Yağ Camii, Türkiye’nin Adana ili, Seyhan ilçesi, Alidede mahallesi, Ali Münif Yeğenağa caddesi üzerinde yer alan tarihi bir ibadet yapısıdır. Asıl adı Eski Cami olan bu yapı, Ramazanoğlu Halil Bey’in emriyle H. 906 / M. 1501 yılında bir Ermeni kilisesi olan Saint Jacques Kilisesi’nden camiye çevrilmiştir. Caminin kapısının önüne kurulan yağ pazarı nedeniyle halk arasında “Yağ Camii” olarak anılmaya başlanmış ve bu isim günümüze kadar gelmiştir. Vakıf belgelerinde Cam-i Atik ve Cami-i Köhne gibi isimlerle de anıldığı belirtilmektedir. Minarenin inşası ise 1525 yılında tamamlanmıştır.
Tarihçe ve Yapım Süreci
Yağ Camii, Ramazanoğlu Beyliği döneminde inşa edilmiştir. Kiliseden camiye dönüştürülürken, orijinal yapının batı duvarı yıkılarak doğu tarafındaki blok korunmuş ve cami eklenmiştir. Kilisenin doğu-batı doğrultusundaki ibadet yönü güneye çevrilmiş, bu dönüşümle birlikte Selçuklu dönemi Ulu Camii özelliklerini yansıtan bir mimari ortaya çıkmıştır. Daha sonra Ramazanoğlu Halil Bey’in oğlu Piri Paşa tarafından H. 960 / M. 1552-1553 yıllarında camiye ilaveler yapılmış ve yanındaki medrese ile birlikte bir külliye haline getirilmiştir. Taç kapı üzerindeki kitabede şu bilgiler yer almaktadır: “Büyük talih sahibi Sultan Selim Han’ın oğlu Sultan Süleyman Şah Han, Allah zaferini daim eylesin, hükmü zamanında bu medreseyi inşa ettiren ve bu caminin bakımını yaptıran, devletin ileri gelenlerinin emiri, Ramazanoğlu Halil’in oğlu Piri’dir.”
Mimari Özellikler
Yağ Camii, kiliseden dönüştürülen bir yapı olmasına rağmen Osmanlı ve Selçuklu mimari unsurlarını bir arada barındırır. İbadet mekânı avlunun güneyinde yer alır ve enine dikdörtgen planlı, doğu-batı doğrultulu bir alandır. Mekân tonozla örtülüdür ve boyları bir metreyi geçmeyen basık sütunlar, sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Bu sütunlar, loş bir atmosfer oluştururken ibadet alanını daraltmaktadır. Harime giriş kuzey cepheden sağlanır. Caminin kuzeyinde son cemaat yeri ve avlu bulunmakta; avlunun kuzey-batı ve doğu yönlerinde ise Piri Paşa Medresesi (Medrese-i Cedîd veya Yağ Camii Medresesi) olarak bilinen medrese odaları yer almaktadır.
Caminin güney-doğusundaki abidevî taç kapı, dikkat çekici özelliklere sahiptir. Mukarnas kavsarayla süslenmiş ve iki renkli taşla örülmüş basık kemerli bir girişe sahip olan kapı, Selçuklu süsleme anlayışını yansıtan rozetlerle zenginleştirilmiştir. Minare ise kuzey-doğu yönünde yer alır ve düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Minarenin şerefesi, klasik Osmanlı tarzını yansıtmaktadır.
Minber
Yağ Camii’nin minberi, mihrabın sağında yer alır ve 2.70 m genişlik ile 5.07 m uzunluğunda bir alana oturur. Minber; giriş (kapı), gövde (korkuluk, yan aynalıklar ve süpürgelik) ve köşk kısımlarından oluşur. Küfeki kesme taştan yapılan minbere, bir basamakla çıkılır ve giriş basık kemerli bir kapıyla sağlanır. Kapının tepeliği, palmet ve rumi motiflerinin sarmal düzenlemesiyle ajur tekniğinde süslenmiştir. Gövde kısmı, sonsuzluk prensibine dayalı geometrik taş süslemeleriyle dikkat çeker. Yan aynalıklarda eşkenar üçgen formlar, yıldız kesitleri ve çokgen desenler yer alır. Korkuluklar, simetrik rumi ve palmet motifleriyle düzenlenmiş; süpürgelik ise yekpare taştan sade bir şekilde bırakılmıştır. Köşk kısmı, kafes oyma tekniğiyle işlenmiş geometrik yıldız desenleri ve mukarnas başlıklı sütunlar üzerinde yükselen yivli bir külahla tamamlanır. Külahın çevresi, palmet motifleriyle hareketlendirilmiştir.
Yağ Camii, Adana’nın Büyük Çarşı Semti’nde medreseyle birlikte bir külliye olarak varlığını sürdürmekte; kiliseden camiye dönüşüm sürecinde kazandığı mimari özellikleriyle Selçuklu ve Osmanlı sanatının bir sentezini sunmaktadır. Tarihi ve kültürel değeriyle önemli bir yapı olan Yağ Camii, sade taş işçiliği ve özgün süslemeleriyle dikkat çeker.
