Karagöl Yaylası, Türkiye'nin kuzeydoğusunda, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Giresun il sınırları içerisinde, Giresun Dağları üzerinde yer almaktadır. Yayla Giresun, Ordu ve Sivas illerinin sınır kesişim noktası yakınlarında, Karagöl Dağı’nın kuzey yamaçlarında konumlanmıştır. Karagöl Dağı, 3.275 metre yüksekliğiyle bölgenin en yüksek ikinci dağıdır. Yaylanın deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 1.800 ila 2.000 metre arasında değişmektedir.
Jeomorfolojik Özellikler
Karagöl Yaylası Giresun Dağları’nın kireçtaşı, mermer ve metamorfik kayaçlardan oluşan yapısının üzerinde konumlanmıştır. Bölgede jeolojik yapıya bağlı olarak engebeli ve dik yamaçlar yaygındır. Yaylanın çevresi, buzulların etkisiyle oluşmuş sirk çanakları ve buzul vadileriyle şekillenmiştir. Karagöl, Sağrak Gölü, Aygır Gölü gibi göller, buzul hareketlerinin geride bıraktığı sirk çanaklarında oluşmuştur. Yaylanın topoğrafyasında derin vadiler ve keskin sırtlar bulunmaktadır. Ayrıca kaya düşmeleri ve heyelan riski yüksek alanlar bulunur.
Karagöl Yaylası Buzul Göl (Giresun Valiliği)
İklim Özellikleri
Karagöl Yaylası, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin nemli Karadeniz iklimi ile yüksek dağ ikliminin kesişim bölgesindedir. Yaz ayları serin ve yağışlı geçerken, kış ayları uzun ve sert kar yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 1.200 mm’nin üzerindedir. Özellikle kasım ve mart ayları arasında yoğun kar yağışı görülür. Kar kalınlığı 1-2 metreye ulaşabilir. Yazın ise sis, çiy ve yağmur yaygın olarak görülür. Karadeniz’in nemli havası, yaylanın bitki örtüsünü ve su rejimini doğrudan etkiler. Kış sezonunda sıcaklık genellikle sıfırın altına düşer ve don olayları yaygındır.
Bitki Örtüsü ve Ekosistem
Karagöl Yaylası, yüksek dağ alpin çayırları kuşağında yer alır. Ağaç sınırı yaklaşık 1.800 metre yüksekliğinde olup, yaylanın üst kesimlerinde ağaç varlığı sınırlıdır. Alt kesimlerde ise karaçam (Pinus nigra), ladin (Picea orientalis) ve göknar (Abies nordmanniana) ormanları görülür. Yaylanın otlak alanları; kısa boylu otsu bitkiler, çayır türleri ve endemik yüksek dağ bitkileriyle kaplıdır. Yaylanın doğal ekosistemi, atmosferik olaylar (sis, çiy, yıldırım) sayesinde azot döngüsünü destekler. Bu durum, toprak verimliliğini artırarak bitki çeşitliliğine katkı sağlar. Ayrıca yaylada birçok kuş türü, küçük memeliler ve böcekler doğal yaşam alanı bulur.
Hidrografya ve Su Kaynakları
Karagöl Yaylası çevresi, çok sayıda küçük kaynak ve dereyle zengin bir su ağlarına sahiptir. Başlıca su kaynakları, yaylanın kuzeyinde bulunan Karagöl ve Sağrak Gölü gibi sirk gölleridir. Bu göller, buzulların oluşturduğu çanaklarda doğal olarak birikmiş su kütleleridir. Yaz aylarında buzulların erimesiyle bu göllerden ve kaynaklardan beslenen dereler Giresun ve Ordu vadilerine doğru akarak Karadeniz’e ulaşır. Bölgede yer alan başlıca dereler Aksu, Pazarsuyu ve Batlama’dır. Yaylanın su kaynakları, hem yayla yaşamı hem de aşağıdaki yerleşim alanlarının su ihtiyacını karşılar.
Karagöl Yaylası Menderes Görünümü (Anadolu Ajansı)
Yerleşim ve İnsan Faaliyetleri
Karagöl Yaylası ve çevresi, yaklaşık 216 yayla ve oba yerleşim birimini içermektedir. Bu yerleşimler genellikle yaz aylarında aktif olup, kışın zorlu iklim koşulları nedeniyle boş kalır. Yayla yerleşimleri, ağaç sınırının üstünde, otlak alanlarının yakınında kurulmuştur. Yerleşimlerde ahşap ve taş malzeme ağırlıklı geleneksel yapılar bulunmaktadır. Bölgedeki temel ekonomik faaliyetler arasında yaylacılık ve hayvancılık (koyun, sığır) yer alır. Yaz sezonunda yaylalara gelen halk, hayvanlarını otlatmakta, hayvansal ürünler üretmektedir. Ayrıca yayla kültürü içinde el sanatları ve yöresel gelenekler korunmaktadır.
Ekolojik Önemi ve Koruma Durumu
Karagöl Yaylası, Doğu Karadeniz’in endemik bitki türleri ve zengin biyolojik çeşitliliğine sahip yüksek dağ ekosistemlerinden biridir. Yayla, alpin çayırları, buzul gölleri ve doğal su kaynaklarıyla ekolojik dengeyi destekler. Nitrojeni atmosferden topraklara taşıyan doğal süreçler yayla ekosisteminin sürdürülebilirliğinde rol oynar. Bölgedeki flora ve fauna çeşitliliğinin korunması açısından alan, çeşitli doğal sit ve koruma alanlarıyla çevrelenmiştir. İnsan faaliyetlerinin ekosisteme zarar vermemesi için yerel yönetimler tarafından koruma tedbirleri uygulanmaktadır.
Ulaşım ve Erişim
Karagöl Yaylası’na ulaşım, Giresun şehir merkezinden başlayan dağ yolları üzerinden sağlanır. Yollar genellikle stabilize veya toprak yapıda olup, kış aylarında kar ve buzlanma nedeniyle kapanabilir. Yaz aylarında yayla ulaşımı daha kolaydır ve dağ yürüyüşü, doğa turizmi için uygundur. Bölgeye yönelik ulaşım altyapısında iyileştirme çalışmaları yapılmakla birlikte, yaylanın ulaşımı hala zorludur. Yayla çevresinde yürüyüş yolları, dağcılık ve doğa sporları için kullanılan parkurlar mevcuttur.
Jeolojik Tarih ve Buzul Dönemi İzleri
Karagöl Yaylası’nın bulunduğu alan, Kuvaterner buzullarının etkisi altında kalmıştır. Buzul hareketleri, yaylanın bugünkü topografyasını şekillendirmiştir. Yaylanın çevresindeki sirk çanakları, moren setleri ve buzullardan kalma göller bu dönemin jeolojik miraslarıdır. Bölgede tespit edilen buzullar, en son buzul maksimum döneminde yayla çevresini kaplamıştır. Günümüzde ise Karagöl ve çevresinde küçük buzullar ya da kalıcı kar örtüsü gözlenmektedir.
Kültürel ve Tarihî Yönler
Karagöl Yaylası, tarih boyunca Karadeniz yayla kültür merkezlerinden biri olmuştur. Bölgedeki yaylacılık geleneği, Orta Çağ’dan itibaren devam eden bir yaşam biçimini yansıtır. Yayla içinde ve çevresinde yayla yaşamını belgeleyen kültürel ögeler, eski yapılar ve yerleşim kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca yaylanın, bölge halkının yazlık konaklama, hayvancılık ve sosyal faaliyetler için kullandığı geleneksel bir alan olduğu bilinmektedir.
