XQ-67A, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL) tarafından geliştirilen ikinci nesil Autonomous Collaborative Platform (ACP – Otonom İşbirlikçi Platform) sınıfında yer alan insansız bir hava aracıdır. Platform, General Atomics Aeronautical Systems, Inc. (GA-ASI) tarafından inşa edilmiştir ve Off-Board Sensing Station (OBSS – Platform Dışı Algılama İstasyonu) görevleri için kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

^{XQ-67A Uçuş Videosu (General Atomics Aeronautical Systems, Inc.)}

Tarihçe ve Gelişim Süreci

XQ-67A’nın ilk uçuşu, 28 Şubat 2024 tarihinde Kaliforniya, Palmdale yakınlarındaki Gray Butte Flight Operations Facility'de gerçekleştirilmiştir. Bu uçuş, XQ-58A Valkyrie ile başlatılan düşük maliyetli, savaşta kullanılabilir, insansız hava araçları geliştirme sürecinin ikinci aşamasını temsil etmektedir. XQ-67A, "genus-species" (cins-tür) yaklaşımına dayalı olarak geliştirilen ilk hava aracı olarak öne çıkmaktadır. Bu yaklaşım, otomotiv endüstrisinden esinlenerek, standart bir platform (genus) üzerine farklı görev kitlerinin (species) entegre edilmesini öngörmektedir.

Teknik Özellikler ve Sistem Bütünleşmesi

XQ-67A'nın tasarımı, görev sistemlerinin (otonomi, görev bilgisayarı, ağ sistemleri, güç ve ısı yönetimi, veri bağlantıları) modüler ve hızlı şekilde entegre edilebilmesine olanak tanımaktadır. Sistem, taktik veri bağı aracılığıyla gerçek zamanlı bilgi alışverişi yaparak insanlı ve diğer insansız sistemlerle koordinasyon kurabilmektedir.

Uçuş Testleri ve Performans

16 Temmuz 2025 tarihinde Kaliforniya Yüksek Çölü'nde gerçekleştirilen uçuş testi sırasında, XQ-67A’ya devlet mülkiyetinde bir otonomi yazılımı entegre edilmiştir. Bu testte araç, hem kendi görev kontrol algoritmalarını başarıyla icra etmiş hem de taktiksel veri bağı üzerinden alınan durum bilgileriyle gerçek zamanlı görev güncellemeleri alarak dinamik görev yürütmüştür. Bu, birlikte çalışabilir insanlı-insansız sistem entegrasyonunda önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir.

Stratejik Önemi

XQ-67A, Hava Kuvvetleri'nin düşük maliyetli, hızlı üretilebilir, çoklu platform entegrasyonuna açık bir hava aracı filosu oluşturma vizyonunu destekleyen kritik bir test aracıdır. Geliştirme süreci, Low Cost Attritable Aircraft Technologies (LCAAT) ve Low Cost Attritable Aircraft Platform Sharing (LCAAPS) programlarının devamı niteliğindedir. Bu programlar, askeri hava araçlarının klasik üretim süreçlerine kıyasla daha kısa sürede ve daha düşük maliyetle hizmete alınmasını amaçlamaktadır.

Kullanım Alanları

XQ-67A, insanlı ve insansız sistemlerin birlikte görev yapabilmesini amaçlayan Crewed-Uncrewed Teaming (C/U-T) konsepti çerçevesinde geliştirilen, çok amaçlı bir otonom hava platformudur. Platform, düşük maliyetli üretimi ve modüler yapısı sayesinde geniş bir görev yelpazesinde kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Başlıca kullanım alanları; gözetleme, hedef tespiti, elektronik harp ve muharip destek faaliyetleridir. Gözetleme ve keşif (ISR) görevlerinde XQ-67A, entegre sensör sistemleri sayesinde geniş alanları uzun süre izleyebilme ve gerçek zamanlı istihbarat sağlayabilme yeteneğine sahiptir. Bu yönüyle, hem sınır güvenliği hem de savaş sahası farkındalığı açısından kritik bir rol üstlenebilir.

Hedef tespiti ve işaretleme işlevlerinde ise platform, ileri hatlardaki hedeflerin konumunu belirleyip bunları insanlı sistemlerle paylaşarak hassas taarruzlara zemin hazırlayabilir. Elektronik harp görevlerinde, düşman radar ve iletişim sistemlerine karşı sinyal karıştırma, bastırma ve aldatma işlevlerini yerine getirebilecek donanım entegrasyonu mümkündür. Böylece yüksek riskli bölgelerde insanlı sistemlerin maruz kalacağı tehditler azaltılabilir. Ayrıca XQ-67A, Off-Board Weapon Station (OBWS) konfigürasyonunda mühimmat taşıma ve hedef angajmanı görevlerine uyarlanabilir, bu da onu aktif muharip destek unsuru haline getirir.

Taktik veri bağlantısı yetenekleri sayesinde XQ-67A, ağ merkezli harp uygulamaları kapsamında hareket eden bir “uçan veri düğümü” gibi çalışabilir. Bu özelliği, görev sırasında insanlı ve diğer insansız platformlarla anlık veri alışverişi yaparak ortak operasyonel farkındalık sağlar. XQ-67A’nın geliştirilmesindeki temel stratejik hedeflerden biri de “affordable mass” yani düşük maliyetli sayısal üstünlük konseptidir. Bu çerçevede, klasik insanlı sistemlere göre daha az maliyetle büyük sayılarda üretilebilmesi, hava kuvvetlerinin nicel kapasitesini önemli ölçüde artırarak caydırıcılığı pekiştirir ve düşman sistemlerine karşı doygunluk yaratacak operasyonel avantaj sunar.