Büyük ak balıkçıl (Ardea alba), balıkçılgiller (Ardeidae) familyasına ait, geniş yayılışa sahip büyük bir su kuşudur. Dünyanın farklı bölgelerindeki sulak alanlarda gözlenen bu tür, Türkiye’de de göç dönemlerinde ve bazı sulak alanlarda üreyen önemli kuş türlerinden biridir.

Morfolojik Özellikler

Büyük ak balıkçıl 85–102 cm boyunda olup bunun yaklaşık 40–45 cm’sini gövdesi oluşturur. Vücudu tüm yıl boyunca tamamen beyazdır. Uzun, ince ve kıvrık boynu ile dikkat çeker. Gaga genellikle sarı renkte olmakla birlikte üreme döneminde siyaha döner; genç bireylerde tamamen sarıdır. Bacakları siyah, üst kısımları (tibia) sarımsı, üreme döneminde kırmızımsı olabilir. Erkekler genellikle dişilerden biraz daha iridir.

Üreme tüylenmesi döneminde sırtında kuyruğa doğru uzanan süs tüyleri belirir; ancak başında küçük ak balıkçılda olduğu gibi süs tüyleri bulunmaz. Küçük ak balıkçıl ile karıştırılabilir; fakat ondan daha iri olması, yılana benzer uzun boynu ve siyah bacaklarıyla ayrılır.

^{Büyük Ak Balıkçıl (Pexels)}

Habitat

Tür, sulak alanlar ve tatlı su kenarlarında yaygındır. Bataklıklar, sazlıklar, göl ve akarsu kıyıları, çöküntü alanları, su basmış çayırlar, pirinç tarlaları ve tarımsal sulama alanlarında görülebilir. Zaman zaman kıyı bölgelerinde, nehir ağızlarında ve deltalar ile 1800 m’ye kadar yükseklikteki dağlık alanlarda da kaydedilmiştir. Yuvalarını genellikle sazlıkların içine, bazen çalılara veya ağaçlara yapar.

Dağılım ve Yaşam Alanı

Büyük ak balıkçıl, Batı Palearktik’in kıtasal iklim bölgelerinde ve dünyanın birçok sıcak–ılıman bölgesinde görülür. Türkiye’de kış aylarında ve göç dönemlerinde ülkenin hemen her bölgesinde rastlanabilir. Düzenli üreme kayıtları özellikle Samsun–Amasya–Tokat yöresindeki sulak alanlardan bildirilmiştir. Batı Karadeniz kıyıları, Trakya, Ege Bölgesi ve Adana çevresinde kışlayan bireyler gözlenir.

Beslenme

Beslenmesi oldukça çeşitlidir. Başlıca besinleri balıklar ve suda yaşayan böceklerdir. Ayrıca yumuşakçalar, kurbağalar, küçük memeliler, kemirgenler, kertenkeleler, yılanlar ve yavru kuşlarla da beslenir. Sığ sularda yavaş adımlarla yürüyerek ya da avının yaklaşmasını bekleyerek avlanır. Avı gördüğünde ani ataklarla yakalar. Genellikle gündüzleri ve tek başına avlanır.

Üreme Biyolojisi

Yuvalama çoğunlukla sulak alanlara yakın bölgelerdeki sazlıklarda gerçekleşir. Yılda bir kez ürerler. Yumurtalar soluk mavi renkte, iğ biçimindedir. Kuluçka süresi 25–26 gündür; dişi ve erkek dönüşümlü olarak kuluçkaya yatar. Yavruların çıkışı eşzamanlı değildir. Her iki ebeveyn de yavrulara bakar. Genç bireyler yaklaşık 42 gün içinde bağımsız hale gelir ve sonbahar göçüne kadar ebeveynleriyle kalır. Cinsel olgunluğa yaklaşık iki yaşında ulaşırlar.

Davranış

Genellikle yalnız beslenir ancak 3–15 bireyden oluşan küçük gruplar hâlinde de görülebilir. Kuluçkadan sonra aile grupları oluşturabilir ve bazen göçe topluca katılır. Tek eşlidir; yavru bakımını her iki ebeveyn üstlenir. Uçuş sırasında boynu kıvrık, kanat çırpışı yavaş ve düzenlidir, bacaklarını geriye doğru uzatır.

Koruma Durumu

19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında, özellikle tüylerinin şapka yapımında kullanılması nedeniyle yoğun şekilde avlanmış, bu nedenle popülasyonu azalmıştır. Koruma programlarıyla sayıları yeniden artış göstermiştir. Ancak günümüzde sulak alanların kurutulması ve habitat kaybı en önemli tehditler arasında yer almaktadır.