Orbikularis Oris Kası, dudakları çevreleyen ve ağız hareketlerinde görev alan komplike bir kas yapısıdır. Tek bir sfinkter kası olmayıp, iç içe geçmiş dört bağımsız kadrandan oluşur ve dudakların kapanması ile büzülmesini sağlar. Bu kas, özellikle üflemeli çalgıların çalınmasında önemli rol oynar.
Anatomik Yapı
Morfoloji ve Bağlantı Noktaları
Orbikularis Oris Kası, ağız çevresini saran ve çok katmanlı yapısıyla dudak hareketlerinden sorumlu temel mimik kasıdır. Basit bir halka kası olmaktan ziyade; farklı yönlerde uzanan liflerin birleşimiyle oluşur. Derin tabakada ağırlıklı olarak buccinator kasından gelen lifler yer alır. Bu lifler ağız köşesinde çaprazlaşarak üst ve alt dudağa uzanır. Yüzeyde ise caninus ve depressor anguli oris (triangularis) gibi kaslardan gelen liflerle ikinci bir tabaka oluşur. Ayrıca quadratus labii superioris, quadratus labii inferioris ve zygomaticus kaslarından gelen eğik lifler de yapıya entegre olur. Kas lifleri üst çenede (maksilla), burun septumunda ve alt çenede (mandibula) çeşitli noktalara bağlanır. Üst dudakta, lateral ve medial olmak üzere iki ana lif bantı vardır. Lateral bant, maksillanın alveolar sınırından başlarken, medial bant burun septumuna tutunur. İki medial bant arasında "philtrum" adı verilen anatomik oluk oluşur. Alt dudakta, mandibuladan köken alan m. incisivus labii inferioris kas lifleri, ağız köşesine yönelerek orbikularis oris’in alt bölümüne bağlanır. Bu bağlantılar, kasın dudakların hem dikey hem yatay yönde hareketini mümkün kılan esnek yapısını oluşturur.
Embriyolojik Köken ve Sınıflandırma
Orbikularis Oris Kası, ikinci brankiyal ark kökenli yüz kaslarından biridir ve embriyolojik olarak yüz mimik kasları grubuna dahil edilir. Bu sınıflama, hem yapısal özellikleri hem de innervasyon kaynağı açısından önem taşır. Kasın lifleri hem içe bakan (derin) hem dışa uzanan (yüzeyel) bileşenler içerdiğinden, farklı embriyonik segmentlerden gelişen yüz kaslarıyla yakın ilişki içerisindedir.
Sinir İnnervasyonu ve Vasküler Beslenme
Orbikularis Oris Kası, yüz sinirinin (nervus facialis – CN VII) bukkal ve mandibular dalları tarafından motor olarak innerve edilir. Duyu lifleri ise trigeminal sinirin (n. trigeminus – CN V) maksiller ve mandibular dallarından sağlanır. Kanlanması genellikle yüz arteri ve üst/labial arter dalları ile sağlanır. Bu vasküler ağ, hem yüzeyel hem de derin tabakalarda yaygın kapiller ağlar oluşturarak dudakların yüksek vasküleritesini mümkün kılar.
Fonksiyon ve Klinik İlişkiler
Orbikularis Oris Kası, dudakların kapatılması, içe bastırılması, ileri uzatılması (örneğin öpme hareketi) ve şekillendirilmesi gibi çok yönlü fonksiyonlar üstlenir. Çiğneme sırasında yiyeceklerin ağızdan taşmamasını sağlar; konuşma, üfleme ve ıslık çalma gibi motor eylemlerde kritik rol oynar. Yenidoğanlarda emme refleksinin temel kasıdır. Klinik olarak, felç durumlarında (örneğin fasiyal sinir paralizisi) dudak kapanamama, ağızdan salya akması ve konuşma bozuklukları gözlenir. Estetik cerrahi ve botoks uygulamalarında, kasın üst dudaktaki medial lifleri hedef alınarak mimik çizgileri (örneğin "dudak üstü çizgileri") hafifletilir.
