Belen tava, iri kuşbaşı doğranmış kuzu eti, kuyruk yağı, domates, biber, soğan, sarımsak ve çeşitli baharatlarla hazırlanan, taş fırında güveç kaplarında pişirilen yöresel bir yemektir. Hatay ilinin Belen ilçesi başta olmak üzere bölge genelinde tüketilen bu yemek, özgün pişirme yöntemi ve geleneksel sunumuyla dikkat çeker. Yoğun kıvamlı ve sulu bir yapıya sahip olan Belen tava, hem günlük tüketimlerde hem de düğün, bayram, davet ve festivallerde ikram edilen önemli bir kültürel öğedir.

Coğrafi İşaret Bilgisi

Belen tava, 03 Ekim 2024 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenmiş olup, bu tescil 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında geçerlidir. Tescil başvurusu Hatay Valiliği tarafından yapılmıştır. Ürün, “Yemek / Yemekler ve Çorbalar” ürün grubunda yer almakta; tescil, yalnızca Hatay ili sınırları içinde geçerli olacak şekilde tanımlanmıştır.

Ayırt Edici Özellikler

Belen tavayı benzer et yemeklerinden ayıran başlıca özellikler şunlardır:

• Etin türü ve doğranma şekli: Kuzu eti iri kuşbaşı (hatta kuşbaşından büyük) doğranır.
• Kuyruk yağı kullanımı: Kuyruk yağı ayrı eritilerek yemeğin üzerine gezdirilir.
• Güveç kap ve taş fırın: Pişirme toprak güveçlerde ve taş fırında gerçekleştirilir.
• Yemek yapımındaki teknik hassasiyet: Yağın yanmaması, malzemelerin doğrama biçimi ve pişirme süresi geleneksel bilgiye dayalıdır.
• Sulu ama kıvamlı yapı: Yemeğin özelliği, hem sulu hem de yoğun yapıda olmasıdır.

İsteğe bağlı olarak 887 tescil numarası ile tescillenmiş Samandağ biberi de acılı versiyonlarda kullanılabilir.

Malzemeler ve Üretim Metodu

Standart Tarife Göre (3-4 kişilik)

• 250 g kuzu kuşbaşı eti (isteğe bağlı kuzu kıyma)
• 200 g domates
• 100 g kuru soğan
• 60 g yeşil biber
• 60 g kırmızı biber
• 20 g sarımsak
• 5 g domates salçası
• 100 ml su
• 50 g kuyruk yağı
• 15 g tuz
• 2 g karabiber
• 2 g kırmızı toz biber
• 2 g kekik

Hazırlanışı

Kuyruk Yağı İşlemi: Kuyruk yağı yaklaşık 65 °C'de tahta kaşıkla 15 dakika karıştırılarak eriyene kadar pişirilir. Yanmaması gerekir.

Sebzelerin Hazırlanması: Domates, soğan, kırmızı ve yeşil biber küp küp doğranır; sarımsak ezilerek küçük parçalar hâline getirilir.

Malzemelerin Birleştirilmesi: Tüm malzemeler güveç kaba yerleştirilir. Baharatlar ve salçalı su ilave edilerek karıştırılır.

Etin Eklenmesi ve Fırınlama: İri doğranmış kuzu etleri eklenir, üzerine eritilmiş kuyruk yağı gezdirilir. Yağlı kâğıtla üzeri kapatılarak taş fırında 200 °C’de 15–20 dakika pişirilir.

Servis: Yemeğin üstü kızarınca fırından çıkarılır ve yufka ekmeği ya da tırnak pide ile sıcak olarak sunulur.

Kültürel Bağlam ve Ün

Belen tava, Hatay mutfak kültürünün temel unsurlarından biridir. Günlük öğünlerin yanı sıra bayram sofralarında, düğünlerde ve festivallerde ikram edilmesi sebebiyle coğrafi sınırla güçlü bir ün bağı taşır. Bu ün, yemeğin yalnızca fiziksel özelliklerinden değil, aynı zamanda toplumsal hafızadaki rolünden kaynaklanır.

Coğrafi Sınırda Üretim Koşulları

Belen tavanın tüm üretim aşamaları, Hatay ili sınırları içinde gerçekleşmelidir. Malzemelerin temini, işlenmesi, pişirilmesi ve sunumu bu sınırlar içerisinde yapılmalıdır. Bu durum, ürünün geleneksel bilgisini ve ününü sürdürülebilir kılar.

Denetim ve Koruma

Denetim faaliyetleri, Hatay Valiliği koordinasyonunda yürütülmektedir. Denetim kurulu şu kurumlardan oluşur:

• Hatay Valiliği (1 uzman)
• Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (2 uzman)

Yılda en az bir defa rutin denetim yapılmakta; ayrıca şikâyet hâlinde veya gerek görüldüğünde ek denetimler uygulanmaktadır. Denetimde;

• Bileşenlerin uygunluğu
• Üretim yöntemine ve pişirme süresine uygunluk
• Tescilli ibare ve amblemlerin doğru kullanımı

kriterleri esas alınır.