Burhaniye zeytinyağı, Türkiye'nin Balıkesir iline bağlı Burhaniye ve Gömeç ilçelerinde yetiştirilen Ayvalık çeşidi zeytinlerden elde edilen, menşe adıyla tescillenmiş natürel sızma zeytinyağıdır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 25 Ocak 2019 tarihinde başvurusu yapılmış, 11 Ağustos 2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Tescil ettiren Burhaniye Ticaret Odası’dır.
Coğrafi Sınır ve Ekolojik Özellikler
Burhaniye zeytinyağının üretim alanı doğuda Madra Dağı, batıda Ege Denizi, güneyde Mayatepe’den Kerem Köyü’ne, kuzeyde ise Dutluca Köyü’nden Çoruk Köyü’ne kadar uzanan yay içinde kalan bölgeyi kapsar. Burhaniye’nin 431 km², Gömeç’in ise 223 km² yüz ölçümüne sahip tarım alanlarının yaklaşık %75’i Ayvalık çeşidi zeytinliklerle kaplıdır. Bölge, killi-tınlı ve tınlı toprak yapısı, hafif bazik ve nötr pH değerleri (6.48–7.80), %58 oranındaki yıllık nemlilik ve yaklaşık 640 mm yağış miktarı ile zeytin tarımına elverişli “kurak subtropikal” iklim özellikleri taşır.
Tarihsel Arka Plan
Burhaniye’deki Adramytteion antik kentinde yapılan arkeolojik kazılar, yörede zeytinciliğin en az 2000 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Bu tarihsel süreklilik, bölgenin zeytinyağı üretiminde köklü bir gelenek taşıdığını ortaya koyar.
Ürün Özellikleri
Burhaniye zeytinyağı, yalnızca Ayvalık çeşidi zeytinlerden üretilir. Bu zeytinlerin ortalama tane ağırlığı 3,6 gram, yağ oranı %18–24 arasında değişir. Hem sofralık hem yağlık olarak değerlendirilebilen bu çeşit, silindirik ve orta büyüklükte meyvelere sahiptir. Zeytinyağının serbest yağ asitliği 0,3–0,8 arasında olup, kendine özgü hoş bir aromaya sahiptir.
Duyusal özellikleri arasında meyvemsilik (≥1,5), acılık (≥1,0) ve yakıcılık (≥1,5) değerleri öne çıkar. Erken hasat döneminde bu değerler daha yüksek olup, meyvemsilik ≥2,3, acılık ≥1,5, yakıcılık ≥2,5 seviyesindedir. Olgun hasatta ise bu değerler daha düşüktür. Renk, erken hasatta yeşil-sarı, olgun hasatta altın sarısıdır.
Aromatik bileşenler açısından zengin olan Burhaniye zeytinyağı; aldehitler (2–75 ppm), ketonlar (0,2–14 ppm), terpenler (0,18–139 ppm) gibi uçucu bileşenler içerir. Toplam aromatik bileşen miktarı 7–360 ppm arasında değişir.
Üretim Metodu
Zeytinler toprakla temas etmeden hasat edilir, plastik kasalarla aynı gün içinde sıkım tesisine ulaştırılır. Temiz suyla yıkanan zeytinler kırılır, hamur haline getirilir ve sıcaklığı 27 °C’yi geçmeyecek şekilde yoğurulur. Dekantörle ayrıştırılan zeytinyağı, ikinci santrifüjle saflaştırılır ve filtrelenir. Ürün, koyu renkli cam şişelere ambalajlanır; pazara sunulmayacak olanlar paslanmaz çelik tanklarda, 14–18 °C sıcaklıkta muhafaza edilir. Ambalajlarda Burhaniye Zeytinyağı logosu ve menşe adı amblemi yer alır.
Denetim
Denetim süreci Burhaniye Ticaret Odası koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; yerel tarım müdürlükleri, üretici dernekleri ve Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü temsilcilerinden oluşur. Fiziksel, kimyasal ve duyusal analizler akredite laboratuvarlarda gerçekleştirilir. Tadım panelleri, Uluslararası Zeytin Konseyi tarafından tanınmış uzmanlardan oluşur. Denetimler yılda bir kez planlı olarak yapılır; olağanüstü durumlarda acil denetim mümkündür.