Türkiye'nin 21. yüzyıldaki hava gücü stratejisi, F-16 filosunu yenilemek üzere dahil olduğu çok uluslu F-35 Lightning II programından, Rusya Federasyonu'ndan S-400 hava savunma sistemi tedariki sonrası yaşanan diplomatik kriz neticesinde çıkarılmasıyla köklü bir değişikliğe uğramıştır. Bu süreç, ülkenin savunma sanayisinde dışa bağımlılığı azaltma hedeflerini pekiştirmiş ve beşinci nesil savaş uçağı ihtiyacını yerli ve milli imkanlarla karşılama projesi olan KAAN'ı stratejik bir önceliğe dönüştürmüştür. Başlangıçta uluslararası bir ortaklıkla karşılanması planlanan bu kritik teknolojik kabiliyet, yaşanan krizin ardından Türkiye için bir bağımsızlık ve teknolojik atılım sembolü haline gelmiştir.

F-35 Programı ve S-400 Krizi

Türkiye, 2000'li yılların başında Türk Hava Kuvvetlerinin gelecekteki ana vurucu gücü olması hedefiyle F-35 Müşterek Taarruz Uçağı (Joint Strike Fighter - JSF) programına ortak olarak katılmıştır. Ancak, ülkenin hava savunma ihtiyaçları doğrultusunda Rusya'dan S-400 Triumf sistemi tedarik etme kararı, ABD ile Türkiye arasında programın seyrini değiştiren bir krize yol açmıştır.

Programdan Çıkarılma Süreci ve Gerekçeler

ABD'li yetkililer, Rus yapımı S-400 radarlarının, F-35 gibi gelişmiş bir platformun gizli nitelikteki radar kesit alanı ve aviyonik ^【1】 bilgilerini tespit edip Rusya'ya aktarma riski taşıdığını ve bu durumun NATO güvenliği için bir tehdit oluşturduğunu ileri sürmüştür. Türkiye ise bu iddiaların teknik bir temele dayanmadığını ve konunun siyasi bir bahane olarak kullanıldığını savunmuştur. Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Amerikalıların S-400 ile F-35'in bir arada olmasının yaratacağı riskleri teknik olarak açıklayamadıklarını belirtmiştir.

S-400 sistemlerinin ilk bileşenlerinin Haziran 2019'da Türkiye'ye teslim edilmesinin ardından ABD, Temmuz 2019'da Türkiye'nin program ortaklığını askıya almış ve Nisan 2021'de programdan resmen çıkarıldığına dair resmi bildirimi Ankara'ya iletmiştir.

Krizin Sonuçları

Bu kararın ardından, mülkiyeti Türkiye'ye ait olan ancak pilot eğitimi için ABD'de bulunan F-35 uçakları teslim edilmemiş ve Türk savunma sanayii şirketlerinin üstlendiği 1.000'den fazla parçanın üretimi sonlandırılmıştır. Bu gelişme, Türkiye'nin beşinci nesil savaş uçağı ihtiyacını karşılamak üzere kendi projesine odaklanmasını zorunlu kılmıştır.

Milli Muharip Uçak: KAAN

F-35 programından çıkarılmanın yarattığı boşluğu doldurmak ve stratejik bağımsızlığı sağlamak amacıyla geliştirilen Milli Muharip Uçak projesi, Türkiye'nin havacılık tarihindeki en önemli girişimlerden biridir. Ana yükleniciliğini Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'nin (TUSAŞ) üstlendiği proje, "KAAN" adıyla anılmaktadır.

^{Milli Muharip Uçak KAAN'ın Resmi Tanıtım Görsellerinden Biri (TUSAŞ)}

Geliştirme Süreci ve Kilometre Taşları

KAAN projesi, Türkiye'nin kendi savaş uçağını tasarlama, geliştirme, üretme ve sertifiye etme kabiliyetini ortaya koymayı hedeflemektedir. Proje kapsamında önemli kilometre taşları şunlardır:

• Hangardan Çıkış: 18 Mart 2023.

• İlk Uçuş: 21 Şubat 2024. KAAN, bu tarihi uçuşla birlikte gökyüzüyle buluşmuştur.

• Gelecek Planları: 2025 yılı içinde ikinci prototipin ilk uçuşunun gerçekleştirilmesi ve takip eden yıllarda test ve geliştirme faaliyetlerinin hızlandırılması planlanmaktadır.

Hedef, KAAN'ın 2030'lu yıllardan itibaren Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki F-16 uçaklarının yerini kademeli olarak almasıdır.

Teknik Özellikler ve Stratejik Yetenekler

TUSAŞ tarafından geliştirilen KAAN, beşinci nesil bir savaş uçağının sahip olduğu en modern teknolojileri bünyesinde barındırmaktadır. Resmi kaynaklara göre uçağın temel yetenekleri şunlardır:

• Hava Hakimiyeti: Artırılmış havadan havaya muharebe menzili ve yeni nesil silahlarla üstün hava muharebe kabiliyeti.

• Düşük Görünürlük ve Dahili Silah Yuvaları: Radar tarafından tespit edilmeyi zorlaştıran (hayalet) gövde tasarımı ve silahların gövde içinde taşınarak radar izinin en aza indirilmesi.

• Süpersonik Hızda Stratejik Taarruz: Yüksek süpersonik hızlarda artyakıcı (afterburner) kullanmadan seyir (süperseyir)^【2】  yeteneği ve dahili silah yuvalarından hassas ve tam vuruş kabiliyeti.

• Artırılmış Muharebe Gücü: Yapay zeka ve nöral ağ desteğiyle pilotun karar verme süreçlerinin desteklenmesi, sensör füzyonu (sensor fusion) ile tümleşik bir durumsal farkındalık sağlanması.

Gelecek Perspektifi ve Stratejik Etkileri

KAAN projesinin başarıyla tamamlanması, Türkiye için askeri ve teknolojik alanda bir çağ atlatma potansiyeli taşımaktadır. Bu teknolojilerin bu dönemde geliştirilmesinin stratejik sonuçları şunlardır:

• Stratejik Özerklik: Türkiye, en kritik savunma sistemlerinden biri olan savaş uçağı tedarikinde dışa bağımlılıktan kurtulacak ve kendi operasyonel ihtiyaçlarına göre bir platforma sahip olacaktır.

• Teknolojik Yetkinlik: Kompozit malzeme, gelişmiş aviyonikler, yapay zeka, sensör teknolojileri ve düşük görünürlük gibi alanlarda kazanılan bilgi birikimi, sivil ve askeri diğer projelere de aktarılarak genel bir teknoloji sıçraması yaratacaktır.

• Bölgesel Güç Dengesi: Beşinci nesil bir savaş uçağını kendi imkanlarıyla üreten ve envanterine alan bir Türkiye, bölgesindeki askeri ve jeopolitik güç dengelerini kendi lehine değiştirme potansiyeline sahip olacaktır.

• Ekonomik Katkı ve İhracat Potansiyeli: Proje, yüksek teknolojili bir ekosistem yaratarak binlerce mühendis ve teknisyene istihdam sağlayacak ve ilerleyen dönemlerde dost ve müttefik ülkelere ihraç edilerek önemli bir gelir kaynağı oluşturabilecektir.