Niğde Kelle Söğüş, Niğde mutfağına özgü geleneksel bir sakatat yemeğidir. Koyun kellesinin özel bir yöntemle pişirilip soğutulduktan sonra ayıklanması ve çeşitli yeşillikler ve baharatlarla servis edilmesi esasına dayanır. 05 Haziran 2024 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Bu tescil, yemeğin yalnızca coğrafi sınır olan Niğde ilinde üretilebileceğini ve Niğde mutfağı ile ün bağı taşıdığını belgelemektedir.

^{Niğde Kelle Söğüş (Türk Patent Ve Marka Kurumu)}

Tanımı ve Özellikleri

Niğde Kelle Söğüş; pişirilip soğutulan kuzu kellelerinden elde edilen yanak, dil ve beyin gibi bölümlerin ayıklanıp doğranmasıyla hazırlanır. Bu et parçaları, beyaz soğan, maydanoz, tuz, pul biber, kimyon gibi malzemelerle harmanlanır ve tercihe göre küp doğranmış domates eşliğinde somun ekmek arasında ya da porsiyon olarak soğuk servis edilir. Saklama koşullarına dikkat edilerek yapılan hazırlık ve servis aşamaları, ürünün hijyenik ve lezzetli olmasını sağlar.

Üretim Süreci

Ürünün yapımında öncelikle mezbahada kesilen kuzu kelleleri, sıcaklıklarının düşmesi için su ile soğutulur ve derisi yüzülerek temizlenir. Kanı arındırmak için soğuk suda bekletilen kelleler, düdüklü tencerede yaklaşık bir saat boyunca pişirilir. Daha sonra etin kolayca ayrılabilmesi için kelleler 3–5 °C sıcaklıkta bir gün boyunca dinlendirilir. Ayıklanan etler tercihe göre doğranır ve servis öncesi doğranmış soğan-maydanoz karışımı ile birleştirilir. Baharatlarla zenginleştirilen yemek, bölge halkı tarafından hem sokak lezzeti olarak hem de ev yapımı olarak tüketilmektedir.

Coğrafi Sınır ve Kültürel Bağ

Niğde Kelle Söğüş, Niğde ilinin geleneksel mutfak kültürüyle bütünleşmiş bir yemektir. Özellikle kış aylarında ve pazar sabahlarında tüketilmesi yaygındır. Bu kültürel süreklilik ve yöre halkı tarafından benimsenmiş olması, ürünün coğrafi işaret alma sürecinde temel etken olmuştur.

Tescil ve Denetim Süreci

Niğde Kelle Söğüş, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınmıştır. Tescil başvurusu Niğde Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış, denetim süreci ise Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde Tarım ve Orman Müdürlüğü ve ilgili meslek odalarının temsilcilerinden oluşan bir denetim kurulu tarafından yürütülmektedir. Denetimler düzenli aralıklarla gerçekleştirilir ve ürünün geleneksel üretim yöntemine uygunluğunu garanti altına alır.

Sunum Biçimi ve Tüketim

Niğde Kelle Söğüş, hem ekmek arasında ayakta tüketilebilen bir atıştırmalık hem de porsiyon olarak sunulabilen bir yemek özelliği taşır. Özellikle yöre halkı tarafından sabah kahvaltılarında tercih edilmesi, bu yemeğin kültürel işlevini de ortaya koymaktadır. Yerel restoranlarda soğuk servis edilerek sunulan bu yemek, sakatat severler için özgün ve besleyici bir seçenektir.