Urfa (Şanlıurfa) lahmacunu (kıymalı ekmeği), mayasız hamur üzerine, Şanlıurfa yöresinde yetiştirilen İvesi ırkı kuzu etinden elde edilen kıyma, soğan, taze kırmızı biber, coğrafi işaret tescilli Şanlıurfa biberi (isot), domates salçası ve tuz ile hazırlanan iç harcının serilip fırında pişirilmesiyle yapılan geleneksel bir fırıncılık ürünüdür.
Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü
Urfa (Şanlıurfa) lahmacunu (kıymalı ekmeği), fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar ürün grubunda yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "mahreç işareti【1】" olarak tescil edilmiştir. Urfa lahmacununun tescili, ürünün yaklaşık 5000 yıllık bir geçmişe sahip olması, üretiminde kullanılan İvesi ırkı kuzu eti ve Şanlıurfa biberi (isot) gibi coğrafi sınıra özgü bileşenler, sarımsak yerine soğan kullanılması ve başka baharat eklenmemesi gibi ayırt edici üretim metodu ile bu bölgeyle tanımlandığını belgeler.
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Arapça "lahm ü macin" (et ve yoğurulmuş hamur) kelimesinden gelen lahmacun, Şanlıurfa'da "kıymalı" veya "kıymalı ekmek" olarak da bilinir. Mayasız hamurdan yapılmasının nedeni hamurun kalınlaşmasını engellemektir. Geçmişte lahmacun içi evlerde hazırlanırken günümüzde lokantalarda da yaygın olarak tüketilmektedir. 1960'lardan sonra ünü Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden tüm Türkiye'ye yayılmıştır.
Urfa lahmacununu diğer lahmacunlardan ayıran özellikler şunlardır:
- Üretiminde kullanılan etin Şanlıurfa'da meralarda doğal ortamda yetiştirilen İvesi ırkı koyunun kuzusundan temin edilmesi.
- İçeriğinde coğrafi işaret tescilli Şanlıurfa biberi (isot) kullanılması.
- Sarımsak yerine sadece soğan ilave edilmesi ve bunun dışında başka hiçbir baharatın eklenmemesi.
- Kullanılan domates salçasının (frenksuyu) geleneksel olarak damlarda kurutularak hazırlanması.
Nihai üründeki kıyma oranı %35'ten az olamaz.
Üretim Metodu
Urfa (Şanlıurfa) lahmacunu (kıymalı ekmeği) üretiminde kullanılan alet, ekipman, bileşenler ve nihai ürün Türk Gıda Kodeksi yatay ve dikey mevzuatına uygun olmalıdır.
Kullanılan Malzemeler
30 adet Urfa Lahmacunu için:
- 1 kg yağlı kıyma (İvesi ırkı kuzu boşluk kısmından)
- 6 tane iri soğan
- 50 gr domates salçası (tercihen ev yapımı frenksuyu)
- 80 gr Şanlıurfa biberi (isot) (coğrafi işaret tescilli)
- 9 gr tuz
- 500 gr taze kırmızı biber
- 115 cc su
- 2 adet ufalanmış ceviz içi (tercihe göre)
Hazırlanışı
İç Harcın Hazırlanması:
- Sinirleri temizlenmiş yağlı kıyma, taze kırmızı biberle birlikte zırhtan geçirilir veya makinede ince kıyılır. Kuru soğan da zırhla veya makinede ince kıyılır.
- Kıyılmış soğan ve taze kırmızı bibere isot, tuz ve domates salçası eklenir.
- Bu karışıma zırhla çekilen kıyma da ilave edilir, su ile (tercihe göre ceviz de eklenerek) karıştırılır.
Hamurun Hazırlanması ve Pişirme:
- Mayasız hamur hazırlanır. Hazırlanan iç harç, mayasız hamurun üzerine serilerek fırında pişirilir.
Sunum
Urfa lahmacununa mevsimine göre limon, maydanoz, turp, nane, közlenmiş patlıcan (yöredeki adıyla "ölü balcan") ve ayran eşlik eder. Taziye evlerinde kebaplar ve kadayıfla birlikte ikram edilen yemeklerden biridir.
Tescil Süreci ve Detayları
Urfa (Şanlıurfa) lahmacununun (kıymalı ekmeği) coğrafi işaret tescili için Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2013/060 numara ile 2 Mayıs 2013 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 29 Mayıs 2018 tarihinde 353 tescil numarası ile "mahreç işareti" olarak resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi Paşabağı Mahallesi, Adalet Caddesi No:9 Haliliye / Şanlıurfa olarak kayıtlıdır.
