Kahramanmaraş oyma çeyiz sandığı, ana malzemesi ceviz ağacı olan, kendine has oyma motifleri ve üretim teknikleriyle Kahramanmaraş ilinde üretilen geleneksel bir el sanatı ürünüdür.

Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü

Kahramanmaraş oyma çeyiz sandığı, el sanatı ürünleri kategorisinde, özelde ise ahşap oyma eşyalar grubunda yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "mahreç işareti^【1】 " olarak tescil edilmiştir. Kahramanmaraş oyma çeyiz sandığının tescili, ürünün yapımında kullanılan ceviz ağacı malzemesi, mercimek tutkalı gibi geleneksel yapıştırıcılar, özgün oyma el işçiliği teknikleri ve tarihsel olarak çeşitlilik gösteren motiflerinin Kahramanmaraş yöresiyle tanımlandığını belgeler.

^{Ustanın Ellerinde Şekillenen Oyma Çeyiz Sandığı (AA)}

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Kahramanmaraş oyma çeyiz sandığı, oyma el işlemesi ve kullanılan malzeme ile diğer yörelerde üretilen sandıklardan farklılaşmaktadır.

• Malzeme: Ceviz ağacından yapılır. Kullanılacak ceviz ağacının nemli (yaş) olmaması için öncelikle kurutulur; bu, ağacın eğilmesini önler.
• Boyut ve Şekil: Genellikle 4, 6 veya 8 köşeli olarak ve sıklıkla 100 cm (uzunluk) x 52 cm (genişlik) x 63 cm (yükseklik) ebatlarında üretilir.
• Birleştirme Tekniği: 1980'li yıllara kadar sandığın kenarlarını birleştirmede kırlangıç kuyruğu tekniği kullanılmıştır. Daha sonra makine ile birleştirme de yapılmaya başlanmıştır.
• Yapıştırıcı: Üretiminde "mercimek tutkalı" adı verilen, reçine ve kemik tozu karışımından yapılan bir tutkal kullanılır.
• Oyma Motifleri ve Tasarım Çeşitleri: Tarihsel olarak farklı ayak ve oyma yoğunluğuna sahip modelleri bulunur:
• Düzayaklar: 4 köşeli olup, sadece kapak veya önyüz orta kısmında motif oymalıdır.
• Ceylan Ayaklar: 4, 6 veya 8 köşeli olup, her yüzün ortası motif oymalıdır.
• Giydirme Ayaklar: 4, 6 veya 8 köşeli olup, her yeri motif oymalıdır ve orta sehpa olarak da kullanılabilir.
• Görünüm: Boya, farklı renkler, resimler veya ek süslemeler (taş vb.) kullanılmaz. Ağaç koruyucu ve vernik uygulaması ile ağacın doğal kahverengi rengi korunur.

^{Satışa Hazır Hâlde Oyma Çeyiz Sandıkları (Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi)}

Üretim Metodu

1. Malzeme Hazırlığı: Ceviz ağacı istenilen ebatlarda kesilerek kurutulur.
2. Model Belirleme ve Kesim: Yapılacak modele (Düzayaklar, Ceylan Ayaklar, Giydirme Ayaklar vb.) göre ağaç kesilir.
3. Oyma İşçiliği: Oyma işçiliği tamamen el işçiliğine dayanır. Günümüzde desenler makine ile çizilebilmektedir ancak oyma işlemi, özel el oyma aletleri ile ustalar tarafından yapılmaktadır. Eskiden "tırnak", "oluk", "kalem" gibi kendine özgü el yapımı aletler kullanılırken, günümüzde ahşap oyma el işçiliğinde kullanılan aletler ebatlarına göre çeşitlenmiştir.
4. Birleştirme: Kesilen ve oyulan parçalar, belirlenen teknikle (geleneksel olarak kırlangıçkuyruğu veya daha modern yöntemlerle) ve mercimek tutkalı kullanılarak birleştirilir.
5. Son İşlemler: Sandığın kurtlanmaması için ağaç koruyucu sürülür ve verniklenir. Bu işlemler sonucunda ağacın doğal kahverengi rengi ortaya çıkar.

^{Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)}

Tescil Süreci ve Detayları

Kahramanmaraş oyma çeyiz sandığının coğrafi işaret tescili için Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2016/085 numara ile 19 Eylül 2016 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 26 Aralık 2017 tarihinde 305 tescil numarası ile "mahreç işareti" ile resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi İsmetpaşa Mahallesi, Azerbaycan Bulvarı No:25 Kahramanmaraş olarak kayıtlıdır.