Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’ün azli, 4 Nisan 2025 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından alınan kararla gerçekleşmiş anayasal bir sürecin sonucudur. Bu gelişme, Yoon’un 3 Aralık 2024 gecesi sıkıyönetim ilan etmesinin ardından başlayan siyasi ve hukuki kriz sürecinin neticesinde meydana gelmiştir. Yoon, Güney Kore tarihinde anayasa mahkemesi kararıyla görevden alınan ikinci devlet başkanı olmuştur.

_{Mahkeme'nin Güney Kore Devlet Başkanı Yoon'un görevden alınmasını onayladığı anlar, 4 Nisan 2025 - South China Morning Post}

Sıkıyönetim İlanı

Yoon Suk Yeol, 3 Aralık 2024 tarihinde televizyondan yaptığı açıklamayla ülkede sıkıyönetim ilan ettiğini bildirmiştir. Gerekçe olarak, ana muhalefet partisini “devlet karşıtı faaliyetler” içinde olmakla suçlamış ve meclisin çalışmalarına müdahale edilmesini emretmiştir. Bu ilan üzerine askeri birliklerin Ulusal Meclis binasına yönlendirilmesi ve özel harekat birimlerinin bina içine girmeye teşebbüs etmesi gibi fiili müdahaleler yaşanmıştır. Sıkıyönetim kararı, meclis ve bakanlar kurulunun müdahalesiyle altı saat içinde yürürlükten kaldırılmıştır​.

Meclis ve Azil Süreci

Güney Kore Ulusal Meclisi, sıkıyönetim ilanının anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle 14 Aralık 2024’te Devlet Başkanı Yoon’un görevden alınması yönünde azil önergesini kabul etmiştir. Önerge, nitelikli çoğunluk sağlanarak yasalaşmıştır. Anayasa uyarınca, devlet başkanlarının azil talepleri Anayasa Mahkemesi’ne taşınmakta ve mahkeme tarafından değerlendirilmektedir. Bu süreç kapsamında Yoon, görevinden geçici olarak uzaklaştırılmıştır

Gözaltı ve Tutuklama

Azil sürecinin devam ettiği sırada, Güney Kore Savcılığı tarafından Yoon hakkında başlatılan ceza soruşturması kapsamında 15 Ocak 2025 tarihinde gözaltı işlemi gerçekleştirilmiştir. Yoon, Güney Kore tarihinde görevi devam ederken gözaltına alınan ilk devlet başkanı olmuştur. 19 Ocak 2025’te Seul Batı Bölge Mahkemesi tarafından “ayaklanmaya teşvik” ve “görevi kötüye kullanma” suçlamalarıyla tutuklanmıştır. 8 Mart 2025’te Seul Merkez Bölge Mahkemesi kararıyla tutukluluğu sonlandırılmış, yargılamasının tutuksuz sürmesine hükmedilmiştir.

_{Yoon Suk Yeol - Anadolu Ajansı}

Anayasa Mahkemesi Kararı

Anayasa Mahkemesi, 4 Nisan 2025 tarihinde oy birliğiyle aldığı kararla Yoon’un azline hükmetmiştir. Mahkeme Başkanı Vekili Moon Hyung-bae’nin açıkladığı kararda, Yoon’un 3 Aralık tarihli sıkıyönetim ilanının anayasal dayanaklardan yoksun olduğu ve "ulusal kriz" koşullarını karşılamadığı tespit edilmiştir. Ayrıca mahkeme, Devlet Başkanı’nın orduyu Ulusal Meclise göndermek suretiyle yasama yetkisini sekteye uğrattığını ve anayasal kurumların işleyişine müdahale ettiğini değerlendirmiştir. Bu eylemlerin anayasal düzeni tehdit ettiği ve görevden alınmasını gerekli kıldığı belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin kararının ardından Yoon Suk Yeol’ün başkanlık yetkileri derhal sona erdirilmiştir. Yerine geçici olarak Başbakan Han Duck-soo vekalet etmeye başlamıştır. Anayasa gereğince, görevden alma kararından itibaren 60 gün içinde yeni devlet başkanı seçimi yapılması zorunlu hale gelmiştir. Yoon, görevden alındıktan sonra devlet başkanlarına tanınan resmi ayrıcalıklardan ve emeklilik haklarından da çıkarılmıştır​.

Güvenlik Önlemleri ve Toplumsal Olaylar

Azil kararı öncesinde ve sonrasında başkent Seul’de geniş güvenlik önlemleri alınmıştır. Karar günü, başkentte 14 bin çevik kuvvet polisi görevlendirilmiş; yasa dışı eylemler ve insansız hava araçlarına karşı özel önlemler alınmıştır. Kararın açıklanmasının ardından farklı toplumsal gruplar Seul sokaklarında toplanmıştır. Bazı gruplar mahkeme kararını destekleyen kutlamalar düzenlerken, diğer gruplar karara karşı protesto eylemlerinde bulunmuştur.

_{Seul'de mahkeme binası yakınlarında azil kararına sevinen halk, 4 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Devam Eden Hukuki Süreçler

Yoon hakkında başlatılmış olan ceza davaları, görevden alınmasının ardından da sürmektedir. Başta “ayaklanma suçu” olmak üzere çeşitli suçlamalarla ilgili davaların ilk duruşmalarının 14 Nisan 2025’te başlaması planlanmaktadır. Bu suçlamaların, Güney Kore ceza hukukunda ağır cezalara yol açabilecek nitelikte olduğu iddia edilmektedir. Ayrıca, devlet başkanlığı dokunulmazlığının kalkmasıyla birlikte diğer adli soruşturmaların da önü açılmıştır.

Siyasal Sonuçlar ve İstifalar

Anayasa Mahkemesi kararının ardından, Yoon’a yakın bazı üst düzey devlet yetkilileri görevlerinden istifa ettiklerini duyurmuştur. Bunlar arasında özel kalem müdürü ve ulusal güvenlik danışmanı gibi başkanlık ofisinin çekirdek yöneticileri de yer almıştır. Ayrıca iktidardaki Halkın Gücü Partisi, Yoon’un azil kararını kabul ettiğini ve anayasal süreci desteklediklerini açıklamıştır.