Demirci Akıncıları Türk Millî Mücadelesi'nin Batı Cephesi'nde, sivil bir lider olan Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem Bey'in önderliğinde kurulan bir yerel direniş gücüdür. 13 Ekim 1921'de faaliyete geçen bu teşkilat, Yunan işgal kuvvetlerine karşı gerilla taktikleriyle mücadele ederek bölgede asayişi sağlamış ve Kurtuluş Savaşı'nın zaferine katkı sunmuştur.

İbrahim Ethem Bey (Akıncı), Türk Millî Mücadelesi'nin Batı Cephesi'nde öne çıkan sivil liderlerinden biridir. Asker kökenli olmamasına rağmen, idari yetenekleri ve teşkilatçılığı sayesinde kurduğu "Demirci Akıncıları" adlı milis gücüyle Yunan işgaline karşı etkin bir direniş sergilemiştir. Kendisi, Ankara Hükûmeti tarafından Demirci Kaymakamı olarak atanmış ve bu görevi tehlikeli koşullar altında yürütmüştür.

Demirci Kaymakamlığına Atanması ve Millî Mücadele'ye Katılımı

İzmir'in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi üzerine İbrahim Ethem Bey, başlangıçta Bursa'ya ve ardından İstanbul'a geçmiştir. Daha sonra Ankara'ya giderek Millî Mücadele'ye katılmıştır. Ankara Hükûmeti onu Yunan işgal bölgesine sınır olan ve işgal tehdidi altındaki Demirci kazasına kaymakam olarak atamıştır.

^{İbrahim Ethem Akıncı (Demirci Kaymakamlığı)}

Demirci Akıncıları Teşkilatı'nın Oluşumu ve Yapısı

Demirci Kaymakamı olarak göreve başlamasından kısa bir süre sonra, İbrahim Ethem Bey, bölgedeki Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) otoritesini tesis etmek ve düşmanla mücadele etmek amacıyla "Demirci Akıncıları" adlı bir örgütlenme başlatmıştır. Bu teşkilatın temeli askerî bir yapılanmaya dayanmaktadır ancak sivil bir lider tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir.

Kuruluş Tarihi ve Üye Sayısı

Teşkilat, 13 Ekim 1921 tarihinde faaliyete geçmiştir. Başlangıçta yaklaşık 300 kişiden oluşmuştur.

Örgütlenme Modeli

Demirci Akıncıları, 25-30 kişilik küçük müfrezeler hâlinde örgütlenmiştir. Bu müfrezeler, geniş bir coğrafyaya yayılarak gerilla harbi yürütmek üzere tasarlanmıştır.

Yönetim ve Talimatlar

• Umum Akıncı Müfrezeleri Komutanı: Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem Bey'dir.

• Talimatname: Teşkilatın işleyişi, hareket tarzları, sorumluluk bölgeleri, yiyecek, giyecek ve silah temini gibi konuları düzenleyen 40 maddelik bir talimatname hazırlanmıştır. Bu talimatname, müfrezelerin disiplinli ve koordineli bir şekilde hareket etmesini sağlamıştır.

Müfreze Komutanları ve Sorumluluk Bölgeleri (Önemli Örnekler)

• 1. Gönüllü Müfreze: Hüseyin Çavuş (Bigadiç ve Konakpınarı nahiyeleri)
• 2. Gönüllü Müfreze: Kulalı İhsan oğlu Mehmet Efe (Kula ve Eşme)
• 3. Gönüllü Müfreze: Hacı Veli (Sındırgı)
• 4. ve 5. Gönüllü Müfrezeler: Bakırlı Saçlı Mustafa Efe ve Bakırlı Ahmet Çavuş (Kırkağaç, Akhisar, Soma)
• 6. Akıncı Müfrezesi: Arslan Ağa, daha sonra Arap Ali Osman Efe (Balat/Dursunbey, Kirmastı/Mustafa Kemalpaşa, Yenice)
• 10. Akıncı Müfrezesi: Kirmastılı Ahmet Nazif (şehit oldu), sonra Arslan Ağa (Kepsut nahiyesi ve Balıkesir)
• 11. Akıncı Müfrezesi: Parti Mehmet Pehlivan Ağa (Demirci ve Simav)
• 12. Akıncı Müfrezesi: Usturumcalı Halil Efe (Gördes ve Salihli)
• 13. Akıncı Müfrezesi: Sarı Mehmet Efe (sonra komutansız kaldı)
• Bağımsız Müfrezeler: Simavlı Yusuf Çavuş, Tireli İsmail Efendi, Kadıdağlı Pehlivan, Recep Pehlivan, Yaykın Müfreze komutanı Mustafa Ağa gibi liderler de Akıncılara bağlı olarak görev yapmıştır.

Demirci Akıncıları, çeşitli sosyal gruplardan ve coğrafi bölgelerden gelen gönüllülerden oluşmuştur. Bu gruplar arasında Rumeli göçmenleri (özellikle komitacılık tecrübesi olanlar), Sındırgı, Bigadiç, Balıkesir, Ayvalık, Edremit, Gönen, Havran, İvrindi, Kepsut, Manyas, Gördes, Demirci, Manisa, Akhisar, Kırkağaç, Kula, Selendi, Soma, Simav, Emet, Tavşanlı, Gediz, Ayvacık, Ezine ve Kirmastı gibi Batı Anadolu'nun farklı kazalarından gelen halk yer almıştır. Akıncıların önemli bir kısmının eğitimli olduğu belirtilmiştir.

İstihbarat Teşkilatı

İbrahim Ethem Bey, Millî Mücadele'ye önemli katkılar sağlayan etkin bir istihbarat teşkilatı kurmuştur. Bu teşkilatın ana gerekçesi, ordunun sürekli bilgi talebi ve düşman sahasında bir istihbarat şebekesi kurma zorunluluğuydu.

Demirci Akıncıları, ordunun sürekli düşman hakkında bilgi talep etmesi, düşman dahilinde bir istihbarat şebekesi oluşturulması yönündeki talimatlar, Yunan işgal birliklerinin gerçek durumlarını en doğru biçimde tespit etme ve işgal tehlikesine karşı dikkatli ve tedbirli bulunma gibi gerekçelerle faaliyet göstermişlerdir.

İstihbarat Planı

İbrahim Ethem Bey, kısmi bir istihbarat taslak planı hazırlayarak Gediz cephesini idare eden Birinci Süvari Fırka Komutanı Derviş Bey'e göndermiştir. Derviş Bey, planı çok beğenmiş ve hemen uygulanmasını istemiştir. Plan için 100 lira mali destek vaat edilmiş ancak sadece 25 lira gönderilebilmiştir.

Kapsamı ve Merkezleri

Ana Merkez: Simav, istihbarat merkezi olarak kabul edilmiştir.

Geniş Kapsam: Bandırma, Balıkesir, Bigadiç, Sındırgı, Akhisar, Manisa, İzmir, Gördes, Demirci, Salihli, Alaşehir, Kula ve Uşak bölgelerini içine almıştır.

Bölgesel Merkezler ve Sorumlular

Gördes Merkezli Ağ: Sındırgı, Akhisar ve Salihli ilçelerini kapsamaktaydı.

• Gördes: Gördes Mıntıka Komutanı (işgal durumunda Hanzade Hacı Ethem (Büke) Bey).
• Sındırgı: Aziz Efendi.
• Akhisar: Seyyar Asım Efendi (İzmir, Soma ve Manisa'yı kapsayan).
• Salihli: Seyyar Cemal Efendi (istasyonda, Alaşehir ve Manisa'yı kapsayan.
• Alaşehir: Müftü Efendi.

Demirci Merkezli Ağ: Sındırgı ve Kula ilçelerini kapsamaktaydı.

• Demirci: Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem Bey (işgal durumunda Dede Bardakçı köyünden Ahmet Ağa).
• Kula: Müftü Ahmet Efendi.

^{Demirci Akıncıları (Demirci Kaymakamlığı)}

İstihbarat Temin Yöntemleri

İşgal altındaki bölgelerde telgraf ve telefon gibi haberleşme imkânlarının kısıtlı olması nedeniyle istihbarat büyük ölçüde insan eliyle sağlanmıştır. İbrahim Ethem Bey, tanıdığı ve güvendiği "mutemet kişiler"den yararlanmıştır. Bu mutemetler arasında Muhasebe-i Hususiye Memuru Nurullah Efendi, Hüseyin nam-ı diğer Nurullah, M.D., Hasan Ağa, Balıkesir mutemedi M.K., Balat (Dursunbey) mutemedi, Simav mutemedi, Ova köyleri namına İ.H., Konakpınarlı Deli Hacı Mehmet, Çorumlu (Düvertepeli) Nazım gibi isimler yer almıştır.

Yargılama Faaliyetleri

Elde edilen istihbarat bilgileri, İstiklal Mahkemeleri'ne benzer yapıda olan ve İbrahim Ethem Bey başkanlığındaki müfreze komutanlarından oluşan bir mahkemede değerlendirilmiştir. Bu mahkemede, Yunanlılarla iş birliği yapan veya Akıncı Müfrezeleri ile sivillere zarar veren kişiler yargılanmış ve cezalandırılmıştır. İbrahim Ethem Bey'in oğlu Burhan Cahit Akıncı, babasının "Çete iken soruşturmalar, mahkemeler yaptık. Yargıladıklarımızdan idam ettiklerimiz oldu." sözlerini aktarmıştır.

Yunan Kuvvetleri ile Müsademeler ve Muharebeler

Demirci Akıncıları, 1,5 yıl boyunca Yunan işgal kuvvetleriyle aktif çatışmalara girmiş ve birçok bölgede etkili olmuştur.

Önemli Çatışma Alanları ve Muharebeler

• Balıkesir Vilayeti: Ayşebacı köyü yakınında demiryolu karakolu baskını, Bozyer Müsademesi, Bahrisefit Baskınları (Ayvalık-Edremit-Burhaniye), Bigadiç kırsalında (Adalı Boğazı-Küllük, Bozbük, Çömlekçi, Faraş, Güvemçetmi, Kırca, Neyzan-Beşpınar Muharebeleri), Dursunbey kırsalında (Güvemdere Muharebesi), İvrindi kırsalında (Korucu, İvrindi Ovası Muharebeleri), Gönen kırsalında (Çakmak Muharebesi), Kepsut kırsalında (Çetmi Eşkıyası ile İsaalanı köyü yakınında Müsademe, Palamut Kepsut Muharebesi), Sındırgı kırsalında (Aktaş, Alaçam-Akdağ, Çıkrıkçı-Babaoğul, Dedeler, Demyanlar, Gölcük, Gözeren-Dedeler, Karaağaç, Kepez (Ulus dağı Muhasara Çemberini Yarma Harekâtı), Kertil, Kınık, Kocayayla, Osmanlar Müsademeleri), Susurluk Baskını.

• Bursa Vilayeti: Kirmastı (Mustafa Kemalpaşa) baskını.

• Çanakkale Vilayeti: Yenice kırsalı (Alakilise Muharebesi).

• Kütahya Vilayeti: Emet Muharebeleri.

• Manisa Vilayeti: Manisa kırsalı (Palamut Çiftliği Müsademesi), Akhisar kırsalı (Başlamış, Çaltılıçukur, Çanakçı, Kurtulmuş, Selçikli Muharebeleri), Demirci kırsalı (Akdere Düşman Pususu, Çat Çiftliği, Yeniköy Müsademeleri), Kırkağaç kırsalı (Bakır köyünde Bakırlı Müsademesi, Gelenbe-Söğütalanı-Alacalar, Kınık Muharebesi), Selendi kırsalı (Çortak, Selendi Muharebesi), Soma kırsalı (Menteşe, Naldöken ve Sevişler köyleri Muharebesi).

• İzmir Vilayeti: Bergama kırsalı (Dereköy Muharebesi).

Faal Olduğu Yerleşim Yerleri

Akıncılar, Balıkesir (Ayşebacı, Selimiye/Bozyer, Konakpınar), Bahrisefit sahili (Ayvalık, Burhaniye, Edremit), Balya (Ağunya), Bigadiç (Adalı, Bademli/Neyzan, Yolbaşı/Faraş, Güvemçetmi), Dursunbey (Sağırlar), Gönen (Çakmak), İvrindi (Korucu), Kepsut (Akçakertil, İsaalanı), Sındırgı (Aktaş, Alaçam, Çıkrıkçı, Demyanlar/Dağdere, Gölcük, Gözeren, Kepez, Kınık, Kocayayla, Osmanlar, Düvertepe/Çorum), Susurluk (Yaylaçayırı), Manisa merkez (Palamut Çiftliği), Akhisar (Başlamış, Selçikli), Demirci (Ahmetler, Akdere, Bardakçı, Çat Çiftliği, Yeniköy, Borlu), Gölmarmara, Gördes (Benlieli, Doğanpınar, Geyikli), Kırkağaç (Bakır, Gelenbe, Kınık), Kula (Hacıibrahimdamları, Yurtbaşı), Selendi (Çortak), Soma (Menteşe, Naldöken, Sevişler), Kütahya (Emet, Tavşanlı, Pazarlar, Gediz), Simav (Ahmetli, Hisarbey, Karacaören), Bursa (Mustafa Kemalpaşa/Kirmastı), Uşak (Eşme), Çanakkale (Yenice/Alakilise), İzmir (Bergama/Dereköy, Öğütler, Menteşe) gibi birçok ilçe, kasaba, köy ve mahallede etkili olmuşlardır.

^{Demirci Akıncılarından Parti Pehlivan (Demirci Kaymakamlığı)}

Büyük Taarruz Sonrası Takip Harekâtı ve Kurtuluş

26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz ile birlikte, Yunan işgal kuvvetleri geri çekilmeye başlamıştır. İbrahim Ethem Bey komutasındaki Akıncı Müfrezeleri, kaçan Yunan birliklerini takip etme ve işgalden kurtarılan yerlerde düzeni sağlama görevini üstlenmiştir.

Kurtuluş Tarihleri ve Bölgeler

• 30 Ağustos 1922: Demirci boşaltıldı ve Akıncılar tarafından kurtarıldı.
• 31 Ağustos 1922: Simav'ın Yeniköy köyü ve Sındırgı'nın Çorum (Düvertepe) nahiyesi kurtarıldı.
• 3 Eylül 1922: Sındırgı, yapılan muharebe ile Akıncılar tarafından kurtarıldı. Aynı gün Dursunbey kurtarıldı.
• 5 Eylül 1922: Kepsut ve Susurluk kurtarıldı. Balıkesir civarındaki köyler kurtarıldı.
• 6 Eylül 1922: Balıkesir, Balya, Gönen ve Savaştepe düşman işgalinden kurtarıldı.
• 7 Eylül 1922: İvrindi kurtarıldı.
• 8 Eylül 1922: Havran ve Burhaniye kurtarıldı.
• 9 Eylül 1922: Edremit kurtarıldı.
• 12 Eylül 1922: Körfez (Burhaniye, Edremit ve Ayvalık) ilçeleri bütünüyle Demirci Akıncıları tarafından kurtarıldı.

Takip Kolları

Yunan kuvvetlerinin takibi üç ana kol hâlinde yürütülmüştür:

1. Kol: Arslan Ağa, Arap Ali Osman Efe ve Recep Pehlivan müfrezeleri (Dursunbey, Kepsut istikametinde).

2. Kol: Bakırlı Mustafa ve Hacı Veli müfrezeleri (Gelenbe-Akhisar-Kırkağaç istikametinde). Bu kol, Kütahya-Eskişehir hattından kopan ve Ege kıyılarına kaçmaya çalışan Yunan birliklerini engelleme görevi de üstlenmiştir.

3. Kol (Merkez Kol): İbrahim Ethem Bey'in bizzat komuta ettiği kol (Balıkesir istikametinde).

Yunan Tümeninin Takibi

Simav'dan kaçan 15. Yunan Tümeni, Akıncı Müfrezeleri'nin ve düzenli ordu birliklerinin (159. Alay) baskısı altında Simav, Sındırgı, Kırkağaç, Soma, Bergama üzerinden Dikili'ye kadar takip edilmiş ve deniz yoluyla kaçmak zorunda kalmıştır.

Görevlerin Kapsamı (31 Ağustos - 30 Eylül 1922)

• Kaçan Yunan kuvvetlerini takip etmek, katliam yapmalarını engellemek ve mümkünse yok etmek.
• Ordu birlikleri, Batı Cephesi Komutanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile yazışarak mevcut durum hakkında bilgi vermek ve talimatlar almak.
• Gelen ordu talimatlarını tüm müfrezelere bildirmek ve müfrezeler arasında koordinasyonu sağlayarak kurtuluş harekâtını en az kayıpla tamamlamak.
• İşgalden kurtulan yerlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) otoritesini sağlamak amacıyla kanunların uygulanması yönünde beyannameler yayımlamak.
• İbrahim Ethem Bey, bu görevleri başarıyla yerine getirmiş, Balıkesir ve çevresinin yakılmasını ve sivil halkın katledilmesini önlemiştir.

^{Demirci Akıncılarından Gördesli Makbule Hanım (Demirci Kaymakamlığı)}

Görevin Sona Ermesi ve Veda

İkinci Ordu'nun Balıkesir'e gelmesiyle birlikte İbrahim Ethem Bey ve Akıncı Müfrezeleri'nin görevi sona ermiştir. 30 Eylül 1922 tarihinde İbrahim Ethem Bey, "Bilumum Dağ Arkadaşlarıma Son Hitabım ve Samimi Şikâyetlerim" başlıklı 10 maddelik son bildirisini yayımlayarak tüm akıncıları terhis etmiştir. Bu bildiri, mücadelesini tamamlamış bir komutanın hem teşekkürlerini, hem de hayatlarına yeniden başlayacak olan mücahitlere yönelik önemli toplumsal ve ahlaki nasihatlerini içermektedir. Bildiride, kişisel intikamdan uzak durma, topluma uyum sağlama, çalışkanlık ve şehit ailelerine sahip çıkma konularına vurgu yapılmıştır.

Başarıları ve Millî Mücadele'ye Katkıları

İbrahim Ethem Bey ve Demirci Akıncıları'nın Millî Mücadele'ye katkıları şunlardır:

• Yaklaşık 1,5 yıl boyunca düşman içinde gerilla harbi icra etmişlerdir.
• Düşmana önemli insan ve teçhizat kaybı verdirtmişlerdir (787 ölü, 151 yaralı, 190 esir, 2 hafif makineli tüfek, 1 top, 191 tüfek).
• Birçok haberleşme hattını keserek düşmanın koordinasyonunu bozmuşlardır.
• Sayısız köy ve kasabayı yağmadan ve yakılmaktan kurtarmışlardır.
• Bulundukları geniş mıntıkada TBMM Hükûmeti adına bir yönetim sistemi kurarak Türk varlığını hissettirmişler, asayişi korumuşlar ve eşkıyalığı ortadan kaldırmışlardır.
• Zorlu dağ koşulları altında dahi teşkilatlarını ayakta tutmuşlar ve düşmanı yıldırana kadar mücadele etmişlerdir.
• Millî Mücadele'nin zaferle sonuçlanmasında önemli bir pay sahibi olmuşlardır.