Ordu, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve tarihi, kültürel zenginlikleriyle öne çıkan bir ildir. Doğal güzellikleri, verimli toprakları ve zengin bitki örtüsü ile dikkat çeker. Ordu, ayrıca Karadeniz'in en önemli tarım merkezlerinden biri olup, fındık üretimiyle ülke ekonomisine büyük katkı sağlar. Tarihi kaleleri, geleneksel yapıları ve yaylalarıyla kültürel mirası da oldukça zengindir. Hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çeken Ordu, doğal ve kültürel değerleriyle önemli bir turizm destinasyonudur. Coğrafi konumu ve tarihsel geçmişi, şehri hem ekonomik hem de kültürel açıdan önemli bir merkez haline getirmektedir.

^{Ordu (Kaynak:Pexels/Samer Daboul)}

Tarihçe

Ordu’nun tarihçesi, Antik Çağ’dan başlayarak günümüze kadar uzanan bir süreci kapsar. Bu tarihsel süreç, çeşitli medeniyetlerin izlerini taşımaktadır.

Antik Dönem ve Erken Tarih

Ordu topraklarında bilinen ilk yerleşmeler, M.Ö. 7. yüzyıla kadar gitmektedir. Ordu il sınırlarında yer alan Kirazlimanı Mezarlığı çevresindeki Bozukkale (Kotyora), bu dönemde yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Yunanlı komutan Ksenophon, M.Ö. 4. yüzyılda, "Onbinlerin Dönüşü" adlı eserinde Ordu bölgesindeki yerli halkları anlatmış ve Kotyora'da bir yerleşim bulduğundan bahsetmiştir. Kotyora, Yunan kolonisi olmamakla birlikte, M.Ö. 2. yüzyılda Pontus Kralı I. Farnak döneminde terk edilerek halkı Giresun’a nakledilmiştir.

Ordu toprakları, M.Ö. 675 yılından itibaren sırasıyla Kimmerler, Miletoslular, Persler ve Makedonya İmparatoru Büyük İskender'in hakimiyetine girmiştir. Büyük İskender'in ölümünden sonra, bölge 280-63 M.S. yılları arasında Pontus Krallığı'nın egemenliğinde kalmıştır. Bu dönemde bölgeye hâkim olan Pontus Krallığı, Roma İmparatorluğu tarafından M.S. 63 yılında sona erdirilmiştir.

Roma ve Bizans Dönemi

Roma ve Bizans dönemlerinde Ordu, Karadeniz kıyısındaki stratejik konumu nedeniyle önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Bizans İmparatorluğu’na bağlı olarak varlık gösteren bölge, Hristiyanlığın yayılmasıyla etnik ve kültürel bir dönüşüm geçirmiştir. 1204 yılında, Latinler'in Bizans’ın başkenti Konstantinopolis’i ele geçirmesiyle Trabzon Devleti kurulmuş ve Ordu, bu devletin sınırlarına dahil olmuştur. Trabzon Devleti, 1461’de Osmanlı İmparatorluğu tarafından sona erdirilmiş ancak Ordu’nun tarihi boyunca büyük bir kültürel etki bırakmıştır.

Selçuklular ve Türk Beylikleri Dönemi

Ordu’nun Türkler tarafından fethi, XIII. yüzyılın sonlarına doğru başlamıştır. XIII. yüzyılda, Selçuklu Devleti’nin Anadolu’ya yayılan etkisiyle birlikte, Ordu bölgesine Türk yerleşimleri hızlanmıştır. Ordu topraklarına ilk Türk yerleşimleri, özellikle Çepni boyuna mensup Türkler tarafından yapılmıştır. 1270’li yıllarda Hacı Emiroğulları Beyliği, Ordu topraklarına yerleşmiş ve bölgeyi fethetmiştir.

XIV. yüzyılda Ordu, Hacı Emiroğulları Beyliği’nin egemenliğinde kalmış ve bu beylik, bölgeyi fethettikten sonra Ordu’ya yerleşmiş Türk aşiretlerinin düzenini kurmuştur. Bu dönemde Ordu’ya yerleşen Türkler, özellikle Oğuzların Çepni, Döğer, Eymir ve diğer boylarıdır. 1396 yılına gelindiğinde, Ordu toprakları tamamen Türklerin kontrolüne geçmiştir. Bölgedeki Türk yerleşimleri, köy ve kasaba merkezleri oluşturmuş ve bu yerleşimler zamanla Ordu'nun idari birimlerini oluşturmuştur.

Osmanlı Dönemi

Ordu, Osmanlı İmparatorluğu’na 1455 yılında katılmıştır. Osmanlı dönemi, Ordu’nun köklü bir şekilde Türkler tarafından iskan edilmesinin ve yerleşim birimlerinin kurulmasının sürecini başlatmıştır. Ordu’nun Osmanlı dönemindeki ilk kayıtları, 1455 tarihli Tapu Tahrir Defteri'ne dayanmaktadır. Bu kayıtlara göre, Ordu’da Türk olmayan halkın oranı, Türk nüfusa kıyasla düşük kalmıştır.

Ordu, XVI. yüzyılda önemli bir idari merkez haline gelmiştir. Ordu, Canik eyaletinin yönetim merkezlerinden biri olarak belirlenmiş ve Giresun, Bayburt, ve diğer çevre ilçelerle yönetilmiştir. 16. yüzyıldan itibaren Ordu’nun şehirleşme süreci hızlanmış, çeşitli ticari faaliyetler, zanaatkarlar ve ticaret erbapları tarafından desteklenmiştir. Bu dönemde, bölgede tarıma dayalı ekonomik faaliyetler yoğunlaşmış ve Ordu'nun yerleşim alanları gelişmiştir.

Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyetin ilanından sonra, 1920 yılında Ordu, Trabzon vilayetinin bir kazası olarak varlığını sürdürmüştür. Ancak 4 Nisan 1920 tarihinde çıkarılan bir kanunla Ordu, müstakil bir sancak olarak kurulmuş ve 1923’te vilayet statüsü kazanmıştır. Bu dönemde, Ordu’da hızlı bir şehirleşme ve ekonomik kalkınma süreci başlamış, yeni yerleşim alanları oluşturulmuştur.

20. Yüzyılın Sonları ve Günümüz

Ordu, 20. yüzyılın sonlarına doğru hızla büyüyen ve gelişen bir şehir haline gelmiştir. 1939 yılında Erzincan depremi Ordu’da büyük yıkıma yol açmış, ancak şehrin yeniden inşası kısa sürede tamamlanmıştır. Ordu, günümüzde hem Karadeniz Bölgesi'nin önemli bir turistik ve ticaret merkezi olarak hem de gelişmiş bir sanayi ve tarım bölgesi olarak varlığını sürdürmektedir.

Coğrafi Yapı

Ordu ili, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer almakta olup, doğu ve batı Karadeniz bölgesinin sınır ili olarak önemli bir konumda bulunur. 40°18’ ile 41°08’ kuzey enlemleri ve 36°52’ ile 38°12’ doğu boylamları arasında yer alan Ordu, 5952 km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir ve bu alana Türkiye topraklarının %0,8'ini kapsar. Ordu'nun kuzeyde Karadeniz, batıda Samsun, doğuda Giresun, güneyde ise Sivas ve Tokat illeriyle kara sınırları vardır.

^{Ordu (Kaynak:Pexels/Samer Daboul)}

Dağlar ve Tepeler

Ordu'nun coğrafi yapısı, Karadeniz'in kıyılarında dar bir düzlüğün ardından yükselen Kuzey Anadolu Dağları'ndan oluşur. Bu dağlar, özellikle Karadeniz'e paralel uzanarak Canik Dağları olarak bilinen bir sıralama oluşturur. Melet Irmağı'nın doğusunda ise Giresun Dağları yer alır. Dağların yüksekliği, doğudan batıya doğru azalır ve en yüksek noktalar, Mesudiye ilçesinin batısındaki Erdemkırı Dağları'nda 2000 metreyi geçmez. Ayrıca, Ordu'nun bazı başlıca tepeleri arasında Kırklar Tepesi (3.039 m), Gündeliç Tepesi (2.700 m), Seyit Tepesi (2.450 m) ve Yağlıtepe (2.619 m) gibi yüksek noktalar yer alır.

Yaylalar

Ordu, zengin yayla turizmi potansiyeline sahip bir ildir. İl sınırlarında bulunan yaylalar arasında Çambaşı, Çukuralan, Keyfalan, Perşembe, Güllüyazı, Düzdağ ve Yedigöl yaylaları öne çıkmaktadır. Bu yaylalar, hem doğal güzellikleri hem de sağladıkları dinlenme imkânları ile dikkat çekmektedir.

Akarsular ve Göller

Ordu, birçok akarsuyu ve küçük gölü barındıran bir ildir. Melet Çayı, Turnasuyu, Bülbül Deresi, Civil Deresi ve Akçay gibi nehirler, ilin önemli su kaynaklarıdır. Bu akarsular, il merkezine ve çevresindeki yerleşimlere yakın alanlardan geçer. Bununla birlikte, Ordu’da büyük göller bulunmamakla birlikte, Fatsa'daki Gaga Gölü ve Gölköy'deki Ulugöl gibi küçük göller de mevcuttur.

Kıyı ve Ova Yapısı

Ordu'nun Karadeniz'e yaklaşık 100 kilometre uzunluğunda kıyısı bulunur ve bu kıyılar diğer Karadeniz illerine göre daha girintili çıkıntılıdır. Başlıca kıyı çıkıntıları arasında Vona (Çamburnu) ve Yasun Burnu yer alır. Özellikle Vona koyu, doğal bir liman özelliğine sahiptir. Ordu’nun kıyılarının büyük bir kısmı falezlerden oluşurken, alçak kıyılarda akarsuların taşıdığı alüvyonlarla oluşmuş küçük düzlükler de vardır. Bu kıyı yapısı, Ordu'yu turizm açısından önemli bir bölge yapmaktadır.

İklim ve Bitki Örtüsü

Ordu, tipik bir Karadeniz iklimine sahip olup, yüksek dağlar nedeniyle iklim özellikleri, deniz seviyesinden yükseklikle değişkenlik gösterir. Karadeniz kıyılarında nemli ve ılıman bir iklim hüküm sürerken, iç kesimlerde ise daha karasal bir iklim görülür. Bölge, zengin florasıyla dikkat çeker ve dağlık alanlar, ormanlarla kaplıdır. Yüksek dağlar ve yaylalar, bölgenin biyolojik çeşitliliğine katkı sağlamaktadır.

Ekonomik Yapı

Ordu ili, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer almasına rağmen, zengin tarımsal kaynakları, gelişmekte olan sanayi sektörü, hayvancılık ve balıkçılıkla önemli bir ekonomik yapıya sahiptir. Ekonomisi büyük ölçüde tarım, hayvancılık, orman ürünleri, madencilik ve sanayi sektörlerine dayanmaktadır.

Tarım

Ordu, Türkiye'nin en fazla kayıtlı çiftçiye sahip illerinden biridir, 120 bini aşkın çiftçi sayısı ile bu alanda ön planda yer almaktadır. İl arazisinin %41,4'ü tarım alanı olup, bu durum Ordu'nun tarım sektöründeki gücünü gözler önüne sermektedir. En belirgin tarım ürünü, Ordu’nun iklim ve toprak yapısına en uygun olan fındıktır. Fındık, Ordu'nun tarımsal üretiminin belkemiğini oluşturur ve ilde 100 milyona yakın fındık ağacı bulunmaktadır. Türkiye'nin fındık üretiminin yaklaşık %60-75'ini karşılayan Ordu, dünya fındık üretiminin de büyük bir bölümünü üstlenmektedir. Fındıktan sonra ikinci sırada kivinin geldiği Ordu'da, bunun yanı sıra mısır, patates, fasulye, soya, buğday, arpa, turunçgiller, çay, lahana ve barbunya gibi diğer tarım ürünleri de yetiştirilmektedir.

Hayvancılık

Ordu, hayvancılık açısından da büyük bir potansiyele sahiptir. Özellikle Aybastı, Gölköy, Mesudiye ve Korgan ilçelerinde hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Koyun ve sığır besiciliği, Ordu’daki hayvancılığın temel faaliyetleridir. Bunun yanı sıra, arıcılık da oldukça gelişmiştir ve Ordu, Türkiye’deki bal üretiminin %15’ini karşılayarak önemli bir üretim merkezi haline gelmiştir.

Balıkçılık ve Su Ürünleri

Ordu, 110 km’lik kıyı şeridi ile balıkçılık ve su ürünleri üretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Yılda yaklaşık 25.000-35.000 ton balık üretimi gerçekleştirilen ilde, hamsi, istavrit, kefal, mezgit, kalkan ve barbunya gibi balık türleri avlanmaktadır. Ayrıca, kara sularında bol miktarda palamut, torik, zargana ve uskumru gibi balıklara rastlanmaktadır. Kültür balıkçılığı da gelişen bir sektördür; Ordu'da 30 tatlı su balıkçılığı işletmesi ve deniz suyu balıkçılığı yapan işletmeler mevcut olup, toplam üretim kapasitesi 3.250 ton/yıldır.

Ormancılık

Ordu, orman kaynakları bakımından oldukça zengindir ve il topraklarının %41'i ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda, lâdin, köknar, kayın, meşe, gürgen, kestane, kavak, sarıçam ve akçaağaç gibi çeşitler bulunur. Ordu'dan yılda 250 bin m3 sanayi odunu ve 125 bin ster yakacak odunu elde edilmektedir. Ayrıca, il genelinde 200 bin hektar orman alanı ve 50 bin hektar fundalık bulunmaktadır. Orman ürünleri, hem yerel ekonomiye hem de sanayiye katkı sağlamaktadır.

Madencilik

Ordu, madencilik açısından da oldukça önemli bir ildir. Bölge, Türkiye'nin en zengin maden yataklarına sahip illerinden biridir ve Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki aktif maden sahalarının %40’ı Ordu’da bulunmaktadır. Ordu'da bakır, kurşun, çinko, altın, gümüş ve manganez gibi metalik madenler ile bazalt ve bentonit gibi endüstriyel ham maddeler çıkarılmaktadır. Ayrıca, Fatsa ilçesinde bulunan kaplıca suyu ile de sağlık turizmi için potansiyel oluşturan bir kaynak mevcuttur.

Sanayi

Ordu'da sanayi sektörü, 1970'li yıllardan sonra hızla gelişmeye başlamıştır. Tarıma dayalı ekonomik yapının yanında, gıda sanayi özellikle fındık işleme tesisleri ile ön plana çıkmaktadır. Ordu'da fındık kabuğundan iç fındık çıkaran fabrikalar başta olmak üzere, un, yem, şekerleme, süt ürünleri, soya yağı ve meşrubat sanayileri de bulunmaktadır. Ayrıca, tekstil sektörü son yıllarda gelişme göstermektedir. Ordu'nun organize sanayi bölgeleri de önemli bir istihdam kaynağı olup, bölgedeki işyerlerinde yaklaşık 7.000 kişi çalışmaktadır. Yeni OSB yatırımları ile bu sayı daha da artacaktır.

Turizm ve Tarihi Yapılar

• Ünye Kalesi: Ordu'nun Ünye ilçesinin 5 km güneydoğusunda yer alan bu kale, 2500 yıl öncesine dayanan tarihiyle önemli bir yapıdır. Ünye-Niksar karayolunun 7. kilometresinde, bir tepe üzerinde kurulu olan kale, bölgedeki en eski yerleşim alanlarından biridir.

^{Ünye Kalesi (Fotoğraf: Ünye Belediyesi)}

• Gölköy Kalesi: Gölköy ilçesinin Kale Mahallesinde yer alan bu kale, tek kapılı geniş bir alanı kapsar. Gözetleme ve savunma amacıyla yapılmış olan kale, 1997 yılında UNESCO Dünya Antik Eserler Listesi'ne alınmıştır.

• Bolaman Kalesi: Doğu Karadeniz kıyısında yer alan ve iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşan Bolaman Kalesi, gözetleme ve karakol amaçlı inşa edilmiştir. 18. yüzyılda iç kale üzerine eklenen ahşap Kademoğlu Konağı, bölgenin sivil mimarlık örneklerinden biridir.

• Taşbaşı Kültür Merkezi (Eski Cezaevi-Kilise): Ordu il merkezinde bulunan bu yapı, 1853 yılında inşa edilmiştir ve 2000 yılından itibaren kültür merkezi olarak kullanılmaktadır. Taşbaşı Mahallesi'nde yer alan bina, kentsel SİT alanı içinde yer alır.

• Paşaoğlu Konağı (Etnografya Müzesi): 1896 yılında inşa edilen Paşaoğlu Konağı, 19. yüzyıl sivil mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. 1987'de restore edilerek Etnografya Müzesi olarak hizmete açılmış ve içinde 2.121 eser barındırmaktadır.

• Osman Paşa Şadırvanı: Ordu'da 1842 yılında inşa edilen Osman Paşa Şadırvanı, 1937'de yıktırılmış ancak 1997'de aslına uygun şekilde yeniden inşa edilmiştir. Ülkemizin sütunları en yüksek şadırvanıdır ve Trabzon Valisi Osman Paşa tarafından yaptırılmıştır.

• Yasonburnu Yarımadası: Ordu'nun Perşembe ilçesinde, Çaytepe köyü sınırlarında yer alan Yasonburnu, 1869 yılında inşa edilen bir kiliseye ev sahipliği yapmaktadır. Yarımada, doğal güzellikleri ve tarihi yapılarıyla önemli bir turistik ve kültürel mekândır.

Yöresel Mutfak

• Pancar Çorbası
• Mısır Unlu Kara Lahana Sarması
• Mısır Unu Yağlaşı
• Ordu Yağlısı
• Sakarca Mıhlaması
• Mezgit Buğulama
• Pezik Kavurması
• Gürcü Kavurması
• Hoşkıran Kavurması
• Galdirik Kavurması
• Lobyé
• Hamsi Tava
• Mısır Yarmalı Aş Sarması

Yönetim

Vali

Ordu'da aktif olarak Valilik görevini Muammer Erol yürütmektedir. Erol, 10.08.2023 tarih ve 32275 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2023/376 sayılı Cumhurbaşkanlığı Atama Kararı gereğince, 21.08.2023 tarihinden itibaren Ordu Valisi olarak görev yapmaktadır.