Suruç Narı (Latince tür adı: Punica granatum L.), Şanlıurfa il sınırları içerisinde yetiştirilen ve özellikle Suruç ilçesi ile ünlenmiş bir nar çeşididir. Bölgede rengi, tadı ve aromasıyla rağbet gören bir tarım ürünüdür. Suruç Belediyesi tarafından 17 Temmuz 2020 tarihinden itibaren korunmak üzere 27 Temmuz 2021 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil numarası 812 olup, coğrafi işaretin türü "Menşe adı"dır.

Ayırt Edici Özellikleri

Suruç Narı, kabuk rengi sarı ana fon üzerinde kırmızı ve pembe renk tonlarında, iri ve orta iriliğe sahip bir nardır. Taneleri iri ve kolay tanelenme özelliğine sahiptir. Yumuşak çekirdekli ve mayhoş-tatlı tadından dolayı genellikle sofralık nar olarak tüketilir.

Suruç Narı, yetiştirildiği coğrafi alanın iklim özellikleri (mikroklima), geçirgen, nemli ve serin toprak yapısı, meyve oluşumu dönemindeki kuru hava koşulları ve ideal güneşlenme olanakları sayesinde kendine özgü özelliklerini kazanır. Meyvenin yaklaşık %60'ını taneler oluşturur. Pembe-açık kırmızı renkte, yumuşak tanelidir ve orta ince, elastik bir kabuk yapısına sahiptir.

Suruç Narının meyve suyu randımanı en az %45'tir. Asitlik özelliği bakımından hem tatlı nar (sitrik asit cinsinden titrasyon asitliği %1'den az) hem de mayhoş nar (sitrik asit cinsinden titrasyon asitliği %1-2 arasında) grubunda yer alır. Meyve ağırlığı 250-650 gram aralığındadır. Şekil olarak tam yuvarlak olmayıp, sap ve taç ekseni üzerinden hafif basıktır. Suda çözünebilir kuru madde miktarı (briks değeri) en az %15, fenolik madde içeriği ise en az 1300 mg/L'dir. İçerdiği başlıca organik asitler sitrik asit, askorbik asit ve malik asit iken, başlıca fenolik bileşikler kuarsetin, kafeik asit ve kateşindir.

^{Suruç Narı Görüntüsü (Anadolu Ajansı)}

Üretim Metodu

Suruç Narı, çok yıllık, çalı formunda, kuvvetli kök sistemine sahip, çok gövdeli ve sık dallı bir bitkidir. Meyvesi iri ve üstten hafif basık küre şeklindedir. −10∘C'ye kadar düşük sıcaklıklara dayanabilen, çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişebilen, bakımı kolay, uzun süre ağaçta kalabilen ve depolamaya uygun bir tarım ürünüdür. Belirtilen coğrafi sınır, yaz ve sonbahar aylarında nar yetiştiriciliği için son derece uygun iklim şartlarına sahiptir. Yıllık ortalama 500 mm yağış yeterli olmakla birlikte, özellikle ilkbaharda düşen yağışlar tercih edilir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları, kaliteli meyve oluşumunu olumlu etkiler.

• Bahçe Tesisi: Dikim yapılacak yerin tesviyesi ve derin sürüm yapılır. Sonbahar aylarında 40-60 cm derinlik ve çapta dikim çukurları açılır. Üst toprağa yanmış çiftlik gübresi karıştırılarak çukurlar doldurulur. Dikim aralıkları 2 m ile 6 m arasında değişir (ideal olarak 3×3 m veya 3x4 m). Etkin havalanma ve güneşlenme için dikim sıraları genellikle kuzey-güney doğrultusunda yapılır. Bahçe tesisi genellikle tüplü köklü fidanlarla oluşturulur.

• Toprak ve İklim İstekleri: Suruç Narı toprak yönünden seçici değildir; silisyumlu, çakıllı, kumlu, kireçli ve killi gibi çeşitli toprak tiplerinde yetiştirilebilir. Alkali ve asit topraklarda da yetişir, tuzluluğa orta derecede dayanıklıdır ve aşırı toprak nemine dayanıklıdır. En uygun gelişmeyi kuru ve sıcak hava koşullarında, geçirgen, nemli ve serin topraklarda gösterir.

• Budama: Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan önce yapılır. Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır. Verim budamasında meyve verecek dallarda uç alma yapılmamalıdır. Suruç Narı genellikle üçüncü yıldan itibaren meyve verir. Geliştirme budaması için yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Ortalama 20 yıldan sonra verimden düşebilir.

• Gübreleme: Sonbahar-kış aylarında dekara 2-3 ton iyi yanmış çiftlik gübresi verilmesi ve çapa ile toprağa karıştırılması istenir. Azotlu gübreler ilkbahar ve yaz başlarında iki defa verilir. Fosforlu gübreler çiçeklenme, meyve tutumu ve kök gelişimi için önemlidir.

• Sulama: Genellikle nemli ve serin toprak şartları istenir. Yağışların yeterli olmadığı dönemlerde sulama şarttır. Sulamanın az ve sık yapılması uygun olur (genellikle 7-10 gün aralıklarla). Hasattan 10-15 gün önce meyvelerde kabuk çatlaması sorununu önlemek için sulamaya son verilmelidir.

• Zirai Mücadele: İlgili mevzuata uygun bitki koruma ürünleri ile zirai mücadele yapılır. Yabancı otlar mekanik olarak traktörle veya el çapası ile temizlenir.

• Hasat: Nar hasadı genellikle ağustos sonunda başlar, kasım ortalarına kadar devam eder. Hasat sonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmeli ve makas yardımıyla el ile yapılmalıdır. Hasat edilen meyveler yumuşak bir şekilde kasalara bırakılmalı ve kaliks kısmının zarar görmemesine dikkat edilmelidir.

^{Karaköprü ve Suruç Narı Görseli (Anadolu Ajansı)}

Depolama ve Muhafaza Koşulları

Suruç Narı, modern muhafaza yöntemleriyle uzun süre piyasaya pazarlanabilir. Soğuk hava depolarında gıda ile temasa uygun plastik torbalarda, yaklaşık 6∘ C ve %85-90 nem oranında 6 aya kadar veya modifiye atmosfer (MAP) uygulamaları ile 7 aya kadar muhafaza edilebilir. Klasik muhafazada ise temiz, kuru, serin ve güneş görmeyen ortamlarda, sağlam nar meyveleri sergi halinde veya kasalama şeklinde 2 aya kadar depolanabilir.

Denetim

Suruç Narı coğrafi işaretinin denetimleri, Suruç Belediyesi koordinatörlüğünde; Suruç Belediyesi, Şanlıurfa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Suruç İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesinden birer üyenin katılımı ile en az 3 kişiden oluşan denetim mercii tarafından gerçekleştirilir. Denetim yılda en az bir defa yapılır ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca raporlanarak her yıl düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur. Denetim mercii, coğrafi işaretin kullanım biçiminin uygunluğunu, ürünün hasadı, depolama ve muhafaza koşulları ile "Üretim Metodu" bölümünde belirtilen hususlara uygun üretimin yapılıp yapılmadığını denetler.