Göktürk-1, Türkiye’nin yüksek çözünürlüklü elektro-optik yer gözlem ve keşif uydusu olarak 5 Aralık 2016’da Fransız Guyanası’ndan uzaya fırlatılan, askeri ve sivil amaçlı görüntü istihbaratı sağlayan bir uydu sistemidir. Dünya üzerinde herhangi bir bölgeden coğrafi kısıtlama olmaksızın yüksek çözünürlüklü görüntü elde edebilmesi, Türkiye’nin uzaktan algılama ve istihbarat kapasitesinde önemli bir aşamayı temsil etmiştir.
Göktürk-1 Uydu Tanıtım Filmi (Göktürk-1)
Geliştirme Süreci ve Proje Yapısı
Göktürk-1 Uydu Sistemi, 13 Temmuz 2009’da Millî Savunma Bakanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ile Telespazio (TPZ S.p.A) arasında imzalanan sözleşme kapsamında başlatılmıştır. Uydunun geliştirilmesinde ana yüklenici olarak Thales Alenia Space-Fransa (TAS-F), yer sistemlerinin tedarik ve entegrasyonunda ise Telespazio-İtalya görev almıştır. TUSAŞ ise projeye birçok iş paketinde doğrudan katılım sağlamış ve uydunun bazı uçuş bileşenlerini üretmiştir. Ayrıca proje kapsamında Türkiye’de gelecekteki uydu projeleri için kritik öneme sahip olan Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi kurulmuştur.
Geliştirme ve test faaliyetleri 19 Temmuz 2010’da başlamış, ayrıntılı çevresel ve işlevsel testlerin ardından uydu 2016’da fırlatılmıştır. Kesin kabulü 4 Aralık 2018’de gerçekleştirilmiş ve uydu tamamen Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın kontrolüne geçmiştir.
Fırlatma ve Yörünge Özellikleri
Göktürk-1, Avrupa Uzay Ajansına ait VEGA roketiyle 05 Aralık 2016 tarihinde TSİ 16.51.44’te Fransız Guyanası/Kourou’dan fırlatılmış, yaklaşık 70 dakika sonra TSİ 18.02.11’de uydu ile ilk temas sağlanmıştır.
Uydu, güneş eş zamanlı bir yörüngede yaklaşık 681–700 km irtifada görev yapmaktadır. Dünya çevresindeki bir turunu yaklaşık 98–100 dakika içinde tamamlamakta; aynı noktayı tekrar görüntülemek için gerekli süre ise yönelim açısına bağlı olarak 2–3 gün arasındadır.
Sistem Bileşenleri
Uydu Platformu
Göktürk-1, yakıtsız konfigürasyonda yaklaşık 1000–1070 kg kütleye sahip olup elektro-optik görev yükü taşır. Toplam beş bantta görüntüleme yapabilmektedir:
- PAN (Siyah-beyaz): 0,5 m çözünürlük
- MS (Kırmızı, Yeşil, Mavi, Yakın Kızılötesi): 2 m çözünürlük
Radyometrik çözünürlüğü 12-bit, yer örnekleme mesafesi ise <1 m olarak belirtilmiştir. NIIRS 5 kalite seviyesinde görüntü üretebilen sistem, yüksek doğrulukta geometrik konumlama kabiliyeti sunar.
Uydu üzerinde 192 GB veri depolama kapasitesi bulunur; yer istasyonlarının depolama kapasitesi ise 6 PByte’tır. Günlük 14–15 yörünge geçişi gerçekleştirmekte, iletişim X-Band (620 Mbps) ve S-Band (1,6 Mbps) ile sağlanmaktadır.
Görüntüleme Modları
Göktürk-1 dört farklı modda görüntü alabilir durumdadır:
- Nokta (Spot) Modu: 15 km × 15 km görüntü alanı
- Şerit Modu: 15 km genişliğinde, tek geçişte 780 km’ye kadar görüntü
- Stereo Modu: 3B yükseklik ve derinlik analizi için çift yönlü görüntü
- Geniş Alan Modu
Günlük maksimum 902 spot görüntü indirme kapasitesi vardır.
Yer Sistemleri
Göktürk-1 sistemi bir Ana Yer İstasyonu (Ahlatlıbel-GGS) ve Yedek/Mobil Yer İstasyonu (MGS) ile desteklenmektedir. Anten takip açıları GGS için 50°, MGS için 100°’dir. Görev komuta-kontrol faaliyetleri, Hava Kuvvetleri Komutanlığı bünyesindeki Keşif Uydu Komutanlığı tarafından yürütülmektedir.
Tasarım Ömrü ve İşletim
Göktürk-1’in tasarım ömrü 7 yıl olarak belirlenmiş, planlamalarda bu sürenin 7 yıl 3 aya kadar uzandığı ifade edilmiştir. Fırlatma sonrasında uydunun işletme, bakım, onarım ve mühendislik destek faaliyetleri TUSAŞ tarafından yürütülmektedir.
Görev ve Kullanım Alanları
Askeri Kullanımlar
Göktürk-1, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin hedef istihbaratı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tasarlanmış olup:
- Herhangi bir coğrafi kısıtlamaya bağlı olmaksızın dünyanın her yerinden görüntü alabilir.
- Terörle mücadelede hedef tespiti ve hassas görev planlamasına katkı sağlar.
- Göktürk-2 ile birlikte Türkiye’nin uzaydaki keşif-gözlem kapasitesini artırmıştır.
Sivil Kullanımlar
Uydunun sağladığı yüksek çözünürlüklü görüntüler aşağıdaki alanlarda kullanılmaktadır:
- Orman alanlarının kontrolü
- Kaçak yapılaşmanın takibi
- Doğal afetlerde hızlı hasar tespiti
- Ürün rekolte tahminleri
- 3B şehir modelleri ve harita üretimi
- Deniz trafiği ve sınır güvenliği
- Çevresel izleme ve afet yönetimi
Türkiye’nin Uydu Filosu İçindeki Yeri
Göktürk-1, Türkiye’nin aktif gözlem uyduları olan Göktürk-2 ve İMECE ile birlikte ülkenin uzaktan algılama kapasitesinin temel unsurlarındandır. Yılda 60 binden fazla görüntü sağlayan sistem, ulusal veri üretiminde kritik rol oynar.
