Suluova soğanı, Türkiye'nin Amasya iline bağlı Suluova ilçesinde yetiştirilen, Latince adı Allium cepa L. olan yerel bir soğan çeşididir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmakta olup, 08 Ekim 2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 05 Eylül 2022 tarihinde tescillenmiştir. Tescil işlemi Suluova Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiştir.

Coğrafi Sınır ve Ün Bağı

Suluova soğanı yalnızca Amasya ili Suluova ilçesi sınırları içinde yetiştirilmektedir. Bu coğrafi sınır, ürünün ünüyle doğrudan ilişkilidir. İlçenin iklimsel özellikleri -özellikle nem oranının düşüklüğü- soğanın uzun süre muhafaza edilebilmesini sağlar. Suluova'nın iklimi, soğanın gelişim evrelerinde ihtiyaç duyduğu sıcaklıkları karşılar: ekim döneminde yaklaşık 13 °C, baş bağlama sürecinde 21 °C ve olgunlaşma aşamasında 24–27 °C.

Kültürel ve Ekonomik Değer

Suluova soğanı, ilçenin ekonomik yapısında ve kültürel etkinliklerinde önemli bir yere sahiptir. Her yıl 1 Eylül’de, Suluova’nın kuruluş günü vesilesiyle düzenlenen etkinliklerde soğan yarışmaları yapılır. Bu gelenek, ürünün yerel kimlikteki yerini pekiştirir.

Ayırt Edici Nitelikleri

Suluova soğanı, hem yerel Amasya tohumları hem de Bayramlı, Çalköy, Çamlıca, Çorum Kırmızısı-1 ve -2, Çorum Sarısı, Karaca-1 ve -2, Yayladalı, Banko, Delfos, Osmanbey, 7194 ve Keş gibi çeşitli tohumlarla üretilmektedir. Ayırt edici özellikleri şunlardır:

• Bitki dik yapılıdır; gövde ve boğum arası orta uzunluktadır.
• Yaprak sayısı ve yeşil renk yoğunluğu orta seviyededir.
• Açık alanda yetiştirilir.
• Yumru kabuk rengi kahverengidir; et rengi beyazdır.
• Baş iriliği orta düzeydedir.
• Kök hastalıklarına karşı toleranslıdır.
• Kuru madde oranı yüksektir; kuru kabuğun soğandan ayrılması düşük seviyededir.
• Depolama süresi 6-7 ayı bulur.

Bu özellikleri sayesinde Suluova soğanı dayanıklı bir ürün olarak öne çıkar.

Üretimi

Suluova soğanı yalnızca tohumdan doğrudan tarlaya ekilerek yetiştirilir; arpacık (kıska) ve fide yöntemi kullanılmaz. Aynı araziye üç yıl ara ile ekim yapılabilir. Toprak, tam tavında 1-2 kez pullukla sürülür; kesekli yapı varsa tırmıkla ufalanır ve yabancı otlar temizlenir.

Ekim işlemi günümüzde mibzerle yapılmakta olup, tohumlar 2–3 cm derinliğe, 25–30 cm sıra arası ve 8–12 cm sıra üzeri mesafeyle yerleştirilir. Mantar hastalıkları ve zararlılara karşı mücadele edilir. Hasat, haziran başından eylül sonuna kadar sürer. Hasat sonrası ürün, güneş altında veya açık barakalarda kurutulur; ardından kuru, serin, temiz ve kokusuz depolarda çuval, kasa, sandık veya yığın halinde muhafaza edilir.

Denetim Süreci

Suluova soğanının üretim ve pazarlama süreçleri, Suluova Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yürütülen denetimlerle kontrol altındadır. Denetim mercii; Suluova İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Amasya Üniversitesi Amasya Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu ve Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği uzmanlarından oluşur. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; gerektiğinde veya şikâyet üzerine her zaman gerçekleştirilebilir. Denetimlerde toprak hazırlığı, hasat, depolama koşulları ve mahreç işareti kullanımı kontrol edilir.