücadele'nin başarıyla tamamlandığını ve akıncıların sivil hayata dönüşlerini düzenleyen önemli bir belgedir.

Cumhuriyet Dönemi ve Valilikleri

Millî Mücadele'deki başarıları nedeniyle, İbrahim Ethem Bey, 11 Eylül 1922'de üçüncü sınıf Demirci Kaymakamlığından birinci sınıf Ayvalık Kaymakamlığına terfi ettirilmiştir. Sakalını, Yunanlılar denize dökülene kadar kesmeyeceğini söylediği için halk arasında "Sakallı Kaymakam" olarak tanınmıştır. Ayvalık'taki görevi, Rum nüfusun yoğun olduğu bölgede mal ve mülkün sayımını titizlikle yapmak ve mübadillerin yerleştirilmesi gibi önemli konuları kapsamıştır.

İbrahim Ethem Akıncı, kariyeri boyunca birçok idari görev üstlenmiştir:

• Demirci Kaymakamlığı (İkinci kez): 15 Ekim 1922'de Demirci halkının yoğun isteği üzerine tekrar atanmış ve imar hizmetlerinde bulunmuştur.
• İskân Müfettişliği (1923)
• Ayvalık Kaymakamlığı (İkinci kez): 7 Kasım 1923 - 23 Mart 1924 tarihleri arasında, özellikle mübadil yerleşimleriyle ilgilenmiştir.
• Kula Kaymakamlığı: 12 Mart 1924 - 16 Mart 1925 tarihleri arasında görev yapmış, İstiklal Harbi'ndeki kahramanlıkları nedeniyle kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiş ve çekirge felaketine karşı başarılı mücadelesi nedeniyle Ziraat Bakanlığından takdirname almıştır.
• Yozgat Vali Vekilliği: 8 Mart 1925'te terfi ederek atanmıştır.
• Siirt Valiliği: 23 Ağustos 1925 - 14 Kasım 1928 tarihleri arasında tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması inkılabının uygulanmasında ve halkın ikna edilmesinde önemli rol oynamıştır.
• Ağrı Valiliği: 1 Kasım 1928 - 14 Şubat 1931 tarihleri arasında, Ağrı'daki karışıklıklar ve isyân hali nedeniyle Atatürk'ün emriyle atanmıştır. Bu dönemde Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak Paşa'nın dikkatini çeken ve bir kitap hâline getirilen "İstiklal Harbi'nde Demirci Akıncıları (Gerilla)" adlı hatıratını yazmıştır.
• Samsun Valiliği: 18 Ocak 1931 - 17 Ekim 1931 tarihleri arasında görev yapmış; Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Samsun Şubesi'nin tasfiyesiyle ilişkilendirilmiştir.
• Balıkesir Valiliği: 20 Ekim 1931 - 19 Kasım 1933 tarihleri arasında görev yapmıştır. Bu dönemde Gazi Mustafa Kemal Paşa şehri ziyaret etmiş, ezanın Türkçe okunmaya başlanması gibi bir uygulamaya sorunsuz geçişi sağlamış ve ulaşım alanında önemli hizmetlerde bulunmuştur.
• Malatya Valiliği: 13 Kasım 1933 - 29 Mayıs 1939 tarihleri arasında görev yapmıştır. Özellikle güvenlik sorunlarının çözülmesinde kararlı davranmış, Malatya'da asayişi sağlamıştır. Kaçakçılıkla mücadele, tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi (özellikle kayısı ıslahı), şehir imar planının yapılması gibi alanlarda çalışmalara imza atmıştır.
• Muğla Valiliği: 13 Mayıs 1939 - 15 Temmuz 1949 tarihleri arasında, emekli olana kadar en uzun süre görev yaptığı yerdir. II. Dünya Savaşı dönemine denk gelen bu görevinde, iri cüssesi nedeniyle "Koca Vali", avcılığa düşkünlüğü nedeniyle "Avcı Vali" lakaplarını almıştır. Hafta sonları köyleri dolaşarak yol, su ve okul sorunlarıyla ilgilenmiş, özellikle ilkokul yapımına büyük önem vermiştir. Bu çalışmaları Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından takdir edilmiştir. 1946 çok partili seçimlerinde kaymakamlara tarafsız kalma talimatı vererek Muğla'da Demokrat Parti'nin kazanmasında etkili olmuştur. II. Dünya Savaşı sırasında mülteci sorunlarıyla ve Adalar'daki gelişmelerle ilgilenmiştir.

Emekliliği ve Son Yılları

15 Temmuz 1949'da Muğla Valiliğinden emekli olmuştur. Ailesi, emekliliğinin zoraki olduğunu, İnönü tarafından istenmediği için gerçekleştiğini iddia etmektedir. Emekliliğine itiraz etse de kazandığı mahkemeye rağmen görevine dönmemiş; kazandığı tazminatı Kızılay'a bağışlamış ve Demokrat Parti'nin vekillik teklifini reddetmiştir. Millî Mücadele şehitlerinin mezarlarını tespit etme ve anıt mezar yaptırma isteği ise gerçekleşememiştir. 11 Mayıs 1950 günü Sındırgı'da vefat etmiştir.

Kişisel Özellikleri

İbrahim Ethem Akıncı, Fransızca, Bulgarca, Rumca, Arapça ve Farsça bilmekle birlikte matematik, cebir, tarih ve edebiyatla ilgili olmuştur.