Cafer Ağa Camii, İstanbul’un Kadıköy ilçesinde, Mühürdar semtinde yer alan klasik Osmanlı dönemi camilerinden biridir. Cami, Kanûnî Sultan Süleyman devri ileri gelenlerinden Cafer Ağa tarafından 1554-1557 yılları arasında inşa ettirilmiştir. Yapı, konumu, mimarisi ve iç içe geçmiş eğitim ve ibadet işlevleriyle dikkat çeker.

^{Cafer Ağa Camii(Kültürenvanteri)}

Tarihçe

Cafer Ağa Camii, adını banisi olan Cafer Ağa’dan alır. Cafer Ağa, Kanûnî Sultan Süleyman döneminde saray hizmetinde bulunmuş ve özellikle vakıf eserleriyle tanınan bir devlet görevlisidir. Caminin yapım tarihi 1554-1557 yılları arasında olup, aynı adla anılan bir sıbyan mektebi ve küçük bir külliye ile birlikte inşa edilmiştir. Cami, Osmanlı'nın klasik dönem mimarî üslubunun Anadolu yakasındaki erken örneklerinden biridir.

Yapı, inşa edildiği dönemden itibaren çeşitli dönemlerde onarımlar görmüştür. Özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda geçirdiği onarımlarla bazı orijinal unsurlarını yitirmişse de, temel planı ve taş işçiliği büyük ölçüde korunmuştur. Caminin yakın çevresi de zamanla yoğun yerleşime sahne olmuş, fakat cami Kadıköy sahil şeridi ve çarşısı içinde yer alan konumuyla tarihî dokusunu muhafaza etmeyi başarmıştır.

Mimari Özellikler

Cafer Ağa Camii, kare planlı ve tek kubbeli bir yapıdır. Kubbeyi taşıyan dört duvarın oluşturduğu ana mekân, klasik Osmanlı camii planı ile uyumludur. Caminin avlusu, küçük ölçekte olsa da orijinal haliyle korunmuştur. Minaresi, caminin sağ köşesinde yer alır ve kesme taştan inşa edilmiştir. Caminin cephesi düzgün kesme taş ve tuğla karışımı ile örülmüştür.

İç mekânda sade bir bezeme anlayışı hâkimdir. Mihrabı taş işçiliğiyle, minberi ise ahşap olarak düzenlenmiştir. Harim kısmında büyük ölçüde sade süslemeler tercih edilmiş, son cemaat mahalli ise açık tutulmuştur. Cami giriş kapısının üzerinde kitabe yer almakta, bu kitabe inşa tarihine ve banisine dair bilgi sunmaktadır.

^{Cafer Ağa Camii İç Yapısı(Tarihi.ist)}

Eğitim İşlevi ve Sıbyan Mektebi

Cafer Ağa Camii ile birlikte inşa edilen sıbyan mektebi, dönemin çocuk eğitimi için inşa edilen klasik yapılarındandır. Bu mektep, caminin yanına bitişik olarak konumlanmış ve caminin vakfiyesine bağlı şekilde işletilmiştir. Zamanla eğitim işlevini yitirse de, yapı çevresinde kültürel ve sosyal belleğin bir parçası olarak varlığını sürdürmüştür.

Günümüzdeki Durumu

Cafer Ağa Camii günümüzde ibadete açık olup, Kadıköy Müftülüğü’ne bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Cami, yoğun nüfuslu bir semtte yer aldığı için cemaat tarafından düzenli olarak kullanılmaktadır. Özellikle cuma, teravih ve bayram namazlarında yoğunluk yaşanmaktadır.

Cami, aynı zamanda Kadıköy’ün tarihî ve kültürel dokusunun bir parçası olarak yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından ilgi görmektedir. Çevresindeki restorasyon ve düzenleme çalışmaları ile birlikte caminin yapısı korunmuş ve bakım altında tutulmuştur.