Gaziantep peynirli irmik helvası, Gaziantep mutfak kültürünün özgün bir tatlısı olup, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmaktadır. Ürün, 29 Haziran 2020 tarihinde yapılan başvurunun ardından 10 Şubat 2022 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret numarası 1029 olarak kaydedilmiştir. Tescil ettiren kurum Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’dir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Bu helva çeşidi; irmik, beyaz şeker, sadeyağ, su ve yalnızca Gaziantep yöresine özgü, tuzsuz yapısıyla tanınan Gaziantep peyniri ile hazırlanır. Peynirin sıcakla temas ettiğinde eriyerek sünme özelliği kazanması, helvaya karakteristik bir yapı kazandırır. Bu nedenle ürün sıcak servis edilir; peynirin soğuyup sertleşmesi, tatlıyı özgün formundan uzaklaştırır.
Antep peynirli irmik helvasının geçmişi Gaziantep’in geleneksel mutfak belleğine dayanır. Ürünün ün bağı, hem kullanılan peynirin coğrafi kökeni hem de helvanın bölgesel mutfak kültüründeki yeriyle doğrudan ilişkilidir.
Üretim Metodu
Ürünün üretiminde aşağıdaki bileşenler kullanılır:
- 150–160 g irmik
- 240–300 g beyaz şeker
- 400–420 g su
- 30–60 g sadeyağ
- 150–250 g taze Gaziantep peyniri
Üretim süreci şu şekilde ilerler:
- Peynir dilimlenerek suda bekletilir.
- İrmik, sadeyağ ile pembeleşinceye kadar kavrulur.
- Üzerine şeker ve su eklenerek irmik suyu çekinceye kadar hafif ateşte pişirilir.
- Suda bekletilen peynirin suyu süzülür, elle sıkılarak kalan nemi giderilir.
- Peynir, pişmiş irmiğe sürekli karıştırılarak eklenir; sünme başlayana kadar karıştırma sürdürülür.
- Helva sıcak olarak servis edilir; isteğe göre Antep fıstığı veya tarçınla süslenebilir.
Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları
Ürünün tüm üretim aşamaları Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Bu zorunluluk, hem kullanılan peynirin yöresel karakteri hem de helvanın bölgesel mutfak kültüründeki yeriyle ilgilidir. Coğrafi sınır ile ün bağı bu bağlamda korunur.
Denetim Mekanizması
Ürünün üretimi ve işaret kullanımı, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda oluşturulan dört kişilik bir denetim mercii tarafından izlenir. Bu kurulda Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Esnaf ve Sanatkârları Odaları Birliği, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi ve Tarımsal Hizmetler ve Gıda Dairesi’nden uzmanlar yer alır. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya ihtiyaç halinde her zaman gerçekleştirilebilir.
Denetimlerde özellikle peynirin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti ile ürün ibaresinin doğru kullanımı kontrol edilir. Tescil ettiren kurum, hakların korunmasına yönelik hukuki süreçleri yürütme yetkisine sahiptir.
