Tonya, Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Trabzon iline bağlı bir ilçedir. Doğal güzellikleri ve özgün kültürel yapısıyla bilinir. Yemyeşil dağlara, kendine has geleneklere ve yüzyıllardır süregelen el yapımı bıçakçılık geleneğine sahiptir. Karadeniz coğrafyasının özelliklerini taşır. Trabzon şehir merkezine yaklaşık 65 kilometre uzaklıktadır.

^{Tonya Kadıralak Yaylası. (Pexels)}

Tarihçe

Tonya'nın tarihi antik çağlara kadar uzanır. Bölgedeki arkeolojik araştırmalar, ilk yerleşimlerin MÖ 2000'li yıllara kadar uzandığını göstermektedir. Farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bizans İmparatorluğu döneminde stratejik öneme sahip olmuştur. 1461 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Trabzon'u fethetmesiyle Türk hakimiyetine girmiştir. Uzun yıllar Akçaabat ilçesine bağlı bir nahiye olarak kalmıştır. 5 Mart 1954 tarihinde 6324 sayılı kanunla ilçe statüsü kazanmıştır. İlçe, kurulduğu merkez mahallenin adını taşımaktadır.

Coğrafya ve İklim

Tonya, Trabzon'un güneybatısında, denize paralel dağların iç kesimlerinde konumlanır. Arazi yapısı dağlık ve engebelidir. İlçenin büyük bir kısmı ormanlarla kaplıdır. Karadeniz ikliminin etkisi altındadır; yazları ılık ve yağışlı, kışları ılık ve kar yağışlıdır. Yıl boyunca düzenli yağış alır. Fol Deresi ve kolları, ilçenin bilinen akarsularıdır ve yöre halkı için önemlidir.

^{Canikdere Şelalesi Tonya. (Pexels)}

Ekonomi

Tonya'nın ekonomisi tarım, hayvancılık ve el sanatlarına dayanmaktadır. Verimli topraklarda fındık, mısır, patates ve çeşitli meyveler yetiştirilmektedir. Yüksek rakımlı yaylalarda küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır. İlçenin ekonomik ve kültürel değeri el yapımı bıçakçılık geleneğidir. Tonya bıçakları, kalitesi ve özgün tasarımlarıyla bilinir ve ilçe ekonomisinde yer alır.

Tarihi Yapılar

Tonya ve çevresinde, geçmişten günümüze ulaşan bazı tarihi yapılar mevcuttur. Osmanlı döneminden kalma camiiler, geleneksel Karadeniz mimarisini yansıtan ahşap evler ve taş çeşmeler bunlardandır. Özellikle ilçenin yüksek köylerindeki bazı eski yapılar, bölgenin tarihi dokusunu temsil etmektedir. Bu yapılar, yörenin kültürel mirasının parçalarıdır.

Turizm ve Kültür

Tonya, doğası ve kültürü ile alternatif turizm için potansiyel taşımaktadır. Yaylaları (Kadıralak Yaylası gibi), trekking parkurları ve köy yaşamı, doğa severler ve fotoğrafçılar için ilgi çekici olabilir. İlkbaharda açan endemik mavi yıldız çiçekleriyle bilinen Kadıralak Yaylası, ziyaret edilebilecek yerlerden biridir.

Tonya, Karadeniz'e özgü kültürel özellikleri yansıtmaktadır. Yöresel yemekleri (karalahana sarması, mısır ekmeği, hamsili pilav, pancar çorbası vb.), halk oyunları (horonun farklı çeşitleri) ve geleneksel el sanatları (demircilik ve bıçak yapımı) bölge kültürünün unsurlarıdır.

Son olarak Tonya bıçağı, Trabzon’un Tonya ilçesinde üretilen ve bölgenin geleneksel el işçiliği kültürünü yansıtan bir bıçak türüdür. Tarihi, yüzyıllar öncesine dayanan bu el yapımı bıçaklar, özellikle dayanıklılık, keskinlik ve işlevsellik özellikleriyle öne çıkmaktadır. Yapımında çoğunlukla çelik, demir ve boynuz gibi doğal malzemeler kullanılmaktadır. Tonya bıçağı, yalnızca bir kesici alet olarak değil, aynı zamanda yerel zanaatkârlığın teknik bilgi birikimini ve kültürel sürekliliğini temsil eden bir ürün olarak değerlendirilmektedir. 

^{Tonya Merkez, Eski Festivaller. (Tonya Belediyesi)}