Niğde Tavası, koyun ya da kuzu eti, kuyruk yağı, sarımsak, domates, yeşil sivri biber, tuz ve kırmızı toz biber gibi malzemelerle hazırlanan, taş fırında odun ateşinde pişirilen geleneksel bir fırın yemeğidir. Etin lezzetini ve doğal aromasını ön plana çıkaran bu yemek, sade içeriği ve pişirme yöntemiyle Anadolu mutfağının özgün örnekleri arasında yer alır. Hazırlanan malzemeler çiğden, herhangi bir ön işlem uygulanmadan kat kat dizilerek fırına verilir ve yaklaşık 35–45 dakika arasında pişirilir.

^{Niğde Tavası ( Türk Patent Ve Marka Kurumu )}

Tarihçe ve Kültürel Bağlam

Niğde Tavası’nın geçmişi, bölgenin geleneksel mutfak kültürüne derinlemesine işlemiş köklü bir geçmişe sahiptir. Yörede özellikle özel günlerde ve toplu yemeklerde tercih edilen bu yemek, Niğde iliyle özdeşleşmiş durumdadır. Et ve sebzelerin taş fırında birlikte ve katmanlı pişirilmesi, bu yemeğe karakteristik bir yapı kazandırır. Geleneksel sunumunda genellikle sıcak pide ile birlikte servis edilmesi alışılmış bir uygulamadır.

Hazırlama ve Pişirme Yöntemi

Dört kişilik klasik bir Niğde Tavası hazırlanırken şu oranlar kullanılır: 1 kg koyun ya da kuzu but veya döş eti, 100 g kuyruk yağı, 60 g (yaklaşık 2 baş) sarımsak, 1 kg domates, 0,5 kg yeşil sivri biber, 15 g tuz ve 20 g kırmızı toz biber. Malzemeler iri kuşbaşı şeklinde doğranır; biberler halka halka, sarımsaklar ise bütün olarak hazırlanır. Tepsiye önce etler, ardından sırayla diğer malzemeler dizilir. Son olarak tuz ve toz biber serpilir.

Pişirme işlemi, 200 °C’ye kadar ısıtılmış taş fırında, tepsinin birkaç kez çıkarılıp karıştırılmasıyla yaklaşık 35–45 dakika içinde tamamlanır. Kuyruk yağının yemeğe kattığı aroma, yemeğin ayırt edici özelliklerinden biridir.

Coğrafi İşaret ve Tescil Bilgileri

Niğde Tavası, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Tescil başvurusu 26 Ağustos 2022 tarihinde yapılmış, 25 Temmuz 2023 tarihinde Tescil No: 1421 ile Niğde Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tescil ettirilmiştir. Ürün, sadece Niğde ili sınırları içinde ve geleneksel üretim yöntemlerine sadık kalınarak üretildiği takdirde bu adı taşıyabilir.

Üretim Alanı ve Denetim

Niğde Tavası’nın ün bağı ve üretim yöntemi yalnızca Niğde iliyle sınırlıdır. Bu nedenle ürünün tüm üretim aşamaları coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmek zorundadır. Üretim süreci, Niğde Ticaret ve Sanayi Odası’nın koordinasyonunda; Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi ve Niğde İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden uzman temsilcilerin yer aldığı bir komisyon tarafından yılda en az bir kez denetlenmektedir. Denetimler, ürünün bileşen uygunluğu, pişirme yöntemi ve mahreç işaretinin kullanımına dair hususları kapsar.