Türk Telekom Opera Salonu, İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde yer alan Atatürk Kültür Merkezi (AKM) binası içinde konumlanmış bir sahne sanatları salonudur. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen yeniden inşa projesi kapsamında 2021 yılında tamamlanarak kullanıma açılmıştır. Yapı, İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü başta olmak üzere çeşitli sanat kurumlarının kullanımına tahsis edilmiştir.

^{Türk Telekom Opera Salonu (AKMİstanbul)}

Fiziksel Konum ve İdari Bağlantı

Salon, İstanbul’un merkezi bir bölgesi olan Taksim Meydanı’nda, Atatürk Kültür Merkezi kompleksinin bir parçası olarak konumlanmaktadır. Atatürk Kültür Merkezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olup, salonun işletmesi de bu çerçevede yürütülmektedir. Yapı, 1969 yılında açılan ancak zamanla işlevsel ve fiziksel yetersizlik gerekçesiyle kapatılan eski AKM’nin yerine inşa edilmiştir.

^{AKM İçinde Yer Alan Türk Telekom Opera Salonu Konumu (AKMİstanbul)}

Yapısal ve Akustik Özellikler

Türk Telekom Opera Salonu, Atatürk Kültür Merkezi binasının Taksim Meydanı’na bakan ana cephesinin merkezinde yer almaktadır. Cephe, 15.000 adet özel üretim seramik parçası ile kaplanmış olup, bu düzenleme Opera Salonu’nu dışardan tanımlayan en belirgin mimari unsur hâline getirmiştir.

Salonun iç yapısı, fiziksel, teknik ve akustik analizler doğrultusunda at nalı biçiminde planlanmıştır. Bu form, özellikle doğal akustiğin dağılımı ve yankı süresinin kontrolü açısından tercih edilmiştir. Mekân, uluslararası opera salonlarında aranan reverberasyon süresi ve ses netliği gibi akustik parametrelere uygun olacak şekilde projelendirilmiştir.

İç Mekân Akustiği ve Malzeme Seçimi

Yan duvar kaplamaları, yansıma ve emilimi dengelemek amacıyla akustik ihtiyaçlara göre özel olarak tasarlanmıştır. Döşeme malzemesi olarak, ses yutuculuğu yüksek tekstil ürünlerinden kaçınılmış; bu nedenle salon genelinde ahşap zemin kullanılmıştır. Halı veya yumuşak zemin kaplamaları gibi ses soğuran unsurların tercih edilmemesi, yansımalı sesin korunmasını amaçlamaktadır.

Koltuk yapısı, ses iletimini ve emilimini dengelemek üzere uygun akış direncine sahip tekstil kumaşlarla kaplanmıştır. Ayrıca koltukların alt yüzeylerinde ses yutucu panel bileşenleri yer almaktadır. Bu tasarım, salonun boş olduğu durumlarda dahi ses davranışının bozulmamasını sağlamaya yönelik olarak geliştirilmiştir.

Salon Geometrisi ve Seyirci Dağılımı

Salon, parter ve iki balkon düzlemine sahip olup toplam 2.040 koltuk kapasitesine sahiptir. İzleyicilerin tamamı için doğrudan sahne görüşü sağlayan elipsoit plan uygulanmıştır. Oturma düzeni, görüş engelini azaltmak ve merkezi sahne odaklılığı korumak üzere kademelendirilmiştir.

Orkestra ve Sahne Donanımı

Orkestra çukuru, 85 kişilik bir orkestrayı barındırabilecek biçimde, yaklaşık 125 m² büyüklüğünde tasarlanmıştır. Bu alan, sahneyle bütünleşik biçimde alt kattan erişim sağlayacak şekilde konumlandırılmıştır.

Sahne üzerinde yer alan asansörlü zemin sistemleri, dekorların eşzamanlı olarak indirilip çıkarılmasına imkân tanımaktadır. Bu sistem, dekor yükleme alanında yapılan hazırlıkların sahneye hızlı biçimde aktarılmasını sağlar. Aynı şekilde, yan sahnelerde dekor kurulumu ve geçişler için ayrılmış hareketli alanlar mevcuttur.

Aydınlatma Sistemi

Salon tavanında yer alan aydınlatma sistemi, üfleme yöntemiyle şekillendirilmiş özel cam parçalardan oluşmaktadır. Bu sistem, performans sırasında sahneyle görsel rekabete girmeyecek şekilde tamamen tavana gömülebilir niteliktedir. Ayrıca, koreografiye entegre olabilecek hareketli bir dijital komut altyapısı ile çalışmakta olup, gerektiğinde sahneyle eşzamanlı görsel bütünlük oluşturabilir.

^{Türk Telekom Opera Salonu (AKMİstanbul)}

Yapım Süreci ve Mimari Kurgu

Atatürk Kültür Merkezi (AKM) binası ile birlikte inşa edilen Türk Telekom Opera Salonu, 2019 yılında başlatılan yeniden yapım süreci kapsamında projelendirilmiştir. Yapının tasarımı, mimar Murat Tabanlıoğlu tarafından gerçekleştirilmiştir. Tabanlıoğlu, aynı zamanda 1969 yılında tamamlanan orijinal AKM binasının mimarı olan Hayati Tabanlıoğlu’nun oğludur. Bu bağlamda yapı, önceki binanın bazı mimari ilkelerine gönderme yapmakla birlikte, yapım sürecinde teknik, statik ve işlevsel koşullar öncelikli olarak ele alınmıştır.

Mimari Tasarım Yaklaşımı

Yeni AKM binası, orijinal yapının cephe kompozisyonunu, katmanlı kütle ilişkisini ve merkezi sahne yerleşimini sürdürmekle birlikte, güncel yapı yönetmeliklerine göre yeniden tasarlanmıştır. Tasarım sürecinde yapının depreme dayanıklılığı, yangın tahliye senaryoları, akustik performans kriterleri, ısı yalıtımı, erişilebilirlik ve kamusal alan ilişkisi gibi parametreler belirleyici olmuştur.

Bu yapı, estetik unsurların ötesinde, kamuya açık kültürel birimlerin mekânsal düzenlenmesi ve sahne sanatlarına yönelik altyapı gereksinimleri temel alınarak şekillendirilmiştir. Opera salonu, binanın ön cephesine entegre edilmiş birimlerden biri olup, hem mimari hem de teknik olarak binanın ana taşıyıcı unsurları ile uyumlu bir şekilde konumlandırılmıştır.

İnşaat ve Uygulama Süreci

AKM kompleksinin inşa faaliyetleri, 2019 yılı başında başlamış ve yaklaşık iki yıl içerisinde tamamlanmıştır. Yapım süreci, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın koordinasyonunda, çeşitli taşeronlar ve teknik danışmanlık şirketleri aracılığıyla yürütülmüştür. İnşa aşamaları, kabuk yapı, iç mekân yerleşimi, mekanik-elektrik altyapı ve sahne teknolojilerinin kurulumunu içeren dört ana başlıkta uygulanmıştır.

Yapım sürecinde, önceki yapının korunmasına yönelik herhangi bir restorasyon ya da adaptasyon yöntemi uygulanmamış, bunun yerine tamamen yeni bir yapı inşa edilmiştir.

Kullanım Biçimi ve Etkinlik Programları

Türk Telekom Opera Salonu, İstanbul Atatürk Kültür Merkezi (AKM) bünyesinde yer alan ve programlaması büyük ölçüde İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü tarafından yürütülen bir gösteri mekânıdır. Bunun dışında, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve çeşitli özel veya uluslararası sanat kuruluşları tarafından da belirli dönemlerde kullanıma alınmaktadır. Salonun kullanımı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile bağlı sanat kurumlarının hazırladığı sezon takvimleri doğrultusunda planlanır.

Gösterim Türleri

Salon, sahne alanı, teknik altyapısı ve oturma kapasitesi dikkate alınarak farklı türlerde gösterimlerin gerçekleştirilmesine olanak tanıyacak şekilde yapılandırılmıştır. Etkinlik türleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Opera temsilleri: İstanbul Devlet Opera ve Balesi repertuvarında yer alan yapımlar, sezon programı kapsamında bu mekânda sahnelenmektedir.
• Bale prodüksiyonları: Klasik ve modern koreografi temelinde hazırlanmış bale çalışmaları, teknik gereksinimlere uygun olduğu sürece bu salonda icra edilir.
• Senfonik konserler: İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ve diğer orkestralar tarafından verilen konserler, belirlenen takvime bağlı olarak gerçekleştirilir.
• Modern dans yapımları: Bağımsız koreograflar veya dans toplulukları tarafından yürütülen çağdaş dans gösterimleri, mekânın teknik kapasitesine göre düzenlenir.
• Tiyatro gösterileri: Sahne kurulumu büyük alan gerektiren tiyatro oyunları için salon dönemsel olarak tahsis edilir.
• Uluslararası konuk etkinlikleri: Yurt dışı kaynaklı gösteri grupları, protokol veya anlaşmalar çerçevesinde bu alanda gösterim yapar.
• Kültürel festivaller: Belirli temalara veya takvimsel dönemlere göre düzenlenen kültür-sanat etkinlikleri kapsamında salon geçici olarak kullanılır.

Yan Kullanım Alanları

Opera ve benzeri yapımların dışında, salon çeşitli yan faaliyetler için de kullanılmaktadır. Bu kullanım alanları şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Prova çalışmaları: Gösterim öncesi teknik ve sanatsal hazırlıkların gerçekleştirilmesi için salon, program dışı saatlerde prova alanı olarak işlev görür.
• Eğitim temelli gösterimler: Öğrenci gruplarına veya genç izleyici kitlelerine yönelik olarak kısaltılmış ya da açıklamalı gösterim programları düzenlenmektedir.
• Tanıtım toplantıları: Yeni sezon programlarının duyurulması veya kamuya açık bilgilendirme etkinlikleri, salonun fuaye bölümü ya da sahne alanında gerçekleştirilir.
• Teknik kullanım: Sahne yönetimi, ses-ışık sistemleri ve mekân işletimi konularında teknik personel için iç eğitim çalışmaları veya denetim faaliyetleri yürütülür.

Biletleme ve İzleyici Erişimi

Türk Telekom Opera Salonu’nda gerçekleştirilen gösterimler, farklı oturma düzenlerine göre fiyatlandırılmış bilet kategorileri üzerinden izleyiciye sunulmaktadır. Oturma düzeni; parter, birinci balkon ve ikinci balkon olmak üzere konum ve görüş açısı temel alınarak sınıflandırılmıştır. Her oturma bölgesi, kendi içindeki konumlara göre farklı ücretlendirme gruplarına ayrılmaktadır.

Bilet satış işlemleri, hem fiziksel gişe noktaları aracılığıyla hem de yetkili dijital platformlar üzerinden yürütülmektedir. Online sistemlerde koltuk seçimi, ödeme ve bilet teslimi gibi işlemler dijital ortamda tamamlanabilmektedir.

Bilet erişim politikası kapsamında, belirli kullanıcı gruplarına yönelik indirimli tarife uygulamaları tanımlanmıştır. Bu gruplar arasında:

• Öğrenciler
• 65 yaş ve üzeri bireyler
• Kültür Bakanlığı çalışanları ve sanat kurumları mensupları yer almaktadır.

İndirim oranları ve uygulama koşulları, gösterim türüne, tarihine ve salondaki koltuk kategorisine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı etkinlikler, protokol ya da kapalı davet statüsünde düzenlendiğinden genel satışa kapalı tutulabilir. Ayrıca salonun belirli bölümleri engelli bireylerin kullanımına uygun olarak düzenlenmiş olup, erişilebilir koltuk alanları için ön rezervasyon gerekliliği bulunmaktadır.

Biletleme sistemi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı kurumlar ile entegrasyon hâlinde çalışmakta; satış verileri sezon sonlarında raporlanarak istatistiksel değerlendirmeye tabi tutulmaktadır.

Adlandırma ve Sponsorluk Uygulaması

Salonun adı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türk Telekom A.Ş. arasında imzalanan sponsorluk sözleşmesi çerçevesinde verilmiştir. Sponsorluk kapsamında firma adı salona tahsis edilmiştir. Bu uygulama, devlet yapılarında özel sektör destekli adlandırma modelleri kapsamında Türkiye’deki örneklerden biri olmuştur.