Sultan Kösen, Guinness Dünya Rekorları^【1】  tarafından resmen tescil edilen yaşayan en uzun insan olarak tanınmaktadır. 1982 yılında Türkiye’nin Mardin iline bağlı Derik ilçesinin Alibey köyünde dünyaya gelmiştir. Kökeni kırsal bir topluluğa dayanan Kösen, sıra dışı boy uzunluğuyla yalnızca fizyolojik bir özellik değil, aynı zamanda sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı olduğu bölgelerde yaşanan yapısal sorunların da simgesel bir örneği haline gelmiştir.

^{Sultan Köken - (Anadolu Ajansı)}

Gençliği ve Sağlık Sorununun Ortaya Çıkışı

Sultan Kösen’in çocukluğu, ailesinin geçimlik tarımla uğraştığı Alibey köyünde geçmiştir. Kırsal koşulların belirleyici olduğu bu ortamda kardeşleriyle birlikte tarlada çalışmış, hayvancılık gibi günlük işlerde sorumluluk almıştır. Erken yaşlardan itibaren yaşıtlarına kıyasla olağan dışı bir hızla boyu uzamaya başlamış, bu durum çevresindekilerin dikkatini çekmiştir. Ancak köydeki basit sağlık olanakları nedeniyle, boy uzamasının altında yatan neden uzun bir süre anlaşılamamıştır.

Bu olağan dışı büyümenin nedeni, hipofiz bezinde^【2】  meydana gelen ve büyüme hormonu salgısını kontrolsüz biçimde artıran bir tümördü. Tıbbi literatürde bu durum “akromegali”^【3】  olarak tanımlanmaktadır. Çoğunlukla erişkin yaşta kemik uçları kapandıktan sonra organ ve uzuvlarda büyümeye yol açan bu hastalık, Sultan Kösen’de epifiz plakları^【4】  kapanmadan önce ortaya çıktığı için “devlik” (gigantizm) tablosuna neden olmuştur. Erken tanı ve müdahale olanaklarının sınırlı olması, boy uzamasının ergenlikten sonra da devam etmesine neden olmuştur.

Tıbbi Tanı ve Tedavi Süreci

Sultan Kösen’in fiziksel gelişimi yalnızca boyla sınırlı kalmamış, elleri ve ayaklarında da orantısız büyümeler görülmüştür. Guinness Dünya Rekorları tarafından yapılan ölçümlerde ellerinin uzunluğu 27,5 cm olarak kaydedilmiş ve bu ölçüm, dünyanın en büyük elleri rekorunu da beraberinde getirmiştir. Ayak numarası ise 60 olarak bildirilmiştir; bu ölçü, dünya genelinde standart üretim sistemlerinde bulunmayan bir büyüklüktedir.

Boy uzamasının ve ilgili fizyolojik etkilerin kontrol altına alınması amacıyla, yurt dışında Gamma Knife^【5】  adı verilen radyocerrahi yöntemiyle tedavi uygulanmıştır. Bu yöntemle hipofiz bezindeki tümör hedef alınmış ve büyüme hormonu salgısının kontrol altına alınması sağlanmıştır. Müdahale sonrasında boy uzaması durdurulmuş; bu gelişme, kalp kası ve iç organlarda meydana gelebilecek potansiyel komplikasyonların önlenmesi açısından kritik önem taşımıştır.

Günlük Yaşam ve Karşılaştığı Zorluklar

Sultan Kösen’in 251 cm’ye ulaşan boyu, gündelik yaşamını ciddi biçimde etkilemiştir. Standart konut yapıları, kapı yükseklikleri, tavan mesafeleri gibi fiziksel çevre unsurları onun rahat hareket etmesine engel olmuştur. Toplu taşıma araçları, yataklar, kıyafet ve ayakkabılar gibi temel gereksinimler, özel üretimle karşılanmak zorunda kalmıştır.

Ayrıca iskelet ve kas sistemine binen yük, eklem sağlığını olumsuz etkilemiş ve Kösen zamanla baston kullanmaya başlamıştır. Yürüyüş temposu yavaşlamış; uzun süre ayakta kalmak veya uzun mesafe yürümek sınırlı hale gelmiştir. Bu fiziksel sınırlılıklar, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen unsurlar arasında yer almıştır.

Guinness Dünya Rekoru ve Uluslararası Tanınırlık

Sultan Kösen’in ünü, Guinness Dünya Rekorları tarafından yapılan resmî ölçümlerle uluslararası düzeye taşınmıştır. Tekrarlanan bağımsız ölçümlerde boyunun 251 santimetre olduğu tescillenmiş, aynı zamanda dünyanın en büyük elleri rekoru da kendisine ait olmuştur. Guinness organizasyonu, bu rekorları kamuoyuna tanıtmak amacıyla fotoğraf ve video çekimleri gerçekleştirmiştir.

Kösen, bu tanıtım faaliyetleri kapsamında farklı ülkelere davet edilmiş; fuar, basın toplantısı ve medya etkinliklerinde yer almıştır. Örneğin, Kaliforniya’da Guinness tarafından düzenlenen bir etkinlikte, dünyanın en kısa kadını olan Hintli Jyoti Amge^【6】  ile birlikte kamuoyunun karşısına çıkmıştır. Bu buluşma, Guinness’in uç örnekleri bir araya getirerek farkındalık yaratma stratejilerinden biri olarak kayda geçmiştir.

Toplumsal Etki ve Kültürel Temsiliyet

Sultan Kösen’in yaşam öyküsü, yalnızca sıra dışı fiziksel özelliklerle değil, aynı zamanda büyüme hormonuna bağlı hastalıklara dikkat çekmesi açısından da önem kazanmıştır. Akromegali ve gigantizm gibi sağlık sorunlarının, erken tanı ve tedaviyle önlenebilir sonuçlar doğurabileceği mesajı, onun üzerinden kamuoyuna iletilmiştir. Özellikle kırsal bölgelerde sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı olması nedeniyle yaşanabilecek komplikasyonlar konusunda somut bir örnek teşkil etmiştir.

Bunun yanı sıra, Guinness organizasyonlarında yer alması ve çeşitli ülkelerde kültürel tanıtım faaliyetlerine katılması, Sultan Kösen’i yalnızca bir rekor sahibi değil, aynı zamanda küresel ölçekte tanınan bir kültürel figür haline getirmiştir. Medyada yer alması, belgesellere konu olması ve halkla buluşmaları, onun popüler kültürdeki yerini pekiştirmiştir.

Güncel Durumu

Sultan Kösen, sağlık müdahaleleri sonrasında büyüme hormonunun kontrol altına alınmasıyla birlikte yaşamını daha dengeli bir biçimde sürdürmektedir. Hâlen baston desteğiyle hareket etmektedir. Ulusal ve uluslararası tanıtım etkinliklerine katılımını sürdürmekte; Guinness rekorunu temsilen çeşitli platformlarda yer almaktadır. Yaşam tarzı itibarıyla, kırsal kökenli bir insanın sade alışkanlıklarını korumakta, ancak global tanınırlığıyla kültürel bir simge olarak varlığını sürdürmektedir.