Kırıkhan siyah havucu, Hatay'ın Kırıkhan ilçesinin idari sınırlarının tamamını kapsayan coğrafi sınırda yetiştirilen, menşe adı tescilli bir tarım ürünüdür. Üretim sürecinde, Daucus carota var. sativus türüne ait "Yerli Siyah" (yerel ekotip) ve "Deep Purple Haze F1" çeşitleri kullanılır. Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası'nın 15 Temmuz 2021 tarihli başvurusu, 8 Kasım 2022'de 1251 tescil numarasıyla onaylanmıştır. Ürün, tescilli logosu ve menşe adı amblemi ile birlikte veya ambalajı üzerinde piyasaya sunulur.

Ürün Özellikleri

Kırıkhan siyah havucunu diğerlerinden ayıran en belirgin özelliği, yüksek fenolik bileşen içeriği ve koyu rengidir. Bu koyu ton, antosiyanin, flavanoid ve karoten bolluğundan kaynaklanır. Havucun parlaklık (L*) değerlerinin düşük olması, siyaha yakın bir renk tonuna işaret eder; meyve etinin L* değeri kabuktan bile düşük olup, bu durum içinin daha da koyu olduğunu gösterir.

Bu özgün nitelikler, Kırıkhan'ın iklim ve toprak yapısıyla doğrudan bağlantılıdır. Bölgenin yüksek yıllık sıcaklık ortalaması, bol güneşli gün sayısı ve uzun güneşlenme süresi, havuçta fenolik maddelerin birikimini teşvik eder. Ayrıca, bölge toprağının zayıf alkali (pH 7,6-8,3) yapısı, yüksek kalsiyum karbonat (%22,5-%58,7) ve kumlu (%29-%45) tekstürü, bitkinin toprak altında rahatça gelişmesine olanak tanır.

Çeşitlere göre (Yerli Siyah ve Deep Purple F1) yapılan ölçümlerde meyve ağırlığı 106,6 g ile 167,4 g, meyve boyu 24,3 cm ile 32,8 cm arasında değişir. Suda çözünür kuru madde (SÇKM) oranı %9,1 ila %10,7, titre edilebilir asitlik %0,70 ila %1,40 ve toplam fenolik bileşen miktarı 406,3 ila 766,2 µg/kg aralığındadır.

Üretim Metodu

Kırıkhan siyah havucu yetiştiriciliğinde tohum ekimi 1 Ağustos - 15 Ekim tarihleri arasında, metrekareye 200 adet yoğunlukta yapılır.

Gübreleme süreci, ekimden önce toprağa 15:15:15 NPK veya 18-46 DAP gibi kompoze taban gübrelerinin verilmesiyle başlar. Sonbaharda nitrat formunda azotlu gübre uygulanır. Kök kalınlaşmaya başladığında potas, bor ve çinko içeren yaprak gübreleri; 20-30 gün sonra ise kükürt, bor ve çinko içeren gübreler verilir. Meyvede çatlama gözlenirse kalsiyum, hastalıklara karşı ise bakır preparatları yapraklara püskürtülür. Hasattan yaklaşık bir ay önce potasyumlu gübre uygulaması 1-2 kez tekrarlanır. Bu yaprak uygulamaları, yabancı ot mücadelesi yapılmış temiz bir tarlada gerçekleştirilmelidir. Sulama, yağışlar başlayana dek tava, salma veya seddeye ekimde yağmurlama yöntemleriyle sürdürülür; geç hasat yapılacaksa yağışlar azaldığında sulama kritik önem taşır.

Hasat dönemi, aralık ayının ilk haftasında başlayıp haziran ortasına kadar uzanır. Geççi çeşitlerin toplanması ise nisan ortasında başlar. Toplanan havuçlar, 0-5 °C sıcaklık ve %95-98 bağıl nem sağlanan ortamlarda 5 ila 7 ay muhafaza edilebilir.

Denetim

Ürünün tescil koşullarına uygunluğunun denetimi, Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası'nın koordinasyonunda yapılır. Denetim mercii, Ticaret ve Sanayi Odası, Kırıkhan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Kırıkhan Ziraat Odası'ndan katılan en az üç uzmandan oluşur. Bu denetimler yılda en az bir kez ve şikâyet veya ihtiyaç durumunda tekrarlanır.

Kontrollerde; kullanılan havuç çeşitlerinin doğruluğu, gübreleme ve depolama başta olmak üzere üretim metoduna bağlılık ve tescilli logo ile amblemin doğru kullanımı incelenir. Gerekli görülürse toplam fenolik bileşen içeriği de analiz edilir. Denetim sonuçları, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu gereği yıllık olarak raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumu'na iletilir.