Küçük Beyaz Melek (Pieris rapae), Pieridae familyasına ait, dünya çapında yaygın görülen küçük boyutlu bir kelebek türüdür. Zarif beyaz kanatları ve siyah lekeleriyle tanınan bu tür, özellikle lahana ve diğer turpgiller üzerinde beslenen tırtılları nedeniyle önemli bir tarım zararlısıdır.

Morfolojik Özellikler

Ergin bireylerin kanat açıklığı 3–4,5 cm arasında değişir. Kanatlar genellikle beyaz renklidir. Ön kanatların uç kısmında siyah lekeler yer alır. Dişilerde bu siyah noktaların sayısı daha fazladır, bu durum türün cinsiyet ayrımında kullanılır. Arka kanatlar beyaz ya da sarımsı tonlarda olabilir. Gövde ince, gri-siyah renklidir ve pullarla kaplıdır. Antenleri topuz şeklinde sonlanır.

Larvalar (tırtıllar) yeşil renkte olup yan taraflarında sarımsı çizgiler bulunur. Vücutları ince tüylerle kaplıdır. Pupa evresi ise sarımsı-yeşil renktedir ve genellikle bitki gövdelerine veya yapraklarına tutunmuş şekilde görülür.

Dağılım ve Yaşam Alanı

Küçük Beyaz Melek, Avrupa, Asya, Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere neredeyse tüm kıtalarda yayılış göstermektedir. İnsan faaliyetleri, özellikle tarım ürünlerinin taşınması, bu türün dünyanın farklı bölgelerine yayılmasına neden olmuştur. Türkiye’de de yaygın olarak görülür.

Habitat olarak açık alanları, tarım arazilerini, bahçeleri, yol kenarlarını ve çayırlıkları tercih eder. Nektar kaynağı sağlayan çiçeklerin bulunduğu alanlarda yoğun olarak gözlenir.

Yaşam Döngüsü ve Davranış

Yaşam döngüsü dört evreden oluşur: yumurta, larva (tırtıl), pupa ve ergin.

• Yumurta: Dişiler yumurtalarını genellikle Brassicaceae (turpgiller) familyasından bitkilerin yapraklarının alt yüzeyine bırakır. Yumurtalar sarı renklidir ve iğ şeklindedir.
• Larva: Yumurtadan çıkan tırtıllar kısa sürede yapraklarla beslenmeye başlar. Bu dönem tarımsal açıdan en zararlı evredir.
• Pupa: Larvalar gelişimlerini tamamladıktan sonra pupa evresine girer. Bu evre çevre koşullarına bağlı olarak birkaç hafta sürebilir.
• Ergin: Pupadan çıkan kelebekler gündüz aktif uçucudur. Çiçek nektarıyla beslenir, polinasyona katkı sağlar.

Bu tür yılda birden fazla döl verebilir. Ilıman iklimlerde 2–3 döl, tropikal ve subtropikal bölgelerde daha fazla döl verebildiği bilinmektedir.

Ekolojik ve Ekonomik Önemi

Küçük Beyaz Melek, ekosistemlerde hem zararlı hem de faydalı roller üstlenir. Ergin kelebekler birçok bitki türünün tozlaşmasına yardımcı olurken, larvalar önemli bir tarımsal zararlıdır. Özellikle lahana, karnabahar, brokoli, turp, hardal gibi Brassicaceae familyasına ait bitkilerde yaprak kayıplarına ve verim düşüşüne neden olur. Bu nedenle “lahana kelebeği” adıyla tarımsal zararlılar arasında bilinir.

Mücadelesi için entegre zararlı yönetimi (IPM) yöntemleri uygulanmaktadır. Biyolojik mücadelede parazitoid arılar (Cotesia glomerata gibi) ve doğal predatörler önemli rol oynar. Ayrıca Bacillus thuringiensis (Bt) temelli biyopreparatlar da tırtıl kontrolünde kullanılmaktadır.

Karıştırılan Türler

Küçük Beyaz Melek (Pieris rapae), görünüş olarak bazı beyaz ve sarımtırak kelebek türleriyle karıştırılabilmektedir:

• Büyük Beyaz (Pieris brassicae): Daha iri yapılıdır (kanat açıklığı 5–6,5 cm). Ön kanatların siyah uç kısımları P. rapae’ye göre daha geniştir. Dişilerde siyah noktalar daha belirgindir.
• Yeşil Damarlarlı Melek (Pieris napi): Kanatlarının alt yüzeyinde belirgin yeşilimsi damarlar vardır. Bu özellik, P. rapae’den ayrılmasını kolaylaştırır.
• Turpgil Meleği (Pontia daplidice): Kanatların alt yüzeyinde yeşil lekeler bulunur. Bu desenler P. rapae’de görülmez.
• Küçük Sarı Melek (Eurema spp.): Sarı renkte olmalarına rağmen uçuş davranışları ve boyut olarak benzerlikler nedeniyle bazen P. rapae ile karıştırılır.

Koruma Durumu

Tür, geniş dağılım alanı ve yüksek üreme kapasitesi nedeniyle herhangi bir tehdit altında değildir. IUCN tarafından “Asgari Endişe (LC)” kategorisinde değerlendirilmiştir.