Erzurum iline bağlı bir ilçe olan Aşkale, Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek plato kuşağında konumlanmaktadır. Tarihi İpek Yolu üzerinde stratejik bir noktada yer alması, farklı medeniyetlerin etkileşimine zemin hazırlamış ve çeşitli kültürel izlerin oluşmasına katkı sağlamıştır. İlçe ekonomisi temel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmakla birlikte, doğal güzellikleri ve tarihi dokusuyla turizm açısından değerlendirilebilecek alanlara da sahiptir.

^{Eski Aşkale garajı ve demirciler çarşısı (Kaynak: Erzurum belediyesi)}

Tarih

Aşkale ve çevresindeki yerleşim izleri, arkeolojik buluntular ışığında Kalkolitik Dönem'e kadar uzanmaktadır. Bölge, tarihsel süreç içerisinde Urartu Krallığı'nın nüfuz alanına dahil olmuş, ardından Roma ve Bizans İmparatorluklarının egemenliğinde konumunu korumuştur. 1071 Malazgirt Zaferi sonrasında Anadolu'ya yayılan Selçuklu Türkleri tarafından yurt edinilen Aşkale, bu dönemde Türk-İslam kültürünün izlerini taşımaya başlamıştır. Selçukluların ardından İlhanlılar'ın kısa süreli hakimiyetinde kalan bölge, Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleri arasında siyasi çekişmelere sahne olmuştur.

15.yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselişiyle birlikte Aşkale, Osmanlı topraklarına katılmış ve Erzurum Beylerbeyliği'ne bağlı bir sancak merkezi olarak idari ve ticari önem kazanmıştır. İpek Yolu'nun işlek bir güzergâhı üzerinde bulunması, ilçedeki ekonomik faaliyetlerin artmasına ve kültürel temaslara ortam sağlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması sürecinde Aşkale, Rus İmparatorluğu'nun işgaline uğramış ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sırasında önemli ölçüde tahribata maruz kalmıştır. Uzun süren işgal dönemlerinin ardından, Türk Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasıyla birlikte Aşkale, Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları içinde yerini almıştır. Cumhuriyetin ilanını takiben yapılan idari düzenlemelerle Erzurum iline bağlı bir ilçe statüsü kazanmıştır.

^{Aşkale kalesi (Kaynak: Aşkale kaymakamlığı)}

Nüfus-Demografi

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2024 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre Aşkale ilçesinin toplam nüfusu 22.857 kişidir. Bu nüfusun 8.532'si ilçe merkezinde (%37.3), 14.325'i ise kırsal yerleşim birimlerinde (%62.7) ikamet etmektedir. Son yıllarda kırsal bölgelerden ilçe merkezine doğru bir nüfus kayması eğilimi gözlemlenmekle birlikte, nüfusun önemli bir bölümü hala kırsal alanlarda yaşamaktadır.

İlçenin nüfus yoğunluğu, kilometrekareye düşen kişi sayısı bakımından Erzurum il ortalamasının altında seyretmektedir. Yaş yapısı incelendiğinde, nüfusun önemli bir bölümünü gençler oluşturmaktadır. Ancak, ekonomik ve sosyal faktörlere bağlı olarak büyük şehirlere yönelik göç olgusu da yaşanmaktadır. Cinsiyet dağılımı genel olarak dengeli bir görünüm arz etmektedir. Etnik yapı bakımından ilçede ağırlıklı olarak Türk nüfusu bulunmaktadır. Sosyo-kültürel yapı, geleneksel değerlere ve komşuluk ilişkilerine dayalı bir yapıya sahiptir. Eğitim seviyesi, son yıllarda yapılan yatırımlarla birlikte artış göstermesine rağmen, kırsal kesimde eğitim imkanlarına erişimde bazı yapısal zorluklar devam edebilmektedir.

Ekonomi

Aşkale'nin ekonomik yapısı, geleneksel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarımsal üretimde buğday, arpa, şeker pancarı ve patates gibi ürünler öne çıkmaktadır. Hayvancılık sektöründe ise büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önemli bir yer tutmaktadır. Son yıllarda arıcılık faaliyetleri de ekonomik faaliyetler arasında yer almaktadır. İlçede küçük ölçekli sanayi işletmeleri de bulunmakta olup, bunlar genellikle tarımsal ürünlerin işlenmesi ve yerel ihtiyaçlara yönelik üretim yapmaktadır. Erzurum-Trabzon karayolu üzerinde stratejik bir konuma sahip olması, ticaretin de ilçe ekonomisine sınırlı düzeyde katkı sağlamasına olanak tanımaktadır.

Turizm - Kültür - Mutfak

Aşkale, tarihi ve doğal yapısıyla turizm açısından değerlendirilebilecek bir ilçedir. İlçede Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait camiler, köprüler ve diğer tarihi yapılar yer almaktadır. Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alması, farklı dönemlere ait izlerin bir arada görülebileceği bir yapı sunmaktadır. Doğal güzellikler arasında ise yüksek yaylalar ve akarsu vadileri bulunmaktadır. Ancak, ilçenin turizm altyapısı henüz gelişme aşamasındadır.

Aşkale mutfağı, Doğu Anadolu Bölgesi'nin karakteristik özelliklerini yansıtmakla birlikte, yöreye özgü yemek çeşitleri de içermektedir. Et ağırlıklı yemekler, hamur işleri ve yerel bitkilerle hazırlanan çeşitli lezzetler dikkat çekmektedir. Cağ kebabı, yöresel peynir çeşitleri, su böreği ve hingel gibi yemekler bölgede sık tüketilen ürünler arasında yer almaktadır.

^{Karasu kervansarayı (Kaynak: Erzurum ansiklopedi)}