Rasim Özdenören (1940-2022), Türk edebiyatında öykü ve deneme türlerinde eserler vermiş, “Yedi Güzel Adam” topluluğunun önemli bir üyesidir. İslami kimliği, insan ruhuna odaklanan anlatımı ve yerli düşünceye vurgu yapan eserleriyle tanınan Özdenören, ayrıntılı betimlemeleri ve şiirsel üslubuyla Türk edebiyatına katkıda bulunmuştur. Şair Alaeddin Özdenören’in ikiz kardeşi olan yazar, kültürel yabancılaşma, modernlik-gelenek çatışması ve bireysel yalnızlık gibi temaları işlemiştir.

Çocukluk ve Gençlik Yılları

Rasim Özdenören, 20 Mayıs 1940’ta Kahramanmaraş’ta, Ayşe Nezahat Hanım ile mühendis Hakkı Özdenören’in oğlu olarak doğdu. Babasının fen memuru olarak görev yapması nedeniyle çocukluğu Kahramanmaraş, Malatya ve Tunceli’de geçti. İkiz kardeşi Alaeddin ile sanatsal ve düşünsel bir ortamda büyüdü, erken yaşlarda edebiyata ilgi duydu.

Eğitim Hayatı

İlkokulu Kahramanmaraş Sakarya, Malatya Cumhuriyet ve Gazi İlkokullarında okudu. Ortaokulu Tunceli’de, liseyi ise Kahramanmaraş Lisesi’nde 1958’de tamamladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 1967’de, Gazetecilik Enstitüsü’nden 1964’te mezun oldu. 1970-1971 yıllarında “Kalkınma İktisadı” üzerine yüksek lisans çalışması için Amerika Birleşik Devletleri'ndeki New Mexico Üniversitesi’nde bulundu, ancak tezini tamamlamadan döndü. Eğitimi, analitik düşünce yapısını ve edebî üretimini şekillendirdi.

Kariyer Süreci

Lise yıllarında Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt, Mehmet Âkif İnan ve Nuri Pakdil ile edebiyat çevresi oluşturdu, Hamle dergisini yeniden yayımladı ve yerel gazetelerde sanat sayfaları düzenledi. İlk öyküsü “Akarsu”, 1957’de Varlık dergisinde çıktı. 1962’de Sezai Karakoç ile tanışması, edebî ve düşünsel dünyasını etkiledi. Yeni İstiklâl gazetesinde öyküler yayımladı; Edebiyat, Mavera ve Yedi İklim dergilerinde yazılar kaleme aldı. Yeni Devir, Zaman ve Yeni Şafak gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. 1975’te Kültür Bakanlığı Bakanlık Müşavirliğine atandı, 1977-1978’de müfettişlik yaptı. Devlet Planlama Teşkilatında (DPT) uzman, yayın ve temsil dairesi başkanı, genel sekreter yardımcısı ve müşavir olarak çalıştı; 2005’te genel sekreter olarak emekli oldu. 2015’ten itibaren Hece dergisinin genel yayın yönetmenliğini üstlendi.

Öne Çıkan Başarılar

Özdenören, eserleriyle çok sayıda ödül kazandı:

• 1978: İki Dünya ile Türkiye Millî Kültür Vakfı Jüri Özel Ödülü
• 1984: Denize Açılan Kapı ile Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Hikâyecisi Ödülü
• 1986: Ruhun Malzemeleri ile Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Denemecisi Ödülü
• 2009: TBMM Üstün Hizmet Ödülü
• 2015: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
• 2015: Necip Fazıl Saygı Ödülü
• 2018: Bayburt Üniversitesi Dede Korkut Bilge Adam Ödülü

Öne Çıkan Çalışmaları ve Katkıları

Özdenören, İslami duyarlılığı modern edebiyatla harmanlayarak Türk edebiyatında özgün bir çizgi oluşturdu. Öykülerinde insan ruhu, kültürel yabancılaşma ve modernlik-gelenek karşıtlığını işledi; denemelerinde bilim, demokrasi ve özgürlük gibi kavramları İslami perspektiften yorumladı. “Yedi Güzel Adam” topluluğuyla yerli düşünceyi güçlendirdi, genç yazarlara ilham verdi. Dilinde Osmanlıca, öz Türkçe ve Batı kökenli sözcükleri ahenkle kullanarak bilinç akışı tekniğiyle kıstırılmışlık ve çıkışsızlık hâllerini anlattı.

Eserleri ve Projeleri

Özdenören’in eserleri öykü, roman ve deneme türlerinde yoğunlaştı:

• Öykü: Hastalar ve Işıklar (1967), Çözülme (1973), Çok Sesli Bir Ölüm (1974), Çarpılmışlar (1977), Denize Açılan Kapı (1983), Kuyu (1999), Hışırtı (2000), Ansızın Yola Çıkmak (2000), Toz (2002), Eylül’ün İlk Günleri (2010)
• Roman: Gül Yetiştiren Adam (1979)
• Deneme: İki Dünya (1977), Müslümanca Düşünme Üzerine Denemeler (1985), Yaşadığımız Günler (1985), Ruhun Malzemeleri (1986), Yeniden İnanmak (1987), Kafa Karıştıran Kelimeler (1987), Çapraz İlişkiler (1987), Yumurtayı Hangi Ucundan Kırmalı (1987), Red ve Tavır (1988), Kısmetin Açtığı Kapılar (1989), Devlet ve İnsan (1990), Eşikteki Özgürlük (1995), Acemi Yolcu (1997), İpin Ucu (1997), Kent İlişkileri (1998), Yüzler (1999), Köpekçe Düşünceler (2002), Ben ve Hayat ve Ölüm (2006), Düşünce ve Dil (2011), Aşk ve Karanlık (2012), Batı ve Biz (2015), Din ve Felsefe (2018)
• Diğer: Hüzünlü Gurbet (2010), Bir Adem Bir Âlem (2016), Edebiyat ve Eleştiri (2017), Öykü ve Roman Üzerine (2019)

Çok Sesli Bir Ölüm ve Çözülme televizyon filmlerine uyarlandı; Çok Sesli Bir Ölüm, 1978’de Uluslararası Prag Televizyon Filmleri Yarışması’nda jüri özel ödülü kazandı.

Hobiler ve İlgi Alanları

Özdenören, edebiyat, tasavvuf, tarih ve kültürel meselelere ilgi duydu. Okumaya, yazmaya ve dostlarıyla edebî tartışmalara odaklanan bir yaşam sürdü. Bilinç akışı tekniğiyle yazdığı öykülerde, kıstırılmışlık ve yalnızlık temalarını işlerken sanatsal duyarlılığını yansıttı.

Özel Hayatı

1971’de Ayşe Çalkaya ile evlendi; çiftin Ömer Ümran ve Merve adında iki çocuğu oldu. İkiz kardeşi Alaeddin Özdenören ile yakın bir ilişki içindeydi. Askerliğini 1972-1974 yıllarında Bursa ve Şırnak’ta yedek subay olarak yaptı.

Son Yılları ve Vefatı

Emekliliğinden sonra yazmaya devam etti; 2015’ten itibaren Hece dergisinin genel yayın yönetmenliğini üstlendi. Edebiyat çevrelerinde aktif kalarak genç yazarlara rehberlik etti.

23 Temmuz 2022’de KOAH rahatsızlığı nedeniyle Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde vefat etti. Cenazesi, 24 Temmuz 2022’de İstanbul Eyüp Sultan Camii’nde kılınan namazın ardından defnedildi.

Mirası ve Etkisi

Özdenören’in eserleri, İslami duyarlılık ve yerli düşünceyi modern edebiyatla birleştiren bir miras bıraktı. Kültürel kimlik ve modernlik üzerine yazıları, edebiyat ve düşünce dünyasında tartışılmaya devam ediyor. TRT Türk’teki Hayat ve Ben ve Kelimeler belgeseli, onun mirasını geniş kitlelere tanıttı.

İlham Kaynağı

“Yedi Güzel Adam” topluluğuyla genç yazarlara ve düşünürlere ilham verdi. Sezai Karakoç, Cahit Zarifoğlu ve Nuri Pakdil ile oluşturduğu edebiyat çevresi, Türkiye’de yerli düşünce hareketini şekillendirdi.