Milli Muharip Uçak (MMU) ya da resmî adıyla KAAN, Türkiye Cumhuriyeti tarafından beşinci nesil bir savaş uçağı geliştirmek amacıyla yürütülen milli bir savunma sanayii projesidir. Proje, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ana yükleniciliğinde, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) koordinasyonunda ve çeşitli yerli alt yüklenicilerin katkılarıyla yürütülmektedir. MMU projesi, Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinden çıkması planlanan F-16 uçaklarının yerini alması amacıyla başlatılmıştır ve Türkiye’nin savunma alanında dışa bağımlılığını azaltma hedefi doğrultusunda öneme sahiptir.

Tarihçe ve Gelişim Süreci

MMU projesi, Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki F-16 uçaklarının yerini alacak yerli ve milli bir savaş uçağı geliştirme amacıyla başlatılmıştır. Projenin ilk prototipi, 21 Şubat 2024 tarihinde Ankara’daki Mürted Hava Meydanı’nda ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir. Bu uçuşta KAAN, 13 dakika boyunca havada kalarak 8.000 feet irtifaya ve 230 knot hıza ulaşmıştır. 

^{KAAN Milli Muharip Uçak (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş)}

Tasarım

KAAN, beşinci nesil savaş uçağı sınıfında yer almak üzere tasarlanmıştır. Bu kapsamda gelişmiş düşük radar görünürlüğü (stealth), ağ destekli harekât kabiliyeti, yüksek manevra kabiliyeti, dijital ikiz teknolojisi, dâhili silah istasyonları, sensör füzyonu ve yapay zekâ destekli görev sistemleri gibi teknolojilerle donatılmaktadır. Uçağın azami irtifası 55.000 feet, azami hızı Mach 1.8, uzunluğu 21 metre ve kanat açıklığı ise 14 metre olarak belirlenmiştir. MMU’nun ilk prototipi, 21 Şubat 2024 tarihinde ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirmiştir. Uçağın çift motorlu yapısı, yüksek performans ve güvenilirlik sağlamaktadır.

^{KAAN Milli Muharip Uçak (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş)}

Yapısal Özellikler

KAAN’ın gövde yapısı, radar kesit alanını minimize edecek şekilde tasarlanmıştır. Kokpit tasarımı, pilotun iş yükünü azaltmak ve durumsal farkındalığını artırmak amacıyla ergonomik ve kullanıcı dostu bir yapıya sahiptir. Ayrıca, uçağın aviyonik mimarisi, gelecekteki teknolojik gelişmelere uyum sağlayacak şekilde modüler olarak planlanmıştır. 

Geliştirme Süreci ve İş Birlikleri

Proje kapsamında yerli ve milli çözümler önceliklendirilmekte; MMU’nun kritik alt sistemleri, yerli sanayi kuruluşlarının katkılarıyla geliştirilmektedir. Bu bağlamda TÜBİTAK BİLGEM, uçağın yaşam destek sistemleri gibi hassas bileşenlerinin geliştirilmesinde aktif rol üstlenmiştir. Aynı zamanda uçak üzerinde kullanılan elektronik harp sistemleri, kompozit yapı teknolojileri ve aviyonik donanımların yerli olarak üretilmesine yönelik AR-GE çalışmaları sürdürülmektedir. 

Dijital İkiz ve Simülasyon Altyapısı

TUSAŞ, MMU’nun dijital geliştirme sürecinde Dijital İkiz Teknolojisi kullanmaktadır. Bu teknoloji sayesinde uçağın tüm yapısal, mekanik ve elektronik bileşenleri dijital ortamda simüle edilmekte; gerçek uçuş verileriyle karşılaştırılarak doğrulama yapılabilmektedir. Bu sistem hem tasarım optimizasyonu hem de bakım öngörüleri açısından avantajlar sunmaktadır. 

Türkiye Yüzyılı Vizyonundaki Yeri

MMU projesi, Türkiye’nin “Milli Teknoloji Hamlesi” ve “Türkiye Yüzyılı” vizyonlarının stratejik bir bileşeni olarak değerlendirilmektedir. Türkiye’nin uluslararası savunma pazarında yüksek teknolojili ürünler sunma kapasitesini artırmayı hedefleyen bu proje, aynı zamanda ileri mühendislik, yapay zekâ ve siber güvenlik gibi birçok alanda teknolojik birikimin oluşmasına katkı sağlamaktadır.

Alt Sistemler ve Yerli Katkılar

MMU projesi kapsamında, uçağın kritik alt sistemlerinin yerli ve milli imkanlarla geliştirilmesine önem verilmektedir. Bu doğrultuda, TÜBİTAK BİLGEM ile iş birliği yapılarak radar kesit alanı testleri için altyapı kurulmuştur. Ayrıca, dijital ikiz teknolojisi kullanılarak uçağın sanal ortamda testleri gerçekleştirilmektedir. 

Aviyonik Sistemleri

Aviyonik sistemler, bir savaş uçağının görev etkinliğini artıran elektronik bileşenler bütünüdür. MMU – KAAN’da kullanılan aviyonik sistemler, görev bilgisayarı, uçuş kontrol sistemi, gelişmiş radar sistemleri, elektronik harp kabiliyetleri, dost-düşman tanıma (IFF), durumsal farkındalık sağlayan ekran sistemleri, sensör füzyonu, sayısal kokpit, veri bağı iletişimi, entegre lojistik destek sistemleri gibi çok yönlü teknolojilerden oluşmaktadır.

TUSAŞ tarafından açıklanan verilere göre KAAN’ın aviyonik mimarisi, açık sistem mimarisi esas alınarak yapılandırılmıştır. Bu yapı sayesinde, sistemlerin gelecekte yükseltilmesi ve modernizasyonu daha kolay hale gelmekte; yerli yazılım ve donanımların entegrasyonu mümkün olmaktadır. Ayrıca, çoklu sensör birleşimi (multi-sensor fusion) ile pilotun durumsal farkındalığı artırılmakta; gelişmiş görev yönetim sistemi ile karmaşık görevler etkin şekilde planlanabilmektedir.

Teknik Özellikler

Milli Muharip Uçak KAAN, beşinci nesil savaş uçağı gereksinimlerini karşılamak üzere geliştirilmiştir.

Özellikler/Features

• Çoklu Görev Profili (Hava-Hava & Hava-Yer) / Multirole (Air-to-Air & Air-to-Ground)
• Süper Seyir Kabiliyeti / Supercruise Capability
• Yüksek Manevra Kabiliyeti / High Maneuverability
• Düşük Görünürlük / Low Observability
• Dahili Silah Yuvaları / Internal Weapon
• Bays Genişletilmiş Harekat Yarıçapı / Extended Combat Radius
• Mevcut ve Gelecek Unsurlar ile Birlikte Çalışabilirlik / Interoperable with Current & Future Assets
• Yüksek Durumsal Farkındalık / High Situational Awareness
• Karar Desteği ile Optimize Edilmiş Pilot Yükü / Optimized Pilot Work Load with Decision Support Capability
• Görüş İçi ve Görüş Ötesi Silahlar / Within & Beyond Visual Range Missiles Employment
• Hassas Vuruş / Precision Strike

Yeni Nesil Aviyonikler / New Generation Avionics

• Entegre Modüler Aviyonikler / Integrated Modular Avionics
• Sensör Füzyonu / Sensor Fusion
• Bütünleşik Radyo Frekans Sistemi / Integrated Radio Frequency System
• Bütünleşik Elektro Optik Sistem / Integrated Electro Optical System
• Bütünleşik Haberleşme Seyrüsefer Tanımlama Sistemi / Integrated Communication Navigation Identification System
• Bütünleşik İşlemci Ünitesi / Integrated Processor Unit
• Geniş Ekran Gösterge Sitemi / Large Area Display
• Kaska Monte Gösterge Sistemi / Helmet Mounted Display

Genel Bilgiler

• Ülke: Türkiye
• Tasarlayan ve Üreten Kuruluş: Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ)
• Proje Koordinasyonu: Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB)
• İlk Uçuş Tarihi: 21 Şubat 2024
• İlk Uçuş Süresi: 13 dakika
• İlk Uçuşta Ulaşılan İrtifa: 8.000 feet
• İlk Uçuşta Ulaşılan Hız: 230 knot
• İkinci Test Uçuşu: 6 Mayıs 2024; 14 dakika süreyle 10.000 feet irtifa ve 230 knot hız 

Uçak Tipi

• Sınıf: Beşinci nesil savaş uçağı
• Yapı: Çift motorlu
• Uçuş Karakteristiği: Süpersonik (Mach 1 ve üzeri hızlarda sürekli seyir yeteneği)
• Çok Rollülük: Hava-hava ve hava-yer görevleri için optimize edilmiş
• Uçuş Performansı: Maksimum G toleransı +9 G

Fiziksel Özellikler

• Uzunluk: Yaklaşık 21 metre
• Kanat Açıklığı: 14 metre
• Yükseklik: Yaklaşık 6 metre
• Azami Kalkış Ağırlığı: 27.000 kg
• Servis Tavanı (Azami İrtifa): 55.000 feet (16.764 m)
• Azami Hız: Mach 1.8
• Maksimum G Kuvveti: +9 G 

Hız ve Uçuş Performansı

  • Azami Hız: Mach 1.8 (yaklaşık 2.205 km/s)

  • Maksimum G Kuvveti: +9 G

  • Manevra Yeteneği: Üst düzey itki-vektör kontrolü hedeflenmektedir (ileri aşamada)

Gövde ve Malzeme Özellikleri

  • Gizlilik Tasarımı (Stealth):

  • Düşük Radar Kesit Alanı (RCS) sağlayan eğimli ve açılı yapı

  • Dahili silah istasyonları

  • Elektromanyetik iz azaltıcı yüzey kaplamaları

  • Malzeme Bileşimi:

  • Yoğun kompozit malzeme kullanımı

  • Radar soğurucu boya (RAM) uygulamaları

  • Isı dayanımlı dış yüzeyler

İtki ve Motor Sistemleri

• Motor Sayısı: 2
• Mevcut Motorlar: General Electric F110
• İtki Kaynağı: Çift motorlu konfigürasyon
• Gelecekteki Motor Planlaması: TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) tarafından geliştirilen yerli motorun entegrasyonu planlanmaktadır. 

Aviyonik ve Sistem Özellikleri

• Radar: Aktif Elektronik Taramalı Dizi (AESA) radar sistemi
• Aviyonik Mimari: Açık sistem mimarisi, modüler yapı
• Sensör Füzyonu: Çoklu sensör verilerinin birleşimi
• Görev Bilgisayarı: Yüksek işlem kapasitesine sahip yerli üretim
• Kokpit: Sayısal kokpit (glass cockpit), kaska entegre görüntüleme sistemine uyumlu
• İletişim: Ağ merkezli harp kabiliyeti, veri bağı iletişimi

Silah ve Mühimmat Kapasitesi

• Silah Taşıma Kapasitesi: Dahili ve harici silah istasyonları aracılığıyla yüksek miktarda mühimmat taşıma kapasitesi
• Silah Sistemleri: Hava-hava ve hava-yer mühimmatlarıyla uyumlu
• Gizlilik (Stealth): Düşük radar kesit alanı (RCS) sağlayacak gövde yapısı ve iç silah istasyonları

Kokpit ve Pilot Arayüzü

• Kokpit Tipi:

 • Sayısal kokpit (glass cockpit)

 • Geniş dokunmatik ekranlar

 • Kaska entegre görüntüleme sistemi (HMD) uyumlu

• Pilot Yardımcı Sistemleri:

 • Sesli uyarı ve akıllı uçuş asistanı

 • Uçuş veri analiz modülleri

Görev Sistemleri ve Aviyonik

• Ağ Merkezli Harp (NCW):

 • Gerçek zamanlı veri paylaşımı

 • Taktik link sistemleri ile diğer hava/savunma unsurlarıyla entegrasyon

•  Yapay Zeka Destekli Sistemler:

 • Görev planlaması ve uçuş sırasında veri işleme

 • Tehdit analizi ve önceliklendirme algoritmaları

•  Elektronik Harp ve Sensör Füzyonu:

 • AESA radar

 • IRST (Infrared Search and Track)

 • Lazer hedefleme ve karşı önlem sistemleri

Otonomi ve İleri Seviye Entegrasyon

• İnsansız Sistemlerle Uyumluluk:

 • İHA’lar ile birlikte görev yapabilme altyapısı

 • Uydu iletişim destekli komuta-kontrol entegrasyonu

• Dijital İkiz ve Simülasyon:

 • Uçak, dijital modelleme yoluyla önceden simüle edilmekte

 • Yapay zeka temelli bakım ve ömür izleme sistemleri geliştirilmekte

Üretim ve Geliştirme Altyapısı

• Ana Üretim Tesisi: TUSAŞ Kahramankazan Merkez Yerleşkesi, Ankara
• Alt Sistem Üretimi: Kahramanmaraş ve diğer şehirlerdeki TUSAŞ tesislerinde çeşitli parçaların üretimi gerçekleştirilmektedir. 

Geliştirme Süreci ve Gelecek Planlaması

• Dijital İkiz Teknolojisi: Uçağın tüm yapısal, mekanik ve elektronik bileşenleri dijital ortamda simüle edilmekte; gerçek uçuş verileriyle karşılaştırılarak doğrulama yapılmaktadır.
• Yerli Motor Entegrasyonu: TEI tarafından geliştirilen yerli motorun 2028 yılına kadar KAAN’a entegre edilmesi hedeflenmektedir.
• Envantere Giriş Tarihi: 2028 yılı olarak planlanmaktadır.

Bu özellikler, KAAN’ın çok rollü (multi-role) savaş kabiliyeti sunmasını mümkün kılmakta; hava-hava ve hava-yer görevlerinde esnek operasyonel kullanıma olanak sağlamaktadır.

^{KAAN Milli Muharip Uçak (Savunma Sanayii Dergilik)}

Cumhurbaşkanlığı’nın Milli Muharip Uçak (MMU) – KAAN Projesine İlişkin Açıklamaları

Milli Muharip Uçak (MMU) projesine dair Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan ilk açıklama, 1 Mayıs 2023 tarihinde Ankara-Kahramankazan’daki Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) tesislerinde düzenlenen “İstikbalin Yüzyılı” başlıklı program kapsamında gerçekleştirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı kaynakları tarafından yapılan resmi duyuruda, projenin geliştirme sürecinde ulaşılan aşamaya dikkat çekilmiş ve platformun resmî adının “KAAN” olduğu açıklanmıştır. 

Aynı gün yapılan törende, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından MMU prototipinin gövdesine tarih atılarak ıslak imza bırakılmıştır. Bu an, çeşitli basın organları ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yayımlanan görsel materyaller ile belgelenmiştir.

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı)}

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (TRT)}

Cumhurbaşkanlığı, ayrıca sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlar ve basın açıklamaları aracılığıyla uçağın yerli ve milli sistemlerle donatılacağı, radar, silah ve görev bilgisayarı gibi alt bileşenlerinin tamamen Türkiye merkezli teknolojilerle geliştirileceğini bildirmiştir.

Bu bağlamda Cumhurbaşkanlığı, MMU–KAAN projesine yalnızca siyasi bir destek değil, aynı zamanda kurumsal düzeyde stratejik bir sahiplenme göstermektedir. Açıklamalar teknik detaylar sunmaktan çok projeye atfedilen stratejik önem ve sembolik değer üzerine yoğunlaşmıştır.

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (TRT)}

Endonezya’ya İhracat Anlaşması (2025)

11 Haziran 2025 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklamaya göre, Türkiye ile Endonezya arasında Milli Muharip Uçak (MMU) KAAN’a ilişkin kapsamlı bir ihracat anlaşması imzalanmıştır. Anlaşma kapsamında toplam 48 adet KAAN uçağı, Türkiye’de üretilerek Endonezya’ya ihraç edilecektir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Dost ve kardeş Endonezya ile imzaladığımız anlaşma çerçevesinde 48 adet KAAN, Türkiye'de üretilerek Endonezya'ya ihraç edilecek.” ifadesine yer vermiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, KAAN’ın üretim sürecinde Endonezya’nın sahip olduğu yerel kabiliyetlerden de yararlanılacağını vurgulamıştır. Açıklamasında ayrıca, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto’nun anlaşmanın imzalanmasındaki rolüne dikkat çekilerek iki ülke arasındaki işbirliği vurgulanmıştır. Erdoğan, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve TUSAŞ başta olmak üzere bu ihracat sürecinde görev alan tüm kurum ve kuruluşları tebrik etmiştir.

Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün aynı tarihte yaptığı açıklamada, söz konusu anlaşma hakkında "Bu proje, ortak üretim, teknoloji paylaşımı ve stratejik işbirliğinin en somut örneklerinden biri olacak" demiştir.

IDEF 2025’te İmzaların Atılması

Endonezya’ya yönelik 48 adet KAAN uçağı satışını kapsayan ticari sözleşmenin imza töreni, 26 Temmuz 2025 tarihinde İstanbul’da düzenlenen 17. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı (IDEF 2025) sırasında gerçekleştirilmiştir. Türk savunma sanayisinin bugüne kadar imzaladığı en büyük ihracat sözleşmesi olarak kayda geçen bu anlaşma, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı öncülüğünde yürütülmüştür.

İmza törenine, T.C. Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün, Endonezya Savunma Bakanı Sjafrie Sjamsoeddin, TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ömer Cihad Vardan, Millî Savunma Bakan Yardımcısı ve TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanvekili Şuay Alpay ile TUSAŞ Genel Müdürü Dr. Mehmet Demiroğlu katılmıştır.

IDEF 2025’te yapılan imza töreni sonrasında Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün, bu gelişmeyi “Tarihin içinde tarihi bir an” olarak nitelendirmiştir. Görgün, “Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Endonezya Cumhurbaşkanı Sayın Prabowo Subianto’nun liderlikleri ve güçlü iradeleri sayesinde filizlenen bu iş birliğini başarı ile hayata geçirmenin büyük gururunu yaşıyoruz.” demiştir.

11 Haziran 2025’te Endonezya Savunma Bakanlığı ile imzalanan “Devletten Devlete (G2G) Tedarik Anlaşması” kapsamında hazırlanan ticari sözleşmenin teknik eklerinin tamamlandığını belirten Görgün, Endonezya’da kurulacak yerel sanayi altyapısının destekleneceğini ve üretim ile mühendislik alanlarında iş birliğinin artırılacağını vurgulamıştır. Projede görev alacak PT RAD ve PTDI gibi Endonezyalı paydaşlara teşekkür etmiştir.

_{IDEF 2025’te yapılan imza töreni, 26 Temmuz 2025 - (GDH Defence)}

KAAN’ın Türkiye Açısından Stratejik Konumu

Milli Muharip Uçak (MMU) – KAAN, Türkiye Cumhuriyeti’nin uzun vadeli savunma, teknoloji ve dış politika hedefleri bağlamında stratejik bir platform olarak konumlandırılmaktadır.

Savunma Sanayiinde Stratejik Özerklik

Türkiye, 2000’li yıllardan itibaren savunma sanayiinde dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla kapsamlı bir millileştirme stratejisi benimsemiştir. KAAN, bu doğrultuda geliştirilen ilk beşinci nesil savaş uçağı olma özelliğiyle, hava kuvvetleri envanterindeki F-16 platformlarının yerini alacak yerli alternatif olarak planlanmıştır.

Yüksek Teknoloji Üretim Yetkinliği

KAAN’ın geliştirme süreci, Türkiye’nin uçak sistemleri entegrasyonu, malzeme bilimi, yapay zekâ, elektronik harp, yazılım mühendisliği ve dijital ikiz teknolojisi gibi çok disiplinli alanlardaki kabiliyetlerini artırma işlevi görmektedir.

^{KAAN Milli Muharip Uçak (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş)}

NATO Uyumlu Ancak Özerk Sistem Mimarisi

Türkiye’nin NATO üyeliği kapsamında sahip olduğu yükümlülükler göz önünde bulundurularak geliştirilen KAAN, ittifakla birlikte çalışabilirlik ilkesine uygun şekilde tasarlanmakta; ancak tam veri kontrolü ve yazılım egemenliği sayesinde dış müdahaleye kapalı, ulusal karar alma süreçlerine entegre edilebilir bir savunma platformu sunmaktadır.

İhracat Potansiyeli ve Bölgesel Etki

KAAN, yalnızca iç güvenlik ve savunma gereksinimlerini karşılamakla kalmayıp aynı zamanda savunma ürünlerinin ihracatı yoluyla ekonomik ve diplomatik etki alanı oluşturma amacı da taşımaktadır. Türkiye’nin mevcut ve potansiyel savunma sanayii müşterileri arasında yer alan Orta Doğu, Güney Asya ve Türk Cumhuriyetleri gibi bölgeler, KAAN için stratejik ihracat hedefi olarak değerlendirilmektedir. Bu yönüyle uçak, jeopolitik etki projeksiyonu aracı olarak da öne çıkmaktadır.

Stratejik Değer

Stratejik değer, bir teknolojik sistemin ya da platformun uzun vadeli ulusal güvenlik, ekonomik sürdürülebilirlik, siyasi bağımsızlık ve uluslararası rekabet gibi çok boyutlu hedeflere katkı sağlamadaki önemini ifade eder.

KAAN’ın stratejik değeri, aşağıdaki başlıklarda somutlaşmaktadır:

1. Uçağın yerli sistemlerle donatılması, dışa bağımlılığı azaltmakta; siber güvenlik ve karar alma süreçlerinde tam egemenlik sağlamaktadır.
2. Malzeme mühendisliği, radar sistemleri, yapay zekâ ve uçuş yazılımları gibi alanlarda ileri düzey yerli bilgi birikimi oluşturulmaktadır.
3. KAAN’ın üretimi, Türkiye’de yüksek vasıflı iş gücü istihdamını teşvik eden, alt yüklenicileriyle birlikte çok katmanlı bir sanayi ekosistemi yaratmaktadır.
4. Beşinci nesil savaş uçağı üretimi, az sayıdaki ülkenin sahip olduğu bir kapasitedir. Türkiye’nin bu kategoriye dâhil olması, askeri teknolojide küresel oyuncu statüsünü desteklemektedir.

^{KAAN ilk uçusunu gerçekleştirdi. (turkishaerospace)}