Karaman ekşikara üzümü, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Karaman iline özgü, mahreç işaretiyle tescillenmiş yerel bir üzüm çeşididir. Latince adı Vitis vinifera L. olan bu tür, hem taze hem de kuru olarak değerlendirilen meyve grubuna dahildir. 08 Aralık 2022 tarihinde Karaman Ticaret ve Sanayi Odası tarafından coğrafi işaretle tescillenmiştir.

^{Karaman Ekşikara Üzümü (Karaman Valiliği)}

Ürün Nitelikleri

Karaman ekşikara üzümü; koyu siyah renkli, puslu görünümlü ve oval-küresel şekilli taneleriyle tanınır. Tane ağırlığı 3–4 gram arasında değişirken, salkımları 150–200 gram ağırlığında, konik yapılı ve dolgun formdadır. Çiçek yapısı fonksiyonel dişi olan bu üzüm, kısa budamaya uygun, kuvvetli ve verimli asma kütüklerinde yetişir.

Üzümün belirgin ekşi tadı, olgunluk döneminde bile üzüm suyundaki %5’in üzerindeki asit oranından kaynaklanır. Hasat genellikle ağustos ve eylül aylarında yapılır; suda çözünür kuru madde miktarı 16°Briks’e ulaştığında başlanır ve 22–24°Briks’e kadar devam eder.

Ekolojik ve İklimsel Koşullar

Karaman ili, ortalama 1033 metre rakımı ve yıllık 11,6°C sıcaklığıyla bağcılık için ideal bir iklim sunar. Kurak-yarı kurak karakterdeki bu iklim, kışları soğuk ve yazları sıcak olmakla birlikte, düşük nispi nem düzeyi sayesinde vejetasyon döneminde fungal hastalıkların gelişimini sınırlandırır.

Üzüm bağları, dağ-ova meltemlerinin etkili olduğu yamaçlara kurulmuştur. Bu mikroklima, erken bahar soğuklarında hava sirkülasyonu sayesinde don riskini azaltır. Toros Dağları’na bakan yamaçlardaki tarihi şırahane ve depolama yapıları, bölgede üzüm üretiminin köklü geçmişine işaret eder.

Üretim Süreci

Fidan Dikimi: Fidanlar şubat–mart aylarında, 30 cm genişliğinde ve 40 cm derinliğinde açılan çukurlara dikilir. Dikim öncesi fidanlar bir gün suda bekletilir, kök ve dal budamaları yapılır. Dikim sırasında çiftlik gübresi ve taban gübresi uygulanır; ardından can suyu verilir ve fidan çevresi kümbetle kapatılır.

Toprak İşleme: Sonbaharda yaprak dökümünden sonra ve ilkbaharda geç donlardan sonra toprak işlenir. Yabancı otlarla mücadele için ilkbahar ve yaz aylarında 2–4 kez çapa yapılır.

Gübreleme: Asmanın gelişimi için 3–4 yılda bir dekara 3–4 ton yanmış çiftlik gübresi verilir. Azotlu gübreler tomurcuklanma öncesi uygulanırken, fosfor ve potasyum gübreleri erken dönemde kök bölgesine yakın verilmelidir. Sulanan bağlarda gübreleme iki aşamada yapılır; sulanmayan bağlarda ise tek seferde uygulanır. Gübre miktarları toprak ve yaprak analizlerine göre belirlenir.

Budama ve Hasat: Ocak–mart aylarında karışık budama yapılır. Hasat ağustos ve eylül aylarında gerçekleştirilir.

Kurutma: Üzümler güneşte, gölgede veya kapalı mekânlarda kurutulabilir.

Ambalajlama ve Muhafaza: Yaş üzümler tahta veya oluklu mukavva kasalarda ambalajlanır; kuru üzümler ise UV ışıklarına dayanıklı çuvallarda veya plastik kasalarda, 24°C’yi geçmeyen sıcaklıkta muhafaza edilir. Ambalajlar 250 g, 500 g, 1 kg ve 25 kg’lık birimlerde hazırlanır.

Coğrafi Bağ ve Denetim

Karaman ekşikara üzümünün üretimi, yalnızca Karaman ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün ün bağı, bölgenin tarihsel ve ekonomik yapısıyla doğrudan ilişkilidir. Denetimler, Karaman Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır; üretim metoduna, fiziksel özelliklere ve işaret kullanımına odaklanır.